عارفه مشایخی: توجه و برنامه‌ریزی برای ارتقای زنجیره تامین صنعت پتروشیمی کشور از جمله مسائلی است که اهمیت آن بر همگان آشکار است؛ بخشی که با توسعه آن چشم انداز روشنی برای اشتغال‌زایی و جهش اقتصادی کشور رقم می‌خورد. بیژن نامدار زنگنه در مراسم افتتاح یازدهمین نمایشگاه ایران پلاست به ضرورت تکمیل زنجیره ارزش طرح‌های پتروشیمی تاکید کرد و این امر را فرصت بزرگ کشور در جهت ایجاد ارزش افزوده و دستیابی به تکنولوژی‌های جدید دانست.

در این بین تامین مواد اولیه مورد نیاز بنگاه‌های پایین‌دستی صنعت پتروشیمی از جمله مسائل و مشکلاتی است که از بدو پیدایش این بنگاه‌ها وجود داشته و دارد. البته این در حالی است که طی ماه‌های اخیر تصمیمات سازنده‌ای در این راستا گرفته شده است که سبب تعدیل سختی این امر برای تولید‌کنندگان بخش پایین‌دستی این صنعت می‌شود. در این راستا خبری مبنی بر آزاد‌سازی نرخ خوراک برای مجتمع‌های پتروشیمی که با هدف صادرات فعالیت می‌کنند به گوش می‌رسد.

برخی معتقدند این تصمیم سعی بر آن دارد که توجه مجتمع‌های پتروشیمی را به تامین نیاز بنگاه‌های پایین‌دستی که در داخل کشور فعالیت می‌کنند، معطوف سازد که در صورت عملی شدن این امر به‌طور حتم شاهد رشد و نمو صنایع تکمیلی پتروشیمی و ارز آوری این بخش از صنعت از بحث صادرات، در کنار سیراب کردن نیاز داخلی خواهیم بود. در مقابل برخی معتقدند این سیاست در بخش بالادستی مشکلاتی را ایجاد خواهد کرد که باید آن را نیز در نظر گرفت. به عقیده گروه منتقد این سیاست می‌تواند حاشیه سود بنگاه‌های بالادستی را کاهش دهد. در این رابطه بیژن نامدار زنگنه،‌ وزیر نفت در مراسم افتتاح یازدهمین نمایشگاه ایران پلاست در رابطه با خوراک بخش پایین‌دستی صنعت گفت: حرکت توسعه‌ای صنایع بالادستی پتروشیمی ادامه دارد و با توجه به این موضوع، خوراک کافی و ارزان برای توسعه بالادستی این صنعت موجود است.

وی ادامه داد: با تکمیل زنجیره طرح‌های پتروشیمی، فرصت بزرگی برای ایران برای افزایش ارزش افزوده و دستیابی به تکنولوژی به وجود می‌آید. زنگنه تاکید کرد: برای دستیابی به جایگاه واقعی ایران در صنعت پتروشیمی، باید تولید محصولات با ارزش افزوده پایین را از دستور کار خود دور کنیم. وی با اشاره به اینکه اشتغال‌زایی در کشور از موارد مورد تاکید است، افزود: ظرفیت‌های پایین‌دستی در موضوع اشتغال می‌تواند راهگشا باشد، البته نوسانات پیش‌بینی نشده مانند مشکل در عرضه خوراک و همچنین نوسانات قیمتی مشکل اصلی این بخش به شمار می‌رود؛ زیرا این واحدها کوچک هستند و به تنهایی نمی‌توانند مشکلات خود را حل کنند. بنابراین باید از تعاونی‌ها و شرکت‌های بازرگانی در این مسیر کمک گرفت.

سیاست جدید ارزی و خوراکی

مهندس عباسعلی متوسلیان، رئیس هیات‌مدیره انجمن ملی پلاستیک ایران در گفت‌وگو با «دنیای‌اقتصاد» درباره این تصمیم گفت: این مصوبه شورای ملی رقابت مبنی بر آن است که آن دسته از واحدهای پتروشیمی که با هدف فروش در بورس کالای ایران، محصولاتی را تولید می‌کنند، می‌توانند از خوراک با ارز مبادله‌ای استفاده کنند. وی افزود: این امر برای مبادلات بین مجتمعی هم صادق است؛ به این معنا که ارز مورد استفاده برای نوع پتروشیمی‌ها ارز مبادله‌ای است.

عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی ایران در ادامه تصریح کرد: این در حالی است که آن دسته از مجتمع‌های پتروشیمی که با هدف صادرات تولید می‌کنند، باید از خوراک با ارز آزاد استفاده کنند. وی در ادامه از دیدگاه واحدهای پایین‌دستی و بخش خصوص به این مساله نگاه کرد و افزود: در صورت اجرایی شدن این مصوبه به‌طور قطع محدودیت‌های عرضه کاهش می‌یابد. به عبارتی توجه مجتمع‌های پتروشیمی به بازارهای داخلی بیشتر می‌شود و در نتیجه این امر دسترسی واحدهای پایین‌دستی به مواد اولیه را برای تولید محصولات نهایی تسهیل می‌کند.

متوسلیان افزود: در کنار این موضوع با پویایی صنایع تکمیلی رشد و اشتغال رونق می‌یابد و چشم‌انداز بلند‌مدت را پیش روی تولید‌کنندگان پایین‌دستی روشن می‌کند و تولیدکنندگان این بخش از صنعت می‌توانند با برنامه‌های بلند مدت علاوه بر سیراب کردن نیاز بازارهای داخلی، حاکمیت بخش عمده از بازارهای صادراتی حداقل در منطقه را تحت سلطه خود درآورند. وی درمورد با دیگر مزایای این امر اضافه کرد: وقتی تمرکز مجتمع‌های پتروشیمی بر بازارهای داخلی بیشتر می‌شود، می‌توانند برای تنوع‌سازی گریدهایی که در بازار عرضه می‌کنند،‌ اقداماتی را انجام دهند و در نهایت به باور من زبان مشترک میان صنایع تکمیلی و بخش بالادستی صنعت پتروشیمی به وجود می‌آید که این امر سبب جهش صنعت پتروشیمی می‌شود.

بخشنامه جدید در کمین حاشیه سود

قائم‌مقام انجمن صنفی کارفرمایی صنعت پتروشیمی اما در مقابل، این تصمیم را در راستای تک نرخی شدن ارز در اقتصاد دانست و افزود: گروهی از شرکت‌های پتروشیمی که خوراک آنها مایع است، از حاشیه سود اندکی برخوردار می‌شوند که این حاشیه سود کم نیز از مابه‌التفاوت نرخ ارز دولتی و ارز آزاد در محاسبه نرخ خوراک به دست می‌آید. کریمایی افزود: البته با تصمیم جدید شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی این حاشیه سود ناچیز نیز حذف می‌شود و چنین اتفاقی می‌تواند برای این شرکت‌ها نگران‌کننده باشد. قائم‌مقام انجمن صنفی کارفرمایی صنعت پتروشیمی درباره شرکت‌های پتروشیمی که بخشی از خوراک آنها مایع است، گفت: با توجه به افزایش نرخ خوراک، بهای تمام‌شده آنها نیز افزایش می‌یابد که به نفع صنایع بالادستی و پایین‌دستی این صنعت نیست.

مسیرهای ناهمسو برای قیمت پلیمرها

دنیای اقتصاد: روز گذشته قیمت پایه محصولات پتروشیمی در شرایطی اعلام شد که همه گریدها از روندی مشخص پیروی نکرده و برخی جهت‌گیری مثبت داشتند و برخی هم پا در مسیری نزولی گذاشتند و گروهی هم ترجیح دادند روندی با ثبات را تجربه کنند. جدول قیمتی که از سوی دفتر پایین دست صنایع ملی پتروشیمی تنظیم شده نشان می‌دهد که بیشترین افزایش نرخ قیمتی برای SBR‌ها با رشدی 5/ 3 درصدی برای هر دو گرید این محصول در نظر گرفته شده است. بعد از این گروه کالایی pvc ‌ها در رتبه دوم بودند که با رشدی یک درصدی همراه شده و با قیمت میانگین 3 هزار و 800 تومان اعلام قیمت شدند. در این بین بیشترین افت قیمتی برای پلی استایرن‌های انبساطی بود که 3 گرید معروف این محصول با کاهشی 7/ 2 درصدی با قیمت میانگین هزار و 600 تومان خودنمایی کردند. بررسی روند قیمتی دلار به‌عنوان یکی از آیتم‌های اصلی تعیین‌کننده قیمت‌های پایه محصولات پتروشیمی نشانگر این موضوع است که افت ناچیز این شاخص نسبت به هفته گذشته و تغییر قیمت آن از 38 هزار و 967 به 38 هزار و 928 ریال برخلاف گذشته عامل چندان مهمی در افت قیمتی برخی از گریدها نیست. ازسوی دیگر افزایش بها طلای سیاه سبب بالا رفتن بهای نفتا و در نهایت بالارفتن قیمت‌های برخی از گرید‌های محصولات پتروشیمی در روز گذشته شده است. شاخص نفت خام آمریکا با افزایش 65/ 4 درصدی نسبت به ماه گذشته به رقم 66/ 50 در لحظه تنظیم این گزارش رسید و این در حالی است که شاخص نفت خام برنت هم با همین منوال با رشدی 16/ 8 درصدی طی هفته گذشته با بهای 86/ 56 اعلام قیمت شد. بازار آزاد نیز دیروز شاهد کاهش قیمت‌ها بود تا جایی که هفته‌ای کاهشی را در این بازار رقم زد. یکی از خروجی‌های این روند کاهشی در بازار آزاد نیز کاهش حجم معامله پلیمرها در بورس کالا بود که نشان می‌دهد حجم تقاضای مؤثر در بازار داخلی کاهش یافته یعنی بخشی از تقاضای موجود از موجودی انبارها در بازار تامین شده است. با توجه به این موارد از هم اکنون می‌توان به کاهش موجودی انبارها خوش‌بین بود که البته در کنار افت حجم معامله پلیمرها در بورس کالا، سیگنالی حمایتی از بازار تلقی می‌شود؛ زیرا به آرامی حجم عرضه‌ها در بازار داخلی کاهش خواهد یافت.