آمار معاملات در بازارهای مختلف حکایت از آن دارد
بورس کالا؛ الگوی قابل اتکای بازار
نقش بورس‌کالا در اقتصاد ایران بی‌بدیل است. این مطلب را به‌وضوح میتوان از ارزش معاملات ثبت‌شده در سال گذشته و رشد آن در سال‌جاری مشاهده کرد. ارزش معاملات سال گذشته در تمامی بازارهای بورس‌کالای ایران، ۶۶۵هزار میلیارد تومان بوده است که رقمی نزدیک به پایه پولی محسوب می‌شود؛ رخداد بزرگی که به‌وضوح نشان می‌دهد، چرخش مالی بازارها با محوریت بازارهای کالایی، بدون بورس‌کالا غیر‌ممکن بوده و است. این در حالی است که نقش اثرگذار بورس‌کالا در کنار بورس انرژی در حمایت از تولید با محوریت شفافیت و اخذ آمارهای مختلف و ارائه آن و همچنین امکان تحلیل‌پذیری بازارها به‌قدری برجسته شده است که بازارهای کالایی داخلی را بدون این فاکتور بسیار مهم نمی‌‌‌توان تصور کرد. از سوی دیگر، زیرساخت‌های قانونی قدرتمند این نهاد مالی موجب شده است تا اهمیت آن افزایش یابد.
به‌جرات میتوان گفت، بازار فولاد و حتی بازار محصولات پتروشیمیایی بدون بورس‌کالا قابل درک نیست و بخش مهمی از توسعه در حوزه بازارهای رسمی و حمایت از تولید از همین سازوکارها عبور می‌کند. این نکته بسیار مهم نه‌تنها اهمیت بورس‌کالای ایران را برجسته می‌کند، بلکه الزام به توسعه آن را مطرح می‌سازد. همان‌‌‌گونه که در ماده ۱۸ قانون توسعه ابزارها و نهادهای مالی جدید در راستای تسهیل اجرای سیاست‌های کلی اصل ۴۴ قانون اساسی تاکید شده، دولت مکلف است کالای پذیرش‌شده در بورس را از نظام قیمت‌گذاری خارج کند (به‌استثنای دارو). این بند قانونی به‌وضوح میان‌‌‌بر بسیار مهمی برای محصولات مختلفی است که از قیمت‌گذاری دستوری رنج می‌‌‌برند و میتواند به گستره بسیاری از کالاها و حتی خودرو تعمیم یابد.
بورس‌کالا با شفافیت خود، صنعت فولاد را بالنده کرد
رئیس هیات‌مدیره ذوب‌آهن اصفهان یکی از دلایل تبدیل صنعت فولاد به صنعت بالنده را شفاف‌شدن قیمت‌ها از مسیر بورس‌کالا می‌‌‌داند. منصور یزدی‌زاده، در گفت‌وگو با «کالاخبر» درباره اهمیت بورس‌کالا در شفافیت اقتصاد گفت: ذوب‌آهن همچون سایر شرکت‌های فولادی پس از شکل‌گیری بورس فلزات و به دنبال آن، تشکیل بورس‌کالا توانست در درآمدزایی تحول ایجاد کند تا بتواند برنامه‌های توسعه‌ای خود را اجرا کند. وی افزود: پیش از ورود فولاد به بورس‌کالا، قیمت‌ها به صورت مصوب و دستوری تعیین می‌شد، در حالی که فضای دستوری همواره فضای رانت‌زایی محسوب می‌شود. رانت‌های غیر‌مولد به لایه‌های بازار منتقل نمی‌شود و انتفاعی نصیب تولیدکننده نمی‌کند؛ ضمن آنکه مصرف‌کننده نهایی نیز از این موضوع منتفع نمی‌شود. به گفته یزدی‌زاده، قدمت بورس‌کالا نشان می‌دهد که کارکرد این شرکت در همه ابعاد مثبت بوده است.
رئیس هیات‌مدیره ذوب‌آهن اصفهان تاکید کرد: یکی از مهم‌ترین کارکردهای بورس‌کالا شفافیت قیمت‌ها بود. به عبارت دیگر، با اجرای اصل ۴۴ که شرکت‌های زیادی وارد فرآیند واگذاری و ورود به بورس‌کالا شدند، یکی از مولفه‌های اصلی و مهم در سودآوری شرکت‌ها، شفاف‌سازی قیمت‌ها بود که با ورود محصولات به بورس‌کالا کمک زیادی به این شرکت‌ها شد. یزدی‌زاده تصریح کرد: بورس‌کالا با تعریف ابزارهای جدید در حوزه فروش و قرار دادن آنها در اختیار عرضه‌کنندگان، برای شرکت‌های بورسی که با سهامداران مواجه بودند، نتیجه مثبتی را رقم زد؛ چراکه سهامدار میتواند به چنین فضایی اعتماد کند. در غیر‌این‌صورت در فضای رانتی نه سرمایه‌گذار راغب به سرمایه‌گذاری در صنعت می‌شود و نه سهامدار تمایلی به خرید سهام شرکت‌های مربوطه پیدا می‌کند.
وی در بخش دیگری از صحبت‌های خود، در پاسخ به این سوال که نقش بورس‌کالا در کمرنگ شدن نظام قیمت‌گذاری دستوری و جاری‌شدن نظام عرضه و تقاضا چیست، اظهار کرد: همان‌طور که گفته شد، اگر بخواهیم رانت ناشی از قیمت‌گذاری دستوری به لایه‌های بازار منتقل و توزیع نشود و مصرف‌کننده نهایی و همین‌طور تولیدکننده از این سود منتفع شوند، بهترین راهکار، عرضه در بورس‌کالاست. بنابراین اگر نظام عرضه و تقاضا حاکم نشود، شرکت‌ها قادر به ادامه فعالیت نخواهند بود. وی ادامه داد: زمانی که شرکت‌ها بورسی شدند، صورت‌های مالی آنها شفاف و سودآوری‌شان واقعی شد. زمانی که شرکت‌های تولیدی فروش خود را با قیمت‌های واقعی انجام می‌دهند و از رانت پرهیز می‌شود، میتوان نتیجه آن را در درآمد و سودآوری شرکت‌ها ملاحظه کرد. این موضوع در لایه‌های بالاتر بر شاخص‌های بورس‌کالا تاثیرگذار است؛ در نتیجه سرمایه‌گذاران می‌توانند با استناد به آن اقدام به سرمایه‌گذاری کنند. رئیس هیات‌مدیره ذوب‌آهن اصفهان یادآور شد: یکی از دلایلی که فولاد توانسته است، به صنعت بالنده تبدیل شود، شفاف شدن قیمت‌ها از مسیر بورس‌کالا بود که به عقیده من، این موضوع ۶۰درصد در توسعه صنعت فولاد کشور نقش داشته است.
خدمت بزرگ بورس‌کالای ایران به توزیع پلیمرها
رئیس‌هیات مدیره انجمن تولیدکنندگان لوله و اتصالات پلی‌اتیلن تاکید می‌کند که بورس‌کالای ایران خدمت بزرگی به توزیع محصولات پلیمری داشته و کمک شایانی به صنایع تکمیلی کرده است. بیوک صحاف‌امین، با بیان اینکه بورس‌کالا خدمت بزرگی به توزیع محصولات پلیمری داشته و کمک شایانی به صنایع تکمیلی کرده است، در گفت‌وگویی به «کالاخبر» گفت: در زمان حضور در انجمن ملی صنایع پلیمری و همین‌طور انجمن لوله و اتصالات پلی‌اتیلن، یکی از دغدغه‌ها همواره توزیع کامل و راحت مواد پتروشیمی در میان صنایع پایین‌دست بود؛ اما بورس‌کالا در شفافیت این مهم بسیار اثرگذار بود. وی افزود: توزیع محصول‌ها در بورس‌کالا به‌گونه‌ای است که تمامی شرکت‌های فعال در حوزه صنایع تکمیلی پتروشیمیایی، قادر به دسترسی به مواد اولیه به میزان نیاز خود بودند و اگرچه در برخی مواقع به دلیل مسائل بین‌المللی و متاثر از نوسان نرخ ارز چالش‌هایی ایجاد شد؛ اما چنانچه بورس‌کالا وجود نداشت، چه‌بسا اثرات منفی آن بیشتر نمایان می‌شد.
صحاف‌امین با اعلام حمایت از بورس‌کالا اظهار کرد: در جهت تقویت بورس، تلاش شده است اطلاعات واحدهای تولیدی به لحاظ ظرفیت، نیاز و زمان اوج تقاضای مصرفی مواد اولیه در اختیار این شرکت و همین‌طور صنایع بالادستی پتروشیمی قرار گیرد و این موضوع به تعادل‌بخشی بازار و رسیدن مواد اولیه به تولیدکنندگان با قیمت‌های مطلوب کمک زیادی کرد. وی با اشاره به برخی واحدهای تولیدی که با وجود دارا بودن پروانه بهره‌برداری تولید نداشتند و تولیدکننده واقعی نبودند، گفت: با کمک بورس‌کالا و انجمن‌ها تلاش شد این واحدها شناسایی شوند تا دچار کمبود در بازار نشویم.
