بازارهای کالایی در هفته گذشته افت‌های شدیدی را تجربه کردند
سقوط دسته‌جمعی کامودیتی‌ها
کارشناسان می‌گویند احتمال دارد اوپک برای این موضوع فکری بکند اما آیا با این تصمیمات مشکل حل خواهد شد؟ پاسخ به این سوال منفی است چراکه تنها نفت نیست که چنین شرایطی را تجربه می‌کند. به گزارش «دنیای اقتصاد» اکنون بسیاری از بازارها از جمله بازار فلزات پایه هم شرایط نامساعدی را تجربه می‌کنند. مس ۵/ ۲ درصد افت قیمت را در هفته قبل از سر گذراند و این کاهش برای آلومینیوم یک درصد، سرب ۲ درصد، روی ۵/ ۴ درصد، نیکل ۵/ ۲ درصد و سنگ آهن ۱۰ درصد اعلام شده است. نفت آمریکا نزدیک به ۱۶ درصد و برنت ۱۴ درصد افت قیمت را تجربه کرده‌اند. نفتا هم ۳ درصد افت قیمت را در هفته قبل پشت سر گذاشته است که همه این آمارها از بروز فاجعه در بازارهای کالایی خبر می‌دهند.دلیل اصلی این موضوع کاهش شدید برنامه‌های تجاری، توقف پروازهای باری و مسافری، تعطیلی دفاتر و مراکز تجاری و کارخانه‌ها و... اعلام شده و از آنجا که این برنامه‌های محدود‌کننده اقتصادی در همه جای دنیا در حال گسترش است بعید به نظر می‌رسد اثرات ناشی از ویروس کرونا به این زودی‌ها مهار شوند. بسیاری از شرکت‌های مهم مصرف‌کننده مواد اولیه در حال تعطیل کردن تولیدات خود هستند. به‌عنوان مثال کارخانه‌های خودروسازی در کشورهایی مانند چین و کره در حال تعطیل و کاهش تولید خود هستند که این موضوع تقاضا برای بسیاری از فلزات، فولاد و مواد پلیمری را کاهش داده است. شرکت‌های بازرگانی نیمه‌تعطیل شده‌اند و همه این موارد روی قیمت‌ها اثر منفی به همراه دارد که در روزهای آینده حتی تشدید هم خواهد شد.
S&P Global اعلام کرده باید اعضای اوپک لااقل ۴۷۰ هزار تا یک میلیون بشکه در روز تولید خود را کاهش دهند تا بتوان به بازار برگشت اما چیزی در این باره نگفته که این موضوع تا چه حد می‌تواند به اقتصاد جهان کمک کند. بنا بر این گزارش ویروس کرونا احتمالا بزرگ‌ترین خطر برای رشد جهانی از زمان رکود اقتصادی بزرگ تاکنون خواهد بود. در این بین گزارش‌ها حکایت از آن دارند که در بین همه اتفاقاتی که تاکنون بازارهای دنیا را در بر گرفته، اهرم چین تنها اهرمی است که می‌تواند شرایط را متعادل کند به شرط آنکه بتواند محرک‌های لازم را برای این موضوع در نظر بگیرد. البته این موضوع هم در حال حاضر ۵۰-۵۰ است و معلوم نیست چین هم موفق شود رشد اقتصادی خود را برای سه ماه اول به رقمی مطمئن برگرداند. الان منطقه خاورمیانه که بزرگراه و شریان نفت دنیا است نیز با این ویروس درگیر شده و جز ایران که بیشترین میزان مبتلایان را در منطقه خاورمیانه دارد سایر کشورها نیز درگیر این ویروس شده‌اند که این موضوع ممکن است به خودی خود عرضه نفت را در هفته‌های آینده تحت تاثیر قرار دهد. بعد از نفت و فلزات، کالاهای کشاورزی نیز به شدت تحت تاثیر این بیماری قرار گرفته و احتمالا با افت شدید قیمت و تجارت روبه‌رو می‌شوند. گندم در هفته گذشته نزدیک به ۵ درصد افت را در کارنامه خود ثبت کرده است و این میزان کاهش برای برنج نزدیک به ۲ درصد بوده است. چای ۷ درصد، شکر ۸ درصد، کاکائو ۶ درصد و روغن پالم ۶ درصد افت را از سر گذرانده‌اند. همه این آمارها از وضعیت خطرناک در بازارهای کالایی جهان حکایت دارند.این نه تنها در بازارهای نقدی که در بازارهای آتی نیز در بورس‌های کالایی معتبر دنیا دیده شده است که نشان دهنده تداوم سیگنال‌های خطرناک برای بازارها در هفته‌های پیش رو است. به‌عنوان مثال به‌طور میانگین فلزات پایه در بازار آتی شانگهای در حدود ۳ درصد افت داشته‌اند یا قرارداد آتی شکر خام ۶/ ۷ درصد افت را در بازار نیویورک تجربه کرده است. مشتقات نفتی و کالاهای پتروشیمی نیز دقیقا همین شرایط را پشت سر می‌گذارند. در این بین اما با آنکه بسیاری از شرکت‌ها در حال کاهش حجم فعالیت‌های خود هستند کارشناسان معتقدند نگرانی و امیدواری اصلی را باید در چین جست‌وجو کرد.
به عقیده آنها حتی با فرض مشکلات در سطح جهان چین نباید دست از محرک‌های خود برای رشد اقتصادی این کشور بکشد زیرا بزرگ‌ترین واردکننده کالاها و مواد اولیه تولید در دنیا است. الان استان‌ها و شهرهایی که در معرض این خطر بوده‌اند در این کشور تعطیل یا نیمه تعطیلند. خود ووهان در کنار استان‌هایی مانند هبی استان‌های صنعتی چین محسوب می‌شوند و طبعا اثرات زیادی روی اقتصاد چین و دنیا بر جای گذاشته‌اند. این کشور طی هفته‌های اخیر صادرات و واردات خود را کاهش داده و در برخی موارد متوقف کرده است. آخرین اخبار بازار کالاها نشان می‌دهد به استثنای چند فلز مانند طلا، نقره، خانواده پلاتین و... بقیه کالاها به دلیل نگرانی از تقاضا با مشکل روبه‌رو هستند.
کاهش شدید شاخص کالاهای بلومبرگ به وضوح این موضوع را نشان می‌دهد. در این بین اما هنوز یک نگرانی دیگر وجود دارد؛ عدم قطعیت توافق جنگ تجاری ایالات متحده و چین بخش دیگری از تاثیرات را بر بازارهای کالایی ایجاد کرده است. رئیس‌جمهور آمریکا مالیات بزرگی را برای آهن و سایر محصولات نهایی که از چین وارد شده، وضع کرده است. از طرف دیگر، تنش‌های جنگ تجاری باعث افزایش تقاضا برای طلا در چند ماه گذشته شده است زیرا چین با حرکت تهاجمی برای خرید طلا جهت تقویت ذخایر خود اقدام کرده است. علاوه بر این، به دلیل عدم قطعیت اقتصادی، سرمایه گذاران نیز به سمت دارایی‌های امن حرکت کرده‌اند که منجر به تقاضای زیاد برای فلز زرد شده است.شاخص‌های کالایی نیز با اهرم نوسان قیمت نفت خام یک روند کاهشی جدی را آغاز کرده‌اند تا جایی که یک هفته کم‌سابقه را در بازارها شاهد بودیم. افت شاخص‌های قیمتی کالایی‌ها به وضوح از افت نرخ در غالب بازارهای کالایی حکایت دارد، آن‌هم در شرایطی که عقبگرد بازارهای کالایی بسیار سریع‌تر از حد انتظار در حال خودنمایی است تا جایی که بازار به کف‌سازی‌های جدیدی نیازمند شده است. این روند نزولی البته در بازار نفت خام سریع‌تر و گسترده‌تر از بازارهای مشابه رخ داده که می‌تواند اثرگذاری بازارهای مالی بر بازار نفت خام و همچنین معاملات مشتقه در بازارهای کالایی دیگر را به رخ بکشد. از ویژگی‌های جالب هفته گذشته در بازارهای کالایی می‌توان به مقاومت نسبی بازار فلزات پایه در برابر افت قیمت‌ها اشاره کرد تا جایی که کاهش نرخ کمتری را نشان داد. این در حالی بود که شاخص هزینه حمل و نقل در جهان افزایش یافته است که یک داده تقریبا عجیب به شمار می‌رود.
همان‌گونه که در گزارش‌های پیشین به آن اشاره کرده بودیم بازارهای کالایی از یک ثبات نسبی در هفته‌های قبل برخوردار بودند و به این نکته نیز اشاره کردیم که احتمال افت قیمت‌ها در بازارهای کالایی زمانی جدی خواهد شد که افت نرخ به بازارهای مالی با محوریت بازار سهام آمریکا برسد. رخدادی که در هفته قبل محقق شد و اثرگذاری آن را می‌توان در بازارهای کالایی مورد بحث قرار داد. این رفتار را باید از این مسیر مورد بررسی قرار دهیم که دلیل اصلی افت قیمت کالایی‌ها درون همین بازارها نهفته نیست و داده‌های بنیادین در بازارهای کالایی، از سیگنال‌های دیگری تاثیر می‌پذیرند که اثر خود را بر کالایی‌ها تحمیل کرده و در نهایت به کف‌شکنی قیمت‌ها منتهی شده است. اینکه ویروس کرونا بر بازار سهام کشورهای غربی تاثیر گذاشته و در حال گسترش دامنه اثرگذاری خود بر اقتصاد کشورهای مختلف است، دلیل اصلی افت قیمت نفت و کالایی‌هاست و البته اگر این افت نرخ در بازارهای سهام ادامه یابد، میزان تبعیت نوسان قیمت کالایی‌ها به مرور زمان و به‌صورت روزشمار تقلیل پیدا کرده و بازارهای کالایی سریع‌تر از بازار سهام به ثبات می‌رسد اما در این بین نمی‌توان به نقش نوسان قیمت نفت خام کم‌توجه بود. شاید بهای نفت خام باز هم کاهش یابد ولی تا زمانی که نفت برنت در سطوحی نزدیک به ۵۰ دلار در هر بشکه نوسان می‌کند، چندان هم افت قیمت‌های بیشتری را نمی‌توان متصور شد ولی این بار هم نفت خام است که از بازارهای مالی در جهان دستور می‌گیرد.
شاخص کالایی CRB در بازارهای جهانی در طول هفته گذشته با ۶۸/ ۸ درصد افت روبه‌رو شد که یک کاهش قیمت گسترده به شمار می‌رود که البته در ماه‌های قبل کم‌سابقه بود. این روند کلی به این معنی است که بازارهای کالایی با اهرم افت قیمت نفت خام جریان کاهشی را به وضوح پذیرفته‌اند و از بازارهای مالی هم تاثیر پذیرفته و به گستره بزرگی از بازارها سرایت کرده است. افت شاخص قیمتی CRB در هفته گذشته در شرایطی به ثبت رسید که بخش مهمی از این افت قیمت‌ها تنها در اواخر هفته ثبت شد که خروجی آن می‌تواند تداوم افت قیمت‌ها به شمار رود ولی باز هم نگاه‌ها به سمت بازار نفت و سپس در مسیر بازارهای مالی در کشورهای غربی خواهد بود. البته افت ۶۸/ ۸ درصدی قیمت‌ها در هفته جاری در حالی به ثبت رسید که شاخص کالایی CRB در مقایسه با مدت مشابه در ماه قبل کاهش ۶۹/ ۷ درصدی داشت.شاخص کالایی GSCI که قرابت بالاتری با نوسان قیمت جهانی نفت خام دارد هم به سرنوشت شاخص CRB دچار شده و با کاهش نرخی جدی‌تر همراه بوده است. در طول هفته گشته این شاخص قیمتی با افت ۴۸/ ۱۰ درصدی روبه‌رو شد، آن‌هم در شرایطی که بخش مهمی از افت قیمت‌ها در اواخر هفته گذشته به ثبت رسید. اینکه نفت خام پایان هفته گذشته را کاهشی آغاز کرد یک سیگنال مهم به شمار می‌رود و ناخودآگاه امکان افت بیشتر قیمت‌ها در اوایل هفته جاری میلادی را در پی خواهد داشت.
از ویژگی‌های جالب شاخص‌های قیمتی در هفته گذشته کاهش نرخ کمتر شاخص بورس فلزات لندن در طول هفته گذشته در مقایسه با سایر شاخص‌های قیمتی است. شاخص بورس فلزات لندن موسوم به LME Index در طول هفته گذشته افت ۳۲/ ۲ درصدی داشت که در مقایسه با شاخص‌های مشابه یا نوسان قیمت نفت خام از شرایط بهتری حکایت دارد. بین فلزات پایه بیشترین افت نرخ را در بازار روی شاهد هستیم و سایر فلزات شرایط متعادل‌تری دارند که می‌تواند سرعت‌گیر مهمی در برابر افت بیشتر قیمت‌ها به شمار رود. از نکات مهم شاخص‌های قیمتی در هفته گذشته می‌توان به افزایش شاخص هزینه حمل و نقل دریایی موسوم به بالتیک درای اشاره کرد که در هفته اخیر ۶۵/ ۷ درصد رشد کرده است. این وضعیت اگرچه با داده‌های موجود همخوانی چندانی ندارد ولی می‌تواند محرکی برای دورنمای قیمت‌ها در بازارهای کالایی به شمار رود.
