دو تهدید در مسیر حرکت سعودی‌ها

این در حالی است که بررسی محصولات شیمیایی و پتروشیمی در سال‌های آینده نوید افزایش تقاضا را می‌دهد و این امر به این معنا است که تولید‌کنندگان آسیایی می‌توانند با استفاده از منابع زیرزمینی که در کشورشان وجود دارد از فرصت جهانی شدن در حوزه‌های صنعتی استفاده کنند و در مسیر ارتقای ارزش افزوده در بخش تولید محصولات نهایی گام بر دارند. البته در این مسیر چالش‌ها و مشکلاتی وجود دارد که به‌عنوان دست انداز در مسیر حرکت کشورهای حوزه خلیج فارس ایفای نقش می‌کند و با آنکه این کشورها دسترسی آسانی به مواد اولیه دارند اما در بُعد فضای کسب‌و‌کار هنوز نیازمند رشد و ارتقای زیرساخت‌های لازم هستند. به‌عنوان دو نمونه باید به اثرات رقابتی ناشی از منابع ارزان قیمت شیل در برابر منابع فسیلی اشاره کرد که باعث می‌شود تولیدکنندگانی که از منابع فسیلی برای دسترسی به مواد اولیه پتروشیمی یا محصول نهایی استفاده می‌کنند در برابر دسته دوم یعنی تولیدکنندگان با استفاده از منابع نفت و گازشیل، از قیمت‌های تمام شده بالاتری برخوردار باشند. به علاوه دسترسی به تکنولوژی‌های برتر از سوی برخی کشورها از جمله چین و استفاده از شیوه‌های جدیدتر مانند تبدیل زغال سنگ به اولفین همگی موضوعاتی هستند که باعث می‌شوند رقابت با مشکلات و موانعی روبه‌رو‌ باشد. از این رو تولیدکنندگان بالادست و پایین‌دستی که در کشور‌های حوزه خلیج فارس مشغول به فعالیت هستند باید بتوانند همگام با فناوری‌های به روز گام بردارند و با سرمایه‌گذاری در مقابل تهدیدات قد علم کنند. عربستان سعودی از جمله کشورهایی است که با توجه به سند چشم‌انداز ۲۰۳۰ سعی دارد که صنعت پتروشیمی و زنجیره تامین کشورش را ارتقا دهد تا علاوه بر نگه داشتن سهم خود در بازارهای جهانی،‌ این سهم را بیشتر کرده و ارز آوری بیشتری را نصیب اقتصاد کشورش کند. این در حالی است که گزارش‌ها حاکی از آن است که ریاض تمرکز اصلی خود را بر زنجیره تامین و قوی کردن بخش پایین دست کشورش گذاشته و سعی دارد جلوی خام فروشی مواد اولیه را در این صنعت بگیرد. از این رو برنامه‌هایی برای سرمایه‌گذاری در بخش پایین دست صنعت پتروشیمی عربستان طراحی کرده است و با راهکارهایی همچون برگزاری نمایشگاه تمایل دارد صنعت پتروشیمی کشورش را با فناوری‌های جدید و دانش به روز تطبیق دهد.

در این بین در پانزدهمین همایش بررسی‌های صنعت پلاستیک کشور عربستان سعودی درخصوص چالش‌های صنعت پتروشیمی و زنجیره تامین این صنعت بحث و بررسی‌هایی به عمل آمد و درخصوص تهدیدات و فرصت‌های صنعت پتروشیمی عربستان گزارش‌هایی ارائه شد. در یکی از گزارش‌های اخیر به بررسی صنعت پتروشیمی این کشور پرداخته شده و در این گزارش آورده شده است که ریاض با داشتن نفت و گاز طبیعی و با توجه به این امر که تنوع اقتصادی زیادی در بخش شیمیایی و پتروشیمی این کشور وجود دارد، سعی بر آن دارد که سرمایه‌گذاری‌هایی را در این بخش از صنعت کشورش صورت دهد و با توجه به این امر رسیدن به اهداف دیدگاه ۲۰۳۰ را تسریع کند. این در شرایطی است که این کشور بنیان اقتصادی خود را در اصلاح ساختار صنعتی گذاشته و اهداف صنعتی خود را بر مبنای تولید محصول نهایی تغییر داده است و بر این باور است که با پیگیری این روند علاوه بر حمایت از شرکت‌های کوچک و متوسط، فرصت‌های کسب‌و‌کار جدید را ایجاد کرده و به ایجاد اشتغال کشور کمک می‌کند. به این ترتیب ضمن آنکه می‌تواند معضل بیکاری که یکی از چالش‌ها و دغدغه‌های جوانان این کشور است را از میان بردارد،‌ می‌تواند ارز آوری چشمگیری را از فروش محصولات نهایی در بازارهای جهانی نصیب اقتصاد کشورش کند و از این ارزآوری در اصلاح ساختارهای صنعتی و تولیدی صنایع بهره گیرد.

طبق بررسی‌های به عمل آمده صنعت پتروشیمی و شیمیایی یکی از سریع‌ترین صنایع رو به رشد در سطح جهان است و بر اساس گزارش اخیر منتشر شده از سوی انجمن صنایع پتروشیمی و صنایع شیمیایی خلیج(فارس) (GPCA) ظرفیت تولید صنایع پتروشیمی در منطقه GCC در سال ۲۰۱۷ شاهد رشد قابل توجهی خواهد بود. این در حالی است که تولید مواد شیمیایی در منطقه به رقمی در حدود ۱۶۷ میلیون تن رسیده است که به گفته تحلیلگران افزایش ۷/ ۱۲ درصدی تولید عربستان سعودی طی سال جاری در تولیدات منطقه نقش پررنگی را ایفا کرده است. به‌طور کلی صنعت پتروشیمی عربستان سعودی رشدی ۸/ ۵ درصدی را طی سال گذشته تجربه کرده است که این میزان، در منطقه ۷/ ۳ درصد تخمین زده می‌شود یعنی عربستان از میانگین رشد منطقه‌ای بیشتر رشد کرده است. طبق آمارهای منتشر شده آسیا دارای بزرگ‌ترین‌ سهم بازار در فروش جهانی مواد شیمیایی است و با ۶۱ درصد سهم یکه‌تازی می‌کند. چین با ۴۰ درصد سهم در جایگاه دوم ایستاده و اروپا ۱۷ درصد و شمال آمریکا ۴ درصد و ۲ درصد را دیگر کشورهای جهان به خود اختصاص داده‌اند. این در شرایطی است که با توجه به تقاضای جهانی برای محصولات شیمیایی و رشد تقاضای محصولات شیمیایی، انتظار می‌رود این مقدار تا سال ۲۰۳۰ دو برابر شود و این در شرایطی است که منطقه GCC می‌تواند نقش مهمی در پاسخگویی به این تقاضا داشته باشد.این در حالی است که به‌رغم چشم‌انداز مثبت این بخش از صنعت چالش‌ها و دغدغه‌های زیادی اعم از رقابت‌پذیری محصولات نهایی در بازارهای محلی و بازارهای جهانی، هزینه‌های بالا در ارتباط با مواد خام و هزینه‌های تولید وجود دارد. علاوه بر این موارد شرایط برای فعالیت‌های بازاریابی محدود است و باید برای این امر هم هزینه‌های قابل توجهی پرداخت شود.

نفت شیل آمریکا و فناوری جدید چین مبنی بر تولید مواد اولیه بر مبنای زغال سنگ از جمله بزرگ‌ترین‌ چالش‌ها و دغدغه‌های صنعت پتروشیمی و زنجیره تامین کشور‌های حوزه خلیج فارس است و با توجه به سرمایه‌گذاری قابل توجه این دو کشور روی استراتژی‌هایی که در پیش گرفته‌اند، این امر تهدیدی بزرگ برای صنعت پتروشیمی خاورمیانه محسوب می‌شود.در این راستا عربستان در تلاش است تا با جلب‌نظر کشورهای منطقه راهکارهایی را برای ارتقای توان تولید خود در صنعت پتروشیمی ایجاد کند. محمود الشیش، مدیر بازاریابی شرکت نمایشگاه ریاض، در همایش صنعت پلاستیک ریاض که اخیرا برگزار شد اظهار کرد: هدف از برگزاری نمایشگاه پلاستیک و پتروشیمی سعودی این است که راهکارها و فرصت‌های این صنعت شناسایی شود و برای دستیابی به فرصت‌ها و از پیش رو برداشتن چالش‌ها، راهکارهایی کارساز ارائه شود. وی در ادامه اظهار کرد: شرکت‌ها فرصتی طلایی برای نمایش محصولات و خدمات خود دارند تا تخصص خود را نشان دهند و با بهره‌گیری از دانش و تجارب رهبران متخصص، از آخرین پیشرفت این صنعت برای تحقق اهداف تعیین شده سند ۲۰۳۰ مطلع شوند و بر اساس آن گام بردارند و همچنین از کارگاه‌های تخصصی که از سوی متخصصان صنعت از شرکت‌های محلی، بین‌المللی و منطقه‌ای ارائه شده است بهره برند.