بازارهای کالایی در هفته جاری چه رفتاری در برابر وقایع طلای سیاه از خود نشان خواهند داد؟
آتش نفت در کوره بازارهای کالایی
در طول هفته گذشته بهای نفت‌خام در یک فاز نزولی نوسان کرد و در کل یک هفته کاهشی به ثبت رسید که به احتمال قوی این روند برای هفته پیش‌رو تغییر فاز جدی را شاهد خواهد بود. در طول هفته گذشته بهای نفت‌خام آمریکا ۹۵/ ۲ درصد افت داشت و بهای نفت برنت هم ۱۴/ ۲ درصد کاهش پیدا کرد. البته این داده‌ها نتوانست اثر بزرگی بر شاخص‌های کالایی بگذارد و شاخص‌ها و قیمت‌های کشف شده غالبا از یک روند صعودی برخوردار بودند که به معنی ثبت دومین هفته رشد و پذیرش واقعیت‌های فعلی در بازار مواد اولیه و مواد معدنی بود. رشد قیمت سنگ‌آهن و افزایش بهای فلزات پایه از ویژگی‌های مهم این بازارها بود. کمرنگ شدن احتمالی اثرات جنگ تجاری در بازارها در کنار تعویق دو هفته‌ای زمان اجرایی شدن مهم‌ترین تعرفه‌های آمریکا بر تولیدات چین و چراغ سبز چینی‌ها برای تعدیل تنش‌های تجاری هم به این موارد کمک کرد. در گزارش هفته گذشته با عنوان تغییر اتمسفر در بازار کامودیتی‌ها به این موارد اشاره کردیم و البته تداوم روند بهبود بازارها را می‌توان یکی از خروجی‌های تعدیل ذهنیت‌های منفی در بازارهای کالایی به‌شمار آورد.
هفته گذشته شاخص قیمت CRB به‌عنوان یکی از شاخص‌های کالایی برجسته در جهان با ۲۹/ ۱ درصد رشد روبه‌رو شد و شاخص بورس فلزات لندن هم افزایش ۴۲/ ۰ درصدی را تجربه کرد. این درحالی بود که شاخص کالایی GSCI افت ۱۱/ ۰ درصدی داشت. همچنین شاخص حمل‌ونقل بالتیک درای افت ۶ درصدی داشت که نشان می‌دهد تکانه‌های آب‌وهوایی و اثرات آن بر هزینه حمل‌ونقل به سمت تعادل بیشتر حرکت کرده است. جرقه‌های مهم از رشد قیمت سنگ‌آهن را هم باید در کنار این موارد مورد بحث قرار داد آن‌هم در شرایطی که سنگ‌آهن چند بار به‌عنوان لیدر بازارهای کالایی عمل کرده و تبعیت بازارها از این نوسان نرخ می‌تواند به حمایت بیشتر از کل بازارهای کالایی منتهی شود. این موارد در کل نشان داد که گویی بازارهای کالایی از کف قیمتی هفته‌های اخیر فاصله گرفته و حتی به سمت رشد قیمت‌ها نیز متمایل شده‌اند. بعد از یک دوره مهم و طولانی‌مدت از کاهش مستمر نرخ در بازارهای کالایی در جهان، ذات ثبات قیمت‌ها و حتی جرقه‌هایی از رشد نرخ می‌تواند احتمال تغییر فاز بازارها را مطرح کند ولی هنوز برای اثبات این ادعا به مستندات و زمان بیشتری نیاز داریم هرچند شواهدی از این دست قابل رهگیری است. در هر حال اگر بازار جهانی نفت‌خام به سمت رشد قیمت‌های سریع حرکت کند پتانسیل حمایت بیشتر از سایر قیمت‌ها در بازارهای کالایی را هم مطرح خواهد کرد اما روند متعادل افزایش قیمت جهانی نفت‌خام است که برای بازارهای جهانی خوش‌یمن خواهد بود. در صورت تغییر فاز سریع و افزایش مستمر قیمت‌ها در بازار جهانی نفت‌خام، اوضاع از حالت کنترل خارج شده و می‌تواند به زیان اقتصاد جهانی و همچنین خود بازارهای کالایی تمام شود. در شرایط فعلی اگرچه روند افزایشی متعادل قیمت کالایی‌ها می‌تواند به محرکی برای بهبود حجم تولید در جهان منجر شود ولی رشد افسارگسیخته نرخ داده‌های جانبی بسیاری را مطرح می‌کند که از هم‌اکنون نمی‌توان در مورد آن اظهارنظر قطعی داشت. هنوز بسیاری از فعالان بازار و تحلیلگران احتمال وقوع رکود در آینده میان‌مدت تا درازمدت را جدی ارزیابی می‌کنند و در صورتی که رکود نسبی موجود با رشد قیمت‌ها همراه شده و چیزی شبیه به رکود تورمی را ایجاد کند نگرانی‌های جدیدی ایجاد خواهد شد که از هم‌اکنون نمی‌توان در مورد آن به اظهارنظر پرداخت.
تنها می‌توان گفت آینده کوتاه‌مدت تا میان‌مدت بازارهای مالی و کالایی در جهان به شدت به رخدادهای عربستان، سایر کشورهای تولیدکننده نفت‌خام و بهای نفت و بازارهای کالایی گره خورده است و انتظار وقوع هر رخدادی می‌رود. اینکه در رسانه‌ها از نفت ۸۰ یا حتی ۱۰۰ دلار سخن گفته می‌شود تنها منحصر به بازار نفت و مصرف‌کنندگان این کالاها نیست و اثرگذاری خود را به اغلب بازارهای جهانی گسترش خواهد داد. در این شرایط تنها می‌توان گفت ذهنیت‌های متفاوتی در جهان از دورنمای قیمت‌ها شکل گرفته ولی تا آغاز به کار بازارها و انعطاف جو روانی موجود باید منتظر ماند تا واقعیت‌های بازار از مسیر نرخ‌های کشف‌شده در بازارهای واقعی مورد ارزیابی قرار بگیرد. این یعنی به یک دوره غیرقابل پیش‌بینی وارد می‌شویم و تنها جو روانی و هیجان خرید و فروش است که می‌تواند در کوتاه‌مدت بازارها را درنوردد.
ترس از کاهش عرضه ۵ میلیون بشکه‌ای
کاهش حجم تولید نفت‌خام آمریکا و عربستان در کنار کاهش ذخایر نفت این دو کشور به اندازه کافی برای بازارها اثرگذار بوده است آن‌هم در شرایطی که باید انفجار در مهم‌ترین تاسیسات نفتی عربستان و شاید بزرگ‌ترین پالایشگاه نفت جهان را هم به آن افزود. حمله دقیقا در نقطه‌ای صورت گرفته که شاید قلب مهم‌ترین پایانه نفتی جهان است. هرچند هنوز هیچ چیز در مورد دورنمای بهای جهانی نفت‌خام متصور نیست ولی تنها فاکتور ترس را می‌توان در شرایط فعلی مورد بررسی قرار داد. در بازار نفت همه از همه‌چیز می‌ترسند اگرچه ادعای قطعی توقف تولید ۵ میلیون بشکه‌ای در جهان گویا بزرگنمایی شده است اما اگر واقعیت داشته باشد آن وقت چه؟ ارزش‌آفرین‌ترین شرکت در جهان به‌گونه‌ای مورد حمله قرار گرفته که نه در سال‌های اخیر شبیه آن تجربه شده و نه تجربه‌ای در مورد دورنمای آن وجود داشته است. به گزارش بلومبرگ خود آرامکو از دست رفتن ۷/ ۵ میلیون بشکه در روز را خبر داده است که این رقم در ابعاد بازار نفت رخدادی شاید جبران‌ناپذیر باشد مگر آنکه داده‌های جانبی و ذخایر استراتژیک آمریکا به کمک ضعف عرضه در بازارهای جهانی بیاید. این موارد شاید فراتر از تصور باشد آن هم در شرایطی که بازارهای جهانی با محوریت عرضه و تقاضا در بازارهای کالایی و واقعیت‌های بازارهای مالی شاید تاب و تحمل این سیگنال را نداشته باشد.
سناریوهای بازار
این موارد آینده پیش‌بینی‌ناپذیری را ترسیم کرده است و بهتر است چند روز صبر کنیم تا اثرگذاری واقعی آن را مشاهده کنیم و شاید در این شرایط بهترین راه سناریوسازی از واقعیت‌های فعلی است که ممکن است دورنمای رخدادها را ترسیم کند.
ساده‌ترین سناریو در این شرایط احتمال بزرگنمایی این حادثه توسط خود عربستان است. باور اینکه با یک حمله بهپادی نیمی از توان تولید نفت‌خام عربستان از گردونه خارج شود اندکی دشوار است اگرچه اکثر رسانه‌های مطرح در جهان به گزارش منابع مختلف چنین احتمالی را مطرح کرده‌اند. البته محل حادثه مهم‌ترین پایانه نفتی در عربستان است و تقریبا بخش اعظم خطوط لوله عربستان در شرق این کشور از همین منطقه عبور می‌کند. از سوی دیگر ویژگی‌های فنی تولید نفت‌خام در عربستان اجازه رشد حجم تولید را نداده و مسیر نزولی تولید به‌دلیل مسائل فنی در صنعت نفت این کشور، به وضوح مشهود است. یکی از دلایل تغییر وزیر نفت عربستان هم شاید همین نکته بوده که در برخی از رسانه‌ها به آن پرداخته شد. بزرگنمایی این حادثه نیز بخشی از ضعف فنی تولید نفت‌خام در عربستان را پوشش می‌دهد آن‌هم در شرایطی که احتمال رشد قیمت جهانی نفت هم برای این کشور نفت‌خیز خالی از لطف نخواهد بود.
همچنین تجربه نشان می‌دهد که در آغاز هر بحران یا وقوع هر حادثه برجسته، اطلاعات مخابره شده اغلب از دقت بالایی برخوردار نیست و مرور زمان و ارائه آمارهای رسمی با احتساب ویژگی‌های فنی و تحلیلی می‌تواند جوانب مختلف یک رویداد را شفاف‌سازی کند. این درحالی است که زمان وقوع این حادثه در زمان تعطیلی بازارهای جهانی بوده و هنوز نمی‌توان میزان اثرگذاری این حادثه را بر واقعیت‌های اقتصاد جهانی مورد بررسی قرار داد. تعطیلی روزهای شنبه و یکشنبه هم مزید بر علت شده و پتانسیل تحلیل دقیق و فنی این اتفاق از سوی رسانه‌های برجسته و قدرتمند جهان را محدود می‌کند. نگاهی به رسانه‌های جهان هم نشان می‌دهد که اغلب تحلیلگران برجسته حتی در حوزه نفت‌خام هنوز در شوک این رخداد فرو رفته‌اند و خود عربستان هم برآورد خود را به ۴۸ ساعت بعد موکول کرده که به پیچیدگی و ابهام اوضاع می‌افزاید. حتی اگر این رخداد بزرگنمایی هم شده باشد باز هم ترس گسترش یافته در بازارهای جهانی به اندازه خود محرک بزرگی برای تحریک بازار جهانی نفت‌خام است و گسترش این ذهنیت به معنی آغاز یک روند افزایشی و بزرگ در بازار نفت است که می‌تواند همه‌چیز را با خود به حرکت درآورد. البته ذات رشد قیمت جهانی نفت‌خام اگرچه برای کوتاه‌مدت جذاب است ولی تداوم این رشد نرخ آن هم در روزهایی که آمارهای اقتصادی از شرایط نابسامان تولید در بسیاری از نقاط جهان حکایت دارد چندان قابل تحمل نیست. در هر حال در ابتدا باید مقاومت احتمالی بازارهای جهانی در برابر این رخداد را مورد بحث قرار داد شاید بازارهای جهانی بتوانند قیمت نفت را تا حداکثر نزدیک به ۸۰ دلار در هر بشکه تحمل کنند ولی تداوم رشد احتمالی قیمت‌ها چیزی نیست که از تحمل بازارها بربیاید.
سناریوی دوم واقعی بودن این حجم از اثرگذاری است. کاهش جدی عرضه نفت‌خام در بازارهای جهانی به معنی رشد قیمت‌هاست و این رشد نرخ بسیاری از داده‌های مهم را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد. رشد هزینه حمل، افزایش قیمت تمام شده بسیاری از کالاها، احتمال افت سریع تقاضا در کنار افزایش بهای فرآورده‌ها از مواردی است که آینده بازارها را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد. در وضعیتی که ضعف تقاضا برای محصولات نهایی در بازارهای جهانی مشهود است و جنگ تعرفه هم به داده‌های موجود دامن زده و شرایط تولید و مصرف را تحت‌الشعاع قرار داده و رشد اقتصادی بسیاری از کشورهای برجسته هم یا وارد فاز منفی شده یا قدرت‌نمایی چندانی ندارد، این رشد نرخ به ضعف بیشتر تقاضا و کاهش مجدد حجم تولید منجر خواهد شد که در نهایت بازارهای مالی را هم تحت‌تاثیر قرار می‌دهد.
ساعت‌های غیرقابل پیش‌بینی
امروز بازارهای مالی و کالایی در جهان آغاز به کار خواهند کرد یعنی ساعت‌های پیچیده و نگران‌کننده‌ای در راه هستند. این رخداد قطعا بازارها را متاثر خواهد کرد ولی میزان اثرگذاری آن در روز ابتدایی معاملات و رفتار معامله‌گران و نرخ کشف شده برای نفت‌خام شاید مهم‌ترین فاکتور در تعیین مسیر بازارهای مختلف خواهد بود.رشد متعادل و منطقی قیمت نفت‌خام می‌تواند این سیگنال را به بازارهای جهانی ارائه کند که اوضاع به نسبت در کنترل قرار دارد و سایر بازارهای کالایی از این داده حتی می‌توانند سوخت‌گیری کرده و با رشد قیمت‌ها، جذابیت جدیدی را برای خرید ایجاد کنند.
این درحالی است که بازارهای جهانی در روزهای اخیر تمایل به رشد نرخ پیدا کرده‌اند و این روند جدید می‌تواند خود بستری برای پذیرش رخدادهای قیمتی در بازار جهانی نفت‌خام باشد. در کنار آن رشد قیمت نفت هم به افزایش تولید از سوی کشورهای مختلف منجر شده و با فرض این کاهش جدی حجم عرضه در بازارهای جهانی، توجه به عرضه‌کنندگان جدید و نفت‌هایی با کیفیت متفاوت هم موردتوجه قرار می‌گیرد. شاه‌کلید اصلی در بازار جهانی نفت‌خام را باید میزان کاهش عرضه توسط عربستان به‌شمار آورد که این مطلب هم به مرور زمان مشخص خواهد شد و در کوتاه‌مدت تنها ذهنیت‌های مختلف هستند که بر نوسان قیمت‌ها اثر می‌گذارند. البته بدون در نظر گرفتن خبرهای جدید هم بازار نفت بعد از تعدیل نرخ هفته گذشته، خود به تنهایی از پتانسیل بهبود قیمت‌ها برخوردار بوده است و این موارد شتاب این طرز فکر را تقویت می‌کند.
ارسال نظر