از بی‌توجهی مسوولان تا حذف ارز واردات آلومینا
بازار آزاد و بازار فیزیکی بورس کالا در معاملات شمش آلومینیوم طی روزهای گذشته با رشد قابل‌توجه قیمتی روبه‌رو شد، این افزایش بها به چه دلیلی رخ داد و چه میزان متاثر از رشد قیمت جهانی این محصول بود؟
رینگ معاملاتی شمش آلومینیوم از دو هفته قبل شاهد افزایش قیمت پایه و رشد قیمت معاملاتی این محصول بود که این موضوع در اثر روند صعودی نرخ دلار در کشور و ورود بهای جهانی آلومینیوم به فاز افزایشی بود. اما در معاملات روز ۲۴ تیر بورس کالا، شمش آلومینیوم تجربه رشد قیمتی قابل‌توجهی را داشت که دیگر نمی‌توان تمام این افزایش بها را مربوط به نرخ ارز و رشد قیمت جهانی دانست. درواقع شایعه حذف ارز تولیدکنندگان شمش برای خرید مواد اولیه از هفته‌های آتی درکنار عدم رعایت عرضه هفتگی این محصول باعث ایجاد تشنج در این بازار و افزایش قابل‌توجه بهای معامله این محصول شد. این خبر ازسوی واسطه‌گرانی منتشر شد که به اطلاعات تولیدکننده دسترسی داشته و درواقع با استفاده از این رانت اطلاعاتی توانستند معاملات بورس کالا و در ادامه بازار آزاد این محصول را به تشنج بکشند. تا پیش از این ارز مورد نیاز این صنعت از محل صادرات بخش فولاد و مس کشور تامین می‌شد اما شنیده‌ها حاکی از آن است که احتمال توقف تخصیص این ارز وجود داشته و واحدهای ذوب آلومینیوم باید از این پس، ارز مورد نیازشان را از طریق صادرات ۵۰ درصد محصولشان تامین کنند. البته تا این زمان واحدهای ذوب، ارز تخصیصی دولتی برای خرید پودر آلومینا و سایر مواد جانبی را دریافت کرده و محصول موجود در انبار آنها نیز بر اساس همین ارز تولید شده، بنابراین چنین افزایش قیمتی در این زمان اجحاف بوده و سندیکای صنایع آلومینیوم موضوع کاهش کف عرضه ازسوی واحدهای ذوب با بهانه این خبر را پیگیری خواهد کرد.
اجرایی شدن عدم تخصیص ارز چه میزان بر این بازار و وضعیت صنایع تکمیلی اثرگذار خواهد بود؟
برخلاف حذف ارز صنایع بالادستی آلومینیوم، تمامی این زنجیره در کشور متاثر می‌شود. وضعیت واحدهای ذوب آلومینیوم کشور با صنایعی همچون فولاد و مس که در بخش قابل‌توجهی از مواد اولیه خودکفا هستند، تفاوت دارد. صنعت آلومینیوم در ایران و حتی در منطقه خاورمیانه به واردات مواد اولیه ازجمله پودر آلومینا و همچنین مواد افزودنی ازجمله CPC (کک کلسینه شده- نفتی)و آلومینیوم فلوراید، کریولیت وابسته بوده و تنها مزیت منطقه برای این صنعت انرژی ارزان به‌شمار می‌رود. درکنار این موضوع شرکت آلومینیوم جاجرم و سالکو با سرمایه‌گذاری خارجی راه‌اندازی شده‌اند و درحال‌حاضر نیز باید بخشی از تولید خود را برای اجرای تعهدات بازپرداخت سرمایه‌گذاری صادر کنند. اگر در این شرایط قرار شود ارز موردنیاز مواد اولیه را نیز از طریق صادرات تامین کنند، بازار داخل به‌طور قطع با مشکل روبه‌رو خواهد شد.
آیا مسوولان در تصمیم‌گیری وضعیت خاص این صنعت را درنظر گرفته‌اند؟
یکی از مشکلات اصلی صنعت آلومینیوم کشور بی‌توجهی و نادیده گرفته شدن از سوی مسوولان است. فلزآلومینیوم، فلزی استراتژیک به‌شمار می‌رود که کاربردهای متنوعی در صنایع خودرو، برق، لوازم خانگی، ساختمان، بسته‌بندی و... دارد، همچنین به دلیل شائبه کاربرد دوگانه؛ علاوه بر تحریم عمومی مورد تحریم خاص ایالات‌متحده آمریکا نیز قرار گرفته است. با این وجود مسوولان وزارت صمت کمترین توجه را به آن داشته‌اند به‌گونه‌ای که آخرین جلسه دولت در وزارت صمت برای این صنعت به اردیبهشت سال قبل بازمی‌گردد. علاوه بر این؛ مسوولان تعاملی با انجمن‌های تخصصی این بخش نیز ندارند و تصمیم‌گیری بدون مشورت با این انجمن‌ها باعث می‌شود که شاهد تصمیماتی باشیم که به‌شدت فعالان این بخش را درگیر کرده و حتی می‌تواند به مرز نابودی بکشاند. متاسفانه نهادهای متولی فکر می‌کنند بی‌توجهی به این صنعت تنها به بخش خصوصی آسیب می‌زند درحالی که گرانی این فلز دامن دولت را نیز می‌گیرد. با افزایش قیمت شمش باید در انتظار افزایش بهای آلومینیوم آلیاژی مصرفی خودروسازان بود، همچنین آلومینیوم مصرفی در صنایع برقی و محصولاتی نظیر هادی‌ها و کابل‌های هوایی که در صنعت توزیع و انتقال برق به‌کار می‌روند نیز با رشد بها روبه‌رو شده که این موضوع حتی می‌تواند به کند شدن و توقف پروژه‌های ملی منجر شده و به این ترتیب دولت نیز به‌صورت مستقیم از بی‌تدبیری و بی‌توجهی خود به این صنعت آسیب می‌بیند.
با درنظر گرفتن مشکلات ارزی کشور چه راه‌حلی می‌توان ارائه داد که صنایع تکمیلی از گرانی مواد اولیه متضرر نشوند؟
راه‌حل فعلی وزارت صمت مبنی بر صادرات شمش به‌منظور تامین ارز موردنیاز برای واردات مواد اولیه به مفهوم صادرات مواد میانی با ارزش افزوده پایین است که از سویی منافع ملی را به دنبال ندارد و از طرف دیگر صنایع تکمیلی کشور را با مشکل تامین شمش روبه‌رو می‌کند. اما سندیکای تولیدکنندگان آلومینیوم در ابتدای سال جلسه‌ای با سرپرست وزارت صمت و معاونان داشتند و در این جلسه کمبود ارز امروز این صنعت را پیش‌بینی کرده و حتی راه‌حل‌هایی نیز ارائه شد که اگرچه مورد استقبال قرار گرفت اما اقدامی برای اجرای آن صورت نگرفت. سندیکا به وزارت صمت پیشنهاد داد که به‌جای صادرات شمش آن‌هم در شرایطی که تحریم باعث می‌شود واحدهای ذوب کشور برای یافتن بازار مجبور به ارزان‌فروشی محصول خود با بهایی حدود ۱۰۰ تا ۱۵۰ دلار کمتر از نرخ جهانی به رقبای صنایع تکمیلی باشند، این محصول را با همین نرخ به تولیدکنندگان پایین‌دستی آلومینیوم کشور که صادرکننده هستند فروخته و حواله ارزی را از تولیدکننده داخلی دریافت کرده و برای خرید مواد اولیه استفاده کنند. به این ترتیب مشکل صنایع مادر برطرف شده و در کنار آن، صنایع پایین‌دستی کشور به‌جای رقیب خارجی از ماده اولیه ارزان بهره‌مند می‌شوند، چرخ صنعت کشور به‌کار افتاده و در کنار اشتغال‌زایی ارزش افزوده تولید نیز در کشور باقی می‌ماند. هرچند اقدامی از سوی وزارت صمت برای اجرای این پیشنهاد صورت نگرفت.
