شاخص‌سازی جهت تعیین نرخ ارز در بورس‌کالا
در اقتصاد ایران حجم معاملات ارز کف خیابانی عموما اندک و فاقد آمار معاملات به‌صورت جامع و قابل اعتماد است. با این حال نرخ ارز کف خیابانی، از نظر رفتاری، تاثیر‌گذاری بیشتری بر اقتصاد دارد و عملا نرخ سامانه‌های نیما و سنا از آن تاثیر می‌گیرد. وجود ارز چند نرخی عامل تشدیدکننده ایجاد رانت، فساد و بی‌ثباتی در اقتصاد شده است. در این شرایط تغییر روش نرخ‌گذاری ارز لازم به‌نظر می‌رسد.
خروج از ارز چند نرخی و نیز تاثیر‌پذیری نرخ ارز واقعی مبادلاتی از شاخص جدید تعیین نرخ ارز، از الزامات این امر است و انجام این کار قطعا به‌صورت دستوری میسر نخواهد شد. بنابراین تعیین شاخصی شفاف براساس معاملات واقعی و فیزیکی و به دور از سفته‌بازی و مشخص بودن حجم معاملات لازم و ضروری است.
خوشبختانه در جامعه کنونی ما اکثر افراد با بازار سرمایه آشنا شده‌اند و اقبال بسیار خوبی نیز از بازار سهام صورت گرفته است. اما متاسفانه بورس‌کالا در ایران مشابه سایر بورس‌های کالایی معتبر جهان مانند LME، شیکاگو و... آن‌طور که باید گسترش نیافته است. رونق بورس‌کالا می‌تواند مشخص‌کننده بسیاری از معیارهای اقتصادی باشد و در اصل بورس‌کالا (بازار ارائه کالا و خدمات) موتور محرک، مبنا و پایه ارزش‌گذاری سایر بخش‌های اقتصادی است.
از جمله این موارد می‌توان به:
۱- تاثیر مستقیم قیمت سهام شرکت‌ها به نرخ و میزان (حجم) محصولات فروش رفته در بورس‌کالا
۲- تعیین نرخ کالاها براساس عرضه و تقاضای واقعی
۳- حذف واسطه‌های مالی بین عرضه‌کننده، تولیدکننده و حتی مصرف‌کننده نهایی
و موارد مثبت دیگری اشاره کرد.
با درنظر گرفتن پتانسیل‌های موجود در بورس‌کالا، ایجاد شاخص نرخ ارز امکان‌پذیر است.
تعیین شاخص نرخ ارز از طریق معاملات بورس‌کالا
بسیاری از کالاهایی که در بورس‌کالا قابلیت معامله دارند مانند انواع کامودیتی‌ها از جمله مواد و محصولات معدنی مانند آهن، مس, روی و... و محصولات کشاورزی از جمله شکر، گندم، ذرت و... بوده که در بورس‌های کالایی برجسته دنیا نیز روزانه دارای معاملات با حجم قابل‌توجهی هستند. درحال‌حاضر نرخ ریالی معاملات کالاهای فوق در بورس‌کالای ایران متاثر از نرخ‌های جهانی و نرخ ارز داخلی(کف خیابانی) است. درحالی‌که پیشنهاد می‌شود قیمت کالاهای فوق براساس بهای تمام شده داخلی و میزان عرضه و تقاضای بازار تعیین شود و نرخ ارز از حاصل تقسیم قیمت معاملات در بورس‌کالا بر نرخ جهانی به‌دست آید. براساس میانگین نرخ ارز کالاهای معامله شده در بورس‌کالا با ضریب تاثیر حجم معاملات آنها «شاخص نرخ ارز» محاسبه شده و به‌صورت لحظه‌ای در دسترس باشد. در این شاخص اولا میزان حجم معاملات که از معیارهای مهم در تثبیت نرخ ارز است قابل بررسی و در دسترس همگان است و ثانیا معاملات فوق فیزیکی بوده و به‌صورت واقعی صورت گرفته است و متقاضیان ارز می‌توانند از این شاخص در جهت دادوستد ارز استفاده کنند و مبنایی برای تصمیم‌گیری داشته باشند. اگر بورس‌کالای پررونقی داشته باشیم، می‌توانیم به‌صورت غیرمستقیم به قیمت واقعی ارز برسیم. این شاخصی قدرتمند برای معامله کاغذی انواع ارزها خواهد بود و می‌توان اقتصاد ایران را به سمت تک نرخی شدن نرخ ارز سوق داد. در این شاخص معاملات کاغذی و سفته‌بازی جایی ندارد و نرخ واقعی براساس عرضه و تقاضای فیزیکی کالاهای دارای استاندارد با نرخ جهانی مشخص خواهد شد. رونق بورس‌کالا با رونق انبارها و ارائه خدمات جانبی، اشتغال‌زایی و واقعی شدن قیمت‌ها و دردسترس بودن آمار میزان عرضه و تقاضا همراه است. اطلاعاتی که درحال‌حاضر به‌صورت قابل اتکا جهت برنامه‌ریزی‌های کلان اقتصادی در دسترس نیست و محرک نوسانات قیمت انواع کالاهای اساسی طی سال است.
