یک گام به عقب در بازار نیکل

بهای نیکل در ماه‌های گذشته با فراز و فرودهای بسیاری همراه بوده و مدتی است که به‌صورت نسبی در مسیر کاهش نرخ قرار دارد؛ اگرچه هنوز هم جرقه‌هایی از رشد قیمتی در این بازار دیده می‌شود. آخرین قیمت نیکل در پایان هفته گذشته ۱۰ هزار و ۵۸۵ دلار در هر تن برای معاملات نقدی ثبت شده ولی بهای آن در معاملات سلف ۳‌ماهه ۱۰ هزار و ۶۷۵ دلار در هر تن به ثبت رسیده است. همین مطلب نشان می‌دهد که هنوز هم بازار به رشد قیمت این کالا امیدوار است. رفتار قیمتی نیکل در سال‌های گذشته نشان داده که این فلز بیش از سایر فلزات مشابه رفتارهایی هیجانی از خود نشان می‌دهد. سختگیری‌های اندونزی در سال‌های گذشته برای صادرات مواد معدنی نیکل‌دار، تنش‌های سیاسی و اقتصادی بین روسیه و اتحادیه اروپا و حتی جو روانی از وقفه عرضه این کالا به بازارهای جهانی مواردی بود که بر نوسان بهای این محصول تاثیر بسیاری بر جا گذاشت. همین موارد نشان می‌دهد که ذات تحلیل بازار نیکل بسیار دشوار است و حتی موجودی انبارهای این فلز آن گونه که باید و شاید نیز در تحلیل رفتار قیمتی آن کارآ نیست. با توجه به واقعیت‌های این بازار در کنار نوسان قیمت‌های پیشین این فلز، بسیاری از تحلیلگران در سال‌های گذشته از نیکل به‌عنوان فلز شیطانی یاد کرده‌اند که نشان‌دهنده تحلیل‌ناپذیر بودن این بازار است و تنها برخی از فعالان برجسته بازار در این خصوص اعلام نظر می‌کنند. اوج قیمت تاریخی نیکل در سال ۲۰۰۷ به ثبت رسید و بهای هر تن از این فلز در بورس فلزات لندن به نزدیکی ۵۲ هزار دلار در هر تن افزایش یافت. از آن زمان شاهد کاهش نسبی قیمت‌ها با چند پله رفت و برگشت قیمتی بودیم تا جایی که ژانویه سال ۲۰۱۶، بهای هر تن نیکل به ۸۴۸۰ دلار در هر تن رسید یعنی کمترین حد در ۱۳ سال قبل از آن ( از سال ۲۰۰۳ تا آن زمان). اگرچه در روزهای اخیر قیمت‌هایی نزدیک به ۱۲ هزار و ۲۰۰ دلار نیز تجربه شده ولی هم اکنون خود را به سمت ۱۰ هزار و ۴۰۰ دلار متمایل ساخته گویی در تلاش است تا باز هم کاهش قیمت‌هایی جدید را تجربه کند.

این نوسان قیمت‌ها ابهام درخصوص تحلیل این بازار را تقویت می‌کند اما این در حالی است که در دوره‌هایی که ثبات نسبی در اقتصاد جهان افزایش یافته و اما و اگرهای سیاسی و تنش‌های ژئوپلیتیک تأثیر کمتری بر تغییر قیمت‌ها داشته، می‌توان به داده‌های بنیادین این بازار در تقابل عرضه و تقاضا توجه بیشتری داشت. هم‌اکنون نیز رخدادهای اقتصادی بیش از داده‌های سیاسی بر این بازار مؤثر است، بنابراین می‌توان در شرایط فعلی بازار نیکل را تحلیل‌پذیرتر از گذشته به شمار آورد. فیلیپین، روسیه، کانادا و استرالیا مهم‌ترین‌ تولیدکنندگان این فلز در جهان هستند که اغلب آنها از ذخایر معدنی مطلوبی برخوردارند. ویژگی‌های مورد نیاز زمین‌شناسی برای تشکیل کانسارهای نیکل یعنی محدوده آذرین، عمر بالای زمین شناسی و نیاز به فشار و گرمای بالا از مواردی است که ایجاد ذخایر معدنی این فلز را محدود می‌سازد. این در حالی است که در ایران نیز گزارش‌هایی مهم از پیدا شدن این قبیل معادن مخابره شده است. به جز مناطقی با عمر زمین بالا و دارای فلزات سنگین همچون آفریقا، در سال‌های اخیر در کشورهایی که در حاشیه مناطق اقیانوسی یا حد فاصل پلیت‌های تکتونیکی قاره‌ای – اقیانوسی قرار دارند نیز ذخایر معدنی مطلوبی از این فلز یافت شده که می‌توان از کشورهای اندونزی، فیلیپین و کالدونیای جدید (نزدیکی استرالیا در اقیانوس آرام) نام برد. این ویژگی‌های زمین شناسی موجب شده تا حجم تولید نیکل به آرامی در جهان افزایش یابد که خود سیگنال مهمی از محدود شدن رشد قیمت هاست.

فرآوری نیکل دشواری‌های فنی بسیاری دارد که موجب شده کشورها و شرکت‌های محدودی در این بازار ایفای نقش کنند که باز هم شرایط نیمه‌انحصاری بازار نیکل را تشدید کرده است. مهم‌ترین‌ و مشهورترین شرکت‌های تولیدکننده نیکل در جهان که در ایران نیز خوشنام هستند شرکت‌های نوریلیسک نیکل و واله – اینکو هستند.

فیلیپین مهم‌ترین‌ کشور معدنی از لحاظ تولید نیکل در جهان است و در سال ۲۰۱۶ توانست رقمی نزدیک به ۵۰۰ هزار تن استخراج را به ثبت برساند. این در حالی است که تولید معدنی کل در جهان در سال گذشته میلادی ۲ میلیون و ۲۵۰هزار تن بوده که پس از فیلیپین، روسیه با ۲۵۶ هزار تن، کانادا با ۲۵۵ هزار تن، استرالیا ۲۰۶ هزار تن، کالدونیای جدید با ۲۰۵ هزار تن و اندونزی با ۵/ ۱۶۸ هزار تن در رتبه‌های بعدی قرار دارند. همان گونه که عنوان شد تولید نیکل و فرآوری آن از مواد معدنی فرآیندی پر‌هزینه است و این مطلب موجب شده تا با نوسان قیمت‌های جهانی، حجم تولید دستخوش تغییر شود. حجم تولید معدنی نیکل در سال ۲۰۱۳ برابر با ۲ میلیون و ۴۹۰ هزار تن بوده که در سال ۲۰۱۶ به ۲ میلیون و ۲۵۰ هزار تن کاهش یافته است.

بیشترین موجودی انبارهای نیکل در ژوئن ۲۰۱۵ با موجودی ۴۶۰ هزار تن به ثبت رسیده که از آن زمان تا اواخر سپتامبر ۲۰۱۶ شاهد کاهش ممتد موجودی انبارهای نیکل بودیم و در نهایت ۳۶۰ هزار تن موجودی انبارها ثبت شد. از آن دوره تاکنون نیز موجودی انبارها وارد یک فاز افزایشی شده است.به نظر می‌رسد جریان کاهشی قیمت‌ها که از ابتدای سپتامبر سال جاری آغاز شده و تاکنون ادامه داشته است باز هم تداوم یابد؛ اگرچه افزایش موجودی انبارها در روزهای اخیر نیز مزید بر علت خواهد بود. از طرف دیگر تعطیلی ۴ روزه چین که از دیروز آغاز شده نیز سیگنال محدودکننده جدیدی است که می‌تواند بر ساز و کار تجاری این کالا تاثیرگذار باشد. این در حالی است که جمعه نیکل توانست در یک روز ۴ درصد رشد قیمت را ثبت کند که همین سیگنال شاید به تقویت قیمت‌های سلف آن کمک کرده باشد، بنابراین سیگنال‌های افزایشی روزهای گذشته را نیز نمی‌توان چندان هم جذاب و مهم ارزیابی کرد.

به نظر می‌رسد بازار نیکل در دوگانه‌ای خطرناک قرار دارد. از یکسو قیمت‌هایی نزدیک به ۱۰ هزار و ۴۰۰ دلار چندان هم بالا نیست ولی در برابر آن روند کاهشی موجود پتانسیل تداوم دارد اگرچه قیمت‌های سلف از نرخ‌های نقدی بالاتر است. آمارها نیز حکایت از کاهش مصرف نیکل دارد اگرچه رشد نسبی موجودی انبارها در یک سال اخیر خود مؤید این مطلب است. به نظر می‌رسد بازار نیکل باز هم به کاهش قیمت‌هایی جدید نیاز دارد تا از یکسو بتواند بخش بزرگ تری از خریداران را به سمت خود جلب و از سوی دیگر شرایط فنی تولیدات در کشورهای مختلف را به کاربرد بیشتر نیکل ترغیب کند. به‌صورت دقیق‌تر باید گفت که کاربرد نیکل در تولید فولادهای ضد زنگ و اغلب فولادهای آلیاژی وابستگی زیادی به قیمت آن دارد یعنی در صورتی که بهای نیکل کاهش یابد، قیمت فولادهای ضدزنگ مخصوصا انواع با کیفیت آن نیز کاهش خواهد یافت و در نهایت با رشد تقاضا می‌توان به تقویت قیمت‌های متعاقب آن خوش بین بود. در بازارهای جهانی که به‌صورت کلی قیمت‌ها هنوز تا روزهای اوج خود فاصله بسیاری داشته و هنوز هم بسیاری از واحدهای صنعتی در رکود قرار دارند، شاید قیمت فعلی نیز پذیرای خریداران کوچک و بزرگ نیکل نبوده و تعدیل نرخ‌ها به ضرورتی جدید بدل شده است. حال با توجه به تمامی این موارد در کنار عقب‌نشینی نسبی بهای فولاد در بازارهای جهانی شاید کاهش قیمت‌ها در بازار نیکل ادامه‌دار باشد ولی باید به دقت اوضاع این بازار را رصد کرد زیرا تغییر فاز قیمتی در بازار نیکل سریع تر از انتظار محقق می‌شود. هرگونه رخداد استراتژیک و یا ژئوپلیتیک بین روسیه و سایر کشورها، ابهام درخصوص عرضه نیکل یا مواد معدنی نیکل دار از سمت کشورهای فیلیپین یا اندونزی یا تغییر فاز بازار فولاد به سمت رشد قیمت‌ها یا بهبود وضعیت داد و ستد فولادهای آلیاژی و همچنین بهبود وضعیت بازار نفت مواردی است که می‌تواند قیمت نیکل را به سمت جهشی جدی سوق دهد. با توجه به این موارد اعلام سقف یا کف قیمتی برای نیکل چندان هم منطقی نیست ولی تداوم شرایط فعلی ممکن است به شکسته شدن کف روانی و فنی ۱۰هزار دلاری در بازار نیکل منجر شود و البته این رخداد یعنی ورود به پایه ۹ هزار دلاری در بازار نیکل سیگنال کاهشی مهمی به شمار خواهد رفت که مقاومت‌های موجود را نیز از سر راه بر می‌دارد.

در پایان می‌توان به احتمال افزایش تقاضای نیکل در روزهای سرد سال نیز اشاره کرد که می‌تواند بخشی از بدبینی‌ها در این بازار را محدود کرده و از قیمت‌های مورد معامله حمایت کند. نیاز به قیمت‌های پایین تر برای جلب مشتری در کنار وجود تقاضای مؤثر در صنایع مصرف‌کننده نیکل مواردی است که ملزومات رشد قیمتی نیکل به شمار خواهد آمد و به زمان بیشتری برای خودنمایی نیاز دارد. در پایان باید باز به این نکته تاکید کرد که نوسان قیمت نیکل در بازارهای جهانی سریع‌تر و شدیدتر از اغلب بازارهای کالایی مشابه است و بیشتر تحلیل‌ها در این خصوص نقش گمانه‌زنی و اظهارنظر دارد.

بورس کالا