گرمایش زمین؛ بهای جنگ

در این شرایط، آغاز جنگ در اروپای شرقی و تحریم روسیه به‌‌‌عنوان یکی از بازیگران انرژی در بخش نفت، گاز طبیعی و حتی زغال‌‌‌سنگ می‌‌‌تواند مساله انتشار آلاینده‌‌‌های کربنی را دچار فاز جدیدی کند. در حالی که پیش از این کشورهای اتحادیه اروپا در عرصه کاهش انتشار آلاینده‌‌‌های کربنی پیشگام بودند، تحریم گاز روسیه و سوق دادن کشورهای این منطقه به افزایش استفاده از زغال‌‌‌سنگ به‌‌‌منظور تامین انرژی موردنیاز می‌‌‌تواند، جایگاه قاره سبز را در کاهش انتشار آلاینده‌‌‌های کربنی متزلزل کند. در شرایطی که کشورهای اروپایی با هدف تحت فشار قرار دادن روسیه از اهداف خود در زمینه مقابله با گرمایش زمین عقب‌‌‌نشینی کرده‌‌‌اند، چین، کشوری که در سال‌های اخیر از آن به‌عنوان متهم ردیف اول انتشار آلاینده‌‌‌های کربنی در دنیا یاد می‌‌‌شد، به کاهش تولید گازهای گلخانه‌‌‌ای اصرار دارد. در این شرایط حتی وعده بازگرداندن اقتصاد چین به مسیر رشد نیز نتوانسته است تا به این جای کار مانع اصرار دولت این کشور بر اجرای اهداف زیست‌محیطی خود شود.

کمک کوتاه‌مدت کرونا به کاهش انتشار آلاینده‌‌‌های کربنی

به گزارش صندوق بین‌المللی پول، انتشار دی‌اکسید کربن و سایر گازهای گلخانه‌‌‌ای در سال ۲۰۲۰ متاثر از قرنطینه‌‌‌های جهانی برای کنترل شیوع ویروس کرونا ۶/ ۴‌درصد کاهش یافت. قرنطینه‌‌‌های اعمالی برای کنترل کرونا در دنیا ظرف نیمه ابتدایی سال ۲۰۲۰ تحرک جهانی را محدود و فعالیت اقتصادی را با مشکل مواجه کرد. اگرچه این موضوع تبعات اقتصادی زیادی به همراه داشت, اما اتفاقی مثبت برای کره زمین بود و باعث شد انتشار آلاینده‌‌‌های کربنی به‌شدت کاهش یابد.

بسیاری امیدوار بودند که کاهش انتشار آلاینده‌‌‌های کربنی به دلیل شیوع کرونا سرآغاز تغییری دائمی باشد؛ اما چنین نشد و انتشار آخرین داده‌‌‌ها از میزان انتشار آلاینده‌‌‌های کربنی در سال ۲۰۲۱ نشان داد که میزان انتشار سالانه گازهای گلخانه‌‌‌ای با رشد ۴/ ۶درصدی نسبت به سال ۲۰۲۰ به رکورد جدیدی رسیده است. ازسرگیری فعالیت‌‌‌های اقتصادی جهانی در سال گذشته به میزانی زیاد بود که کاهش انتشار گازهای گلخانه‌‌‌ای در سال ۲۰۲۰ را بی‌‌‌نتیجه کرد.  در حالی که شیوع کرونا از میزان سفرهای مردم کاست و از این منظر زمینه کاهش انتشار آلاینده‌‌‌های کربنی را فراهم کرد، با فروکش‌کردن کرونا در دنیا، مجددا بر تعداد سفرها افزوده شد و این موضوع به افزایش انتشار آلاینده‌‌‌های کربنی دامن زد. در عین حال ظرف سال گذشته میلادی دولت‌‌‌ها برای جبران کاهش رشد اقتصادی درصدد حمایت از فعالیت تولیدی و صنعتی خود برآمدند که این موضوع نیز بر انتشار آلاینده‌‌‌های کربنی در دنیا اضافه کرد.

جنگ روسیه و اوکراین، گرمایش زمین را تسریع می‌کند

با توجه به سهم روسیه در تولید و تامین انرژی دنیا، این جنگ تبعات زیادی برای بازار جهانی انرژی داشت. از سویی سهم روسیه ابزار موثر این کشور برای تهدید دولت‌‌‌های غربی و به‌‌‌خصوص اتحادیه اروپا برای عدم‌حمایت از اوکراین بود و از سوی دیگر کشورهای غربی با محوریت ایالات‌متحده آمریکا با تحریم انرژی روسیه یا تهدید به تحریم، زمینه اوج‌‌‌گیری قیمتی در این بازار را فراهم کردند. با وجود وابستگی قابل ملاحظه اروپا به گاز طبیعی روسیه، کشورهای عضو اتحادیه اروپا تصمیم به تحریم گاز روسیه گرفته‌‌‌اند؛ تصمیمی که حدود یک و ماه نیم آینده شروع می‌شود. اگرچه در شرایط کنونی کشورهای اروپایی نسبت به ذخیره گاز طبیعی اقدام کرده‌‌‌اند؛ اما این تحریم کشورهای این منطقه را ناچار به افزایش استفاده از زغال‌‌‌سنگ می‌کند. به این ترتیب جنگ و تحریم در اروپای شرقی، قاره‌سبز را به سمت استفاده از آلاینده‌‌‌ترین سوخت فسیلی دنیا سوق داده و به این ترتیب باید از این منظر منتظر شدت گرفتن بحران انتشار آلاینده‌‌‌های کربنی بود.

رکود اقتصادی به کمک زمین می‌‌‌آید؟

احتمال بروز رکود اقتصادی دنیا را تهدید می‌کند؛ اما این تهدید جدی چه تاثیری بر گرمایش زمین خواهد گذاشت؟ در شرایطی که فدرال‌رزرو و سایر بانک‌های مرکزی غربی درصدد هستند تا با افزایش سیاست انقباضی و نرخ بهره، تورم را کنترل کنند، اقتصاد جهانی با خطر رکود حاصل از این سیاست‌‌‌ها مواجه می‌شود. تشدید سیاست انقباضی با تحت فشار قرار دادن بخش مصرف، از میزان تقاضای جهانی خواهد کاست. تحت فشار قرار گرفتن بخش تقاضا به مرور به بخش تولید نیز سرایت خواهد کرد؛ بنابراین رکود اقتصادی به کاهش فعالیت تولیدی در دنیا منجر می‌شود. این موضوع اگرچه تهدیدی جدی برای اقتصاد و مردم جوامع مختلف به حساب می‌‌‌آید؛ اما می‌‌‌تواند با کاهش فعالیت تولیدی و مصرف از میزان انتشار آلاینده‌‌‌های کربنی بکاهد. به این ترتیب این مرتبه نیز یک تهدید جهانی به سود زمین تمام خواهد شد.

چین، پایبند به وعده‌‌‌های خود

در شرایطی که اروپایی‌‌‌ها با هدف تحریم روسیه از اهداف زیست‌محیطی خود در انتشار آلاینده‌‌‌های کربنی عقب نشسته‌‌‌اند، دولت چین کاهش انتشار آلاینده‌‌‌های کربنی را با جدیت دنبال می‌کند. قرنطینه‌‌‌های اعمالی در چین به‌‌‌منظور کنترل شیوع کرونا باعث شده است تا از میزان رشد اقتصادی این کشور به‌شدت کاسته شود. ظرف هفته‌‌‌های اخیر و پس از فروکش‌کردن موج کرونا در این کشور شی‌‌‌جین‌‌‌پینگ، رئیس‌‌‌جمهور این کشور از عزم جدی دولت برای بازگرداندن اقتصاد به مسیر رشد خبر داد. این وعده باعث شد تا امیدی به رشد تولید و تقاضا در بازارهای کالایی به وجود آید. اما در ادامه مشخص شد که عزم دولت چین در بازگرداندن به مسیر رشد از مسیری خواهد بود که اهداف کاهش انتشار آلاینده‌‌‌های کربنی در این کشور لطمه نبیند. به این ترتیب، دولت چین همچنان مصرانه بر تعطیلی واحدهای سیمانی و فولادی این کشور که آلایندگی بالایی دارند، تاکید دارد. در عین حال کاهش رشد اقتصادی مانع اجرای طرح‌‌‌های محیط‌زیستی چین نشده است. به این ترتیب در شرایطی که دولت‌‌‌های اروپایی با اهداف سیاسی از اهداف زیست‌محیطی خود عقب‌‌‌نشینی می‌کنند، چین تلاش دارد از سهم این کشور در فرآیند مخرب زمین بکاهد.  در شرایط کنونی، چین متهم ردیف اول در زمینه انتشار آلاینده‌‌‌های کربنی است. البته سرانه تولید آلاینده‌‌‌های کربنی در این کشور پرجمعیت دنیا از سایر نقاط بالاتر نیست؛ اما میزان کل تولید آلاینده‌‌‌های کربنی در چین در صدر جدول در دنیا قرار دارد. در سال‌های اخیر دولت چین درصدد برآمده است تا با بهره‌‌‌ور کردن صنایع و افزایش تولید انرژی‌‌‌های تجدیدپذیر، خود را از این اتهام مبری کند.