۳ فاکتور تعیین‌کننده در چشم انداز ۲۰۲۱ بازارهای کالایی
چالش‌هایی که جهان در سال ۲۰۲۱ با آنها روبه‌رو خواهد بود، از نظر ماهوی تفاوت چشمگیری با مشکلات سال ۲۰۲۰ ندارند. باز هم بیماری همه‌گیر کووید-۱۹ و اثرات اقتصادی آن است که تعیین‌کننده وضعیت بازارها خواهد بود، اما واکسن می‌تواند تفاوتی جدی بین امسال و سال گذشته در بازارها ایجاد کند. اهمیت روند واکسیناسیون کووید-۱۹ و سرعت گسترش آن در سراسر جهان به‌گونه‌ای است که چشم تمامی بازارهای جهانی به این فرآیند دوخته شده است. به نظر می‌رسد در صورتی که واکسیناسیون نتواند در ابعاد گسترده و موثر صورت پذیرد، تجربه تلخ بازارها در ۲۰۲۰ ممکن است بار دیگر تکرار شود. مجله «تجارت‌فردا» در آخرین گزارش خود به این موارد پرداخته است.
تهدیدهای چندجانبه در مسیر صعودی نفت
بازار نفت در سال ۲۰۲۰ نابسامانی تاریخی را تجربه کرد و همزمان با جنگ عربستان سعودی و روسیه بر سر سهم بازار و اوج‌گیری شیوع موج اول بیماری کووید-۱۹ سقوط تاریخی را تجربه کردند. اما مدیریت تولیدکنندگان و توافق تاریخی اوپک پلاس این بازار را از فروپاشی نجات داد و قیمت شاخص نفتی وست تگزاس اینترمدییت موسوم به WTI که در ماه آوریل منفی شده بود، سال گذشته میلادی را در سطح ۵۰ دلار در هر بشکه به پایان رساند. شاید این واضح‌ترین تصویری باشد که بتوان از نفت ۲۰۲۰ نشان داد.
حکایت سال ۲۰۲۱ اما تا حدی متفاوت است؛ از یکسو کاهش غافلگیر‌کننده و داوطلبانه سطح تولید عربستان سعودی و از سوی دیگر پیگیری روند واکسینه کردن مردم جهان می‌تواند سیگنال‌هایی از تغییر شرایط در بازار جهانی نفت ارائه کند. آژانس بین‌المللی انرژی می‌گوید بهبود تقاضای نفت در سال ۲۰۲۱ از آنچه تصور می‌شد، کندتر خواهد بود و پیش‌بینی خود از تقاضای نفت جهانی را ۱۷۰ هزار بشکه در روز کاهش داد. قیمت نفت در میان تمام کامودیتی‌ها وابستگی جدی‌تری به مساله ویروس کرونا و کنترل آن دارد، چراکه تقاضای بالاتر برای نفت مستقیما در گرو مصرف سوخت و بخش حمل‌ونقل است. طبق گزارش آژانس بین‌المللی انرژی، تقاضا برای سوخت جت در سال ۲۰۲۱ حدود ۸۰ درصد پایین‌تر از سطح تقاضا برای آن در سال ۲۰۱۹ خواهد بود.
بانک گلدمن ساکس در جدیدترین پیش‌بینی خود از قیمت شاخص نفت برنت در سال ۲۰۲۱ با نگاهی خوش‌بینانه تخمین زد، در میانه سال ۲۰۲۱ قیمت نفت برنت به ۶۵ دلار بر بشکه برسد. جالب آن است که گلدمن پیش‌تر گفته بود برنت در پایان سال‌جاری به این سطوح قیمتی خواهد رسید. بانک سوئیسی UBS نیز در گزارش خود از بازار نفت پیش‌بینی کرده است که قیمت شاخص نفتی برنت تا میانه سال ۲۰۲۱ به حدود ۶۰ دلار برسد و در نیمه دوم سال نیز تا ۶۳ دلار پیشروی کند. این بانک سوئیسی بهای شاخص نفتی WTI را نیز ۳ دلار پایین‌تر از نفت برنت در نظر گرفته است.
دو سناریوی بازار مس
طی هفته اول معاملات مس در بازار فلزات لندن بهای این کامودیتی برای نخستین بار از فوریه سال ۲۰۱۳ تاکنون به بیش از ۸ هزار دلار در هر تن رسید و این امر در روزهای بعد نیز تکرار و سپس تعدیل شد. این اتفاق در ابتدای سال نو میلادی به معنای آن بود که قیمت مس نسبت به پایین‌ترین سطح آن در اوج همه‌گیری کووید-۱۹ در ماه مارس تقریبا دو برابر شده است. این روند فوق‌العاده تهاجمی بهای فلز سرخ به قدرت چین در بازار و خرید بی‌سابقه آن گره خورده است.
این روند فوق‌العاده قیمتی مس اما از دیدگاه برخی تحلیلگران نشانه‌ای خطرناک در بازار است. به‌گونه‌ای‌که آمار قراردادها و معاملات در بازار کامکس و بازار فلزات لندن به‌رغم افزایش بها به شکل چشمگیری کاهش یافته‌اند. امری که نشان از ترس حاکم بر بازار برای سفته‌بازان دارد و آمار معاملات را به شکلی کاهش داده که از سال ۲۰۱۸ تاکنون سابقه نداشته است. این ترس ناشی از خروج سرمایه از بازار و عدم بازدهی کافی در کوتاه‌مدت است.
تحلیلگران بانک سیتی (گروپ) معتقدند بازدهی مثبت فراتر از حد انتظار این فلز در سال ۲۰۲۰ دلیل اصلی کاهش قیمت مس در سال‌جاری باشد. تحلیلگران گروه سیتی معتقدند یکی از مهم‌ترین چالش‌ها در چنین شرایطی تامین مالی برای سرمایه‌گذاران خواهد بود.
به‌نظر می‌رسد نگرانی گلدمن ساکس نیز از جنس نگاه بانک سیتی به آینده بازار است. گلدمن ساکس که به شکل غیرمنتظره‌ای مژده طلوع بزرگی در بازارهای کالایی را داده هم نگرانی‌های گسترده‌ای درباره ثبات مالی و اعتباری بازار مس را پذیرفته است. تحلیلگران این بانک در یادداشتی عنوان کرده‌اند رشد چشمگیر و سریع بازار سهام در کنار افزایش جذابیت بازارهای اوراق قرضه، رشد محدود بازار مس را نشان داده است و این امر نگرانی را در میان سرمایه‌گذاران مس ایجاد کرده است. بازارهای کالایی و بالاخص فلزات همواره برای معامله‌گران و سرمایه‌گذاران، به‌عنوان جزیره‌ای امن در زمان افت بورس اوراق بهادار عمل کرده‌اند. برای درک بهتر این مساله می‌توان به زمان ترکیدن حباب دات کام و سقوط آزاد بورس در آمریکا اشاره کرد که در ماه مارس و همزمان با فروپاشی بازار حدود ۳۰ درصد معاملات کالایی در آن افزایش یافتند.
هر چند روند مس از نظر بسیاری از ناظران بازار در سال ۲۰۲۱ کاهشی خواهد بود اما نباید فراموش کنیم که سناریوی متفاوت دیگری هم وجود دارد. تقاضای بخش صنعتی چین برای مس به شکل غول‌آسایی درحال رشد است و با حرکت جهان به سوی سبز شدن و برقی کردن زیرساخت‌ها، مس به موتور محرک تمام صنایع در جهان می‌تواند تبدیل شود که این نکته بسیار حیاتی نشان‌دهنده چشم‌انداز بلندمدت قیمت فلز سرخ خواهد بود. از سوی دیگر نیز محدودیت منابع مس در جهان و انحصار شیلی در تامین بخش اعظمی از تقاضا هم می‌تواند معادلات را تا حدودی تغییر دهد. کارگران و اتحادیه‌های کارگری معادن استخراج مس در نتیجه فشار اقتصادی و بی‌توجهی شرکت‌ها و دولت به خواسته‌های آنان طی سال ۲۰۲۰ بارها دست به اعتصاب زدند. اهمیت این اعتصاب‌های کارگران شیلیایی به حدی در بازار گسترده است که هر خبر به بن‌بست رسیدن مذاکرات نمایندگان کارگری و نمایندگان کارفرمایی حرکت بهای مس در بازار لندن را به سوی اوج‌های جدیدی سوق می‌داد.
چشم امید فولادی‌ها به چین
در بازار فولاد نیز با توجه به رشد قدرتمند و بی‌سابقه تقاضای چین و برنامه متمرکز این کشور در بخش ساخت‌وساز انتظار می‌رود تقاضای فولاد این کشور طی سال ۲۰۲۰ از رقم حیرت‌انگیز یک میلیارد تن نیز عبور کرده باشد و این اشتهای سیری‌ناپذیر چینی‌ها باعث رشد تقاضای چشمگیر برای سنگ‌آهن و افزایش قیمت آن شد که به رشد قیمت فولاد و رونق چشمگیر بازار آن کمک کرد و در سال جاری نیز به نظر می‌رسد اوضاع به همین منوال سپری شود. ضمن اینکه باید افزود در سال ۲۰۲۰ به‌دلیل شیوع کرونا شرکت‌های خودروسازی در سراسر جهان با کاهش بی‌سابقه تولید مواجه شدند که این امر تقاضا این بخش برای فولاد را کاهش داد. اما در سال‌جاری همزمان با تسریع واکسیناسیون و بازیابی احتمالی اقتصادی بار دیگر این بخش نیز به بازار برمی‌گردد و فشار تقاضای آن نیز افزوده خواهد شد که می‌توان نشانه‌های آن را در دیدگاه خودروسازان پرشماری دید که اعلام کرده‌اند قیمت محصولات خود را افزایش خواهند داد. صنایع فولادی در روزهای درخشانی به سر می‌برند و قیمت سنگ آهن که زمانی رسیدن به ۱۰۰ دلار در هر تن رکوردی مثبت برای آن محسوب می‌شد حالا به راحتی در حدود ۱۷۰ دلاری سیر می‌کند. از سوی دیگر در صورت تصویب بسته محرک زیرساخت سبز جو بایدن در آمریکا نیز تقاضای جهانی فشار دوچندانی را روی دوش خود حس خواهد کرد و این امر می‌تواند با توجه به محدود بودن عرضه و متغیرهای بازار باز هم بهای این فلز حیاتی را با افزایش مواجه کند اگرچه برای کوتاه‌مدت اوضاع می‌تواند متفاوت باشد.
