نقشه راه کشاورزی تا پایان دولت دوازدهم

دنیای اقتصاد: تالار محصولات کشاورزی بورس کالای ایران که یکی از بخش‌های نسبتا متروکه در این بازار محسوب می‌شد با روی کار آمدن دولت دوازدهم بار دیگر با استقبال خریداران و عرضه‌کنندگان روبه‌رو شد. شاید یکی از مهم‌ترین‌ عواملی که رونق این بازار را به همراه داشته اجرای ماده ۳۳ قانون بهره‌وری کشاورزی است که خرید تضمینی را به قیمت تضمینی تغییر جهت داده و انگیزه‌های تولید برخی محصولات به خصوص گندم را در کشور افزایش داده است. در این بین فعالیت‌های قابل توجه مدیران بورس کالا و اهتمامی که در پذیرش محصولات مختلف اعم از زیره، زعفران، گندم، ذرت، جو و... به خرج داده‌اند باعث شده چشم‌اندازهای مربوط به محصولات کشاورزی در این بازار تقویت شود.

محمود حجتی، وزیر جهاد کشاورزی با بیان اینکه قرار است نرخ رشد بخش کشاورزی تا پایان دولت دوازدهم به ۸ درصد برسد نرخ رشد کنونی این بخش را ۱/ ۵ درصد اعلام می‌کند. به گفته وی با افزایش ۲۱ میلیون تنی تولیدات کشاورزی از ۹۷ میلیون تن در سال ۹۲ به ۱۱۸ میلیون تن در سال ۹۵، تراز تجاری غذای کشور از منفی ۱/ ۸ میلیارد دلار به منفی ۰۹/ ۳ میلیارد دلار در سال ۹۵ به میزان ۵ میلیارد دلار بهبود یافته و به عبارت دیگر صادرات بیشتر و واردات کمتر شده (۷۵ تا ۸۰ درصد) و البته کاهش قیمت‌های جهانی هم (۲۰ تا ۲۵ درصد) در این بهبود تراز تجاری موثر بوده است. حجتی همچنین درخصوص خرید تضمینی محصولات کشاورزی گفت: سیاست ما این است که خرید محصولات کشاورزی از طریق ساز‌و کارهایی نظیر بورس انجام گیرد و هم‌اکنون محصولات ذرت و جو به‌طور کامل در بورس کالا مبادله می‌شود.وزیر جهاد کشاورزی درخصوص اخبار واردات گندم با وجود خودکفایی کشور اذعان کرد: با تولید ۱۴ میلیون تن گندم در کشور تراز این محصول مثبت است و واردات چند هزار تن گندم که گاهی در برخی مناطق آزاد خبر آن منتشر می‌شود، تاثیری در این تراز مثبت و خودکفایی ندارد. حجتی که با برنامه نگاه یک‌گفت‌وگو کرده است، افزود: از بهمن‌ماه سال ۹۴ واردات گندم ممنوع اعلام شده و گندم وارداتی به کشور مربوط به ثبت سفارش‌های قبل از آن بوده است. وی خاطرنشان کرد: برای ورود موقت کالا از جمله گندم محدودیتی وجود ندارد و به منظور فرآوری و تبدیل به آرد و صادرات مجدد برای ارزش افزوده بیشتر و اشتغال صورت می‌گیرد.

وزیر جهاد کشاورزی در عین حال از خبر پرداخت صد درصدی بهای گندم برای آن دسته از گندمکارانی خبر داد که تا خرداد ماه محصول خود را تحویل داده‌اند و گفت: به سایر گندمکاران نیز تاکنون ۵۰ درصد بهای محصول پرداخت شده است.وزیر جهاد کشاورزی در عین حال با اشاره به اینکه بخشی از افزایش تولیدات کشاورزی به خاطر رشد ضریب مکانیزاسیون بوده است، خاطرنشان کرد: از سال ۹۲ تاکنون با ایجاد خط اعتباری مکانیزاسیون نزدیک به ۵ هزار میلیارد تومان برای توسعه مکانیزاسیون کشاورزی سرمایه‌گذاری شده و امسال نیز ۱۵۰۰ میلیارد تومان برای این امر در نظر گرفته شده که در قالب آن ۸۰۰ میلیارد تومان طرح به بانک معرفی شده است. وی بر لزوم تشکیل و تقویت زنجیره تولید تا مصرف محصولات کشاورزی تاکید کرد و گفت: ماندگاری محصولات کشاورزی باید از طریق سردخانه یا صنایع تبدیلی، تکمیلی و غذایی افزایش یابد و برای این منظور تعاونی‌های تولیدی باید توانمند شوند.وزیر جهاد کشاورزی با اشاره به افزایش ۵۰ درصدی تولید شکر در دولت یازدهم اظهار کرد: با وجود کاهش ۱۰۰ هزار هکتاری سطح زیر کشت بهاره چغندرقند از ۱۷۰ هزار هکتار به ۷۰ هزار هکتار، تولید شکر از یک میلیون و ۱۲۴ هزار تن در سال ۹۲ به یک میلیون و ۶۵۰ هزار تن در سال ۹۵ افزایش یافته است.وزیر جهاد کشاورزی با اشاره به اینکه بخش کشاورزی خصوصی‌ترین بخش اقتصادی کشور است، نقش عمده دولت در بخش کشاورزی را سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های آب و خاک، بیمه کشاورزی و ارائه تسهیلات عنوان و خاطرنشان کرد: در دولت یازدهم میزان سرمایه بانک کشاورزی از ۱۸۰۰ میلیارد تومان در سال ۹۲ به ۹ هزار میلیارد تومان در سال ۹۵ افزایش یافته و امکان پرداخت تسهیلات بیشتر از سوی بانک کشاورزی فراهم شده است.

اختصاص ۱۰ میلیارد دلار از منابع صندوق توسعه ملی به طرح‌های آب و خاک

حجتی درباره اختصاص ۱۰ میلیارد دلار از منابع صندوق توسعه ملی به طرح‌های آب و خاک کشور گفت: ۵۰۰ میلیارد دلار از این رقم به اجرای طرح آبرسانی با لوله به ۴۶ هزار هکتار از اراضی دشت سیستان اختصاص یافته است.وی افزود: تا دو ماه آینده ۲۱ هزار هکتار از این طرح به بهره‌برداری می‌رسد و با بهره‌برداری از آن آب از طریق لوله به مزارع یک هکتاری کشاورزان سیستانی می‌رسد. وزیر جهاد کشاورزی با بیان اینکه ۵/ ۱ میلیارد دلار از ۱۰ میلیارد دلار منابع صندوق توسعه ملی به طرح احیای اراضی ۵۵۰ هزار هکتاری خوزستان و ایلام اختصاص یافته است، خاطرنشان کرد: فاز اول این طرح از سال ۹۲ آغاز شده و تا پایان امسال ۳۱۸ هزار هکتار از اراضی استان‌های خوزستان و ایلام تکمیل و تحویل بهره‌برداران می‌شود.حجتی با اشاره به اینکه طرح از آغاز (سال ۷۵) تا پیش از سال ۹۲ در سطح ۶۶ هزار هکتار اجرا شده بود، یادآور شد: فاز دوم طرح در سطح ۲۳۸ هزار هکتار پس از تامین منابع و هماهنگی با وزارت نیرو آغاز می‌شود.وی با بیان اینکه ۸ میلیارد دیگر از این منابع به وزارت خانه‌های جهاد کشاورزی و نیرو برای اجرای طرح‌های آب و خاک در استان‌های غربی و شرقی کشور اختصاص یافته، گفت: تاکنون برای اجرای ۲۳۰ هزار هکتار طرح، موافقتنامه مبادله شده و ۱۰۰ هزار هکتار نیز به بهره‌برداری رسیده یا در مرحله اجرا است.وزیر جهاد کشاورزی با تاکید بر اینکه در سطح ۲میلیون هکتار باید شبکه‌های آبیاری پایین سدها ایجاد شود، تصریح کرد: ۴ میلیون هکتار از اراضی کشاورزی باید به سیستم‌های نوین آبیاری مجهز شود که در این زمینه طرح ۱۰ ساله‌ای تدوین شده و در صورت تخصیص منابع، سالانه طرح سیستم‌های نوین آبیاری در سطح ۴۰۰ هزار هکتار از اراضی اجرا خواهد شد.

حجتی با اشاره به اینکه تجهیز هر هکتار از اراضی به سیستم‌های نوین آبیاری حدود ۱۰ میلیون تومان هزینه دارد، یادآور شد: دولت ۸۵ درصد هزینه‌های اجرای سیستم‌های نوین آبیاری را به‌صورت بلاعوض پرداخت می‌کند. وی با بیان اینکه طرح سامانه‌های نوین آبیاری از ابتدای امسال تاکنون در سطح ۶۰ هزار هکتار از اراضی اجرا شده، خاطرنشان کرد: ۱۴۰ هزار هکتار از این طرح نیز در دست اجرا قرار دارد و در صورت تخصیص منابع، در این دوره امکان فنی مهندسی و تجهیزاتی برای اجرای طرح سیستم‌های نوین آبیاری در سطح ۴۰۰ هزار هکتار اراضی وجود دارد در حالی که در گذشته این امکان فراهم نبود.وزیر جهاد کشاورزی با تاکید بر اینکه در این دوره آب جدیدی به بخش کشاورزی تخصیص نیافته و افزایش تولید محصولات کشاورزی از طریق بهره‌وری آب موجود در اختیار حاصل شده است، تصریح کرد: در چهار سال گذشته راندمان آبیاری از ۳۷ درصد به ۴۴ درصد افزایش یافته و به عبارت دیگر از حدود ۷۰ میلیارد متر مکعب آب کشاورزی تخصیص یافته، نزدیک به ۵ میلیارد متر‌مکعب مصرف آب کاهش یافته و رشد ۲۱ میلیون تنی تولیدات کشاورزی با مصرف آب کمتر به دست آمده است.حجتی با اشاره به اینکه راندمان مطلوب آبیاری در جهان بین ۷۰ تا ۸۰ درصد است، یادآوری کرد: توسعه سیستم‌های نوین آبیاری، توسعه کشت‌های گلخانه‌ای، نشاکاری به جای بذرکاری و استفاده از آبیاری تیپ و زیر سطحی در زراعت که موجب جلوگیری از تبخیر آب می‌شود از عوامل موثر در افزایش راندمان آبیاری در این دوره بوده است.

ایجاد و توسعه زیرساخت‌های بخش کشاورزی نیازمند حمایت دولت است

وی افزود: ایجاد و توسعه زیرساخت‌ها در بخش کشاورزی نیازمند حمایت دولت است و در دولت یازدهم سرمایه‌گذاری بی نظیری در اجرای طرح‌های آب و خاک صورت گرفته است.حجتی خاطرنشان کرد: کشورهای توسعه یافته صنعتی روزانه یک میلیارد دلار یارانه به بخش کشاورزی می‌پردازند و کشور آمریکا در برنامه‌ای ۱۰ ساله، یک هزار میلیارد دلار برای حمایت از بخش کشاورزی در نظر گرفته است.

ضریب خودکفایی ۸۵ تا ۹۰ درصدی محصولات اساسی در کشور

وزیر جهاد کشاورزی، ضریب خودکفایی کشور در محصولات اساسی را بین ۸۵ تا ۹۰ درصد عنوان کرد و افزود: با افزایش تولید دانه‌های روغنی در تناوب کشت با گندم طی برنامه‌ای ۱۰ ساله ضریب خودکفایی در روغن از حدود ۱۰ درصد کنونی به ۷۰ درصد افزایش می‌یابد.وی با اشاره به اینکه برخی محصولات نظیر ذرت دانه‌ای به خاطر تابستانه بودن و مصرف آب بالا، امکان توسعه تولید آنها در کشور وجود ندارد و ترجیح می‌دهیم از طریق واردات آب مجازی عمل کنیم، اظهار کرد: با هماهنگی‌های به عمل آمده و از طریق کشت فراسرزمینی، ایرانیان در ۷۵۰ هزار هکتار از اراضی سایر کشورها نظیر روسیه، قزاقستان، اوکراین و برزیل نسبت به تولید محصولاتی مانند ذرت و دانه‌های روغنی اقدام می‌کنند و در صورت تمایل به فروش این محصولات به کشور نیز از برخی معافیت‌ها برخوردار خواهند شد.حجتی با بیان اینکه تولید دانه روغنی کلزا امسال سه برابر افزایش یافته و از ۶۰ هزارتن در سال گذشته به ۱۸۴ هزار تن رسیده گفت: برای سال آینده کشت کلزا در سطح ۲۸۰ هزار هکتار و تولید ۴۵۰ هزارتن محصول برنامه ریزی شده است.وی اضافه کرد: براساس برنامه افزایش تولید دانه‌های روغنی در افق ۱۰ ساله میزان تولید به ۹۰۰ هزارتن و ضریب خودکفایی به ۷۰ درصد خواهد رسید.

لزوم توجه به صادرات میوه مازاد در کنار واردات

وزیر جهاد کشاورزی با تاکید بر ممنوعیت واردات میوه گفت: واردات میوه فقط در مورد موز، انبه و آناناس با توجیه اینکه در سبد مصرفی مردم قرار گرفته صورت می‌گیرد؛ ولی از نظر ما می‌تواند بر مصرف میوه‌های داخلی مانند سیب و انگور اثر بگذارد، بنابراین معتقدیم باید سیاست بازار در ازای بازار اجرا شود و در قبال ورود این میوه‌ها، محصولاتی که در داخل مازاد تولید داریم، صادر شود.حجتی با اشاره به رشد ۱۰ تا ۱۵ درصدی تولید برنج در استان‌های گیلان و مازندران در سال جاری، وضعیت تولید و قیمت این محصول را مناسب توصیف کرد و افزود: بخشی از برنج مورد نیاز کشور به‌عنوان مکمل از خارج تامین می‌شود، ولی این واردات نباید به تولید داخل آسیب برساند.حجتی با اشاره به اینکه در هلند، اتحادیه‌های دامداران محصول شیر را از مرحله جمع‌آوری، فرآوری و عرضه در بازار داخلی و صادرات برعهده دارد، خاطرنشان کرد: وظیفه دولت نهادسازی و توانمند کردن تعاونی‌های تولیدی از نظر اقتصادی است و در این زمینه صندوق‌های سرمایه‌گذاری مختلفی از جمله چای تشکیل داده‌ایم که به‌عنوان نمونه در مورد صندوق چای از ۱۰۰ میلیارد تومان سرمایه اولیه ۴۹ میلیارد تومان آن را دولت پرداخت کرده است.وی یادآور شد: تعاونی‌های تولید می‌توانند از طریق سرمایه اولیه، تسهیلات و خریدهای سلف، ظرفیت‌های جدیدی به وجود آورند؛ شرکت‌های تولیدی و کارخانه‌های فرآوری ایجاد کنند یا سهامدار کارخانه‌ها شوند.

رصد وضعیت تولیدات کشاورزی به‌صورت آنلاین

وزیر جهاد کشاورزی با اشاره به پهنه بندی کشاورزی کشور گفت: در حال حاضر همه کشاورزان با یک کارشناس مسوول مروج در مراکز خدمات در ارتباط هستند و علاوه بر این برای پایش وضعیت کشاورزی کشور سامانه‌ای طراحی شده که به‌صورت برخط در آینده می‌توانیم وضعیت تولیدات کشاورزی را رصد کنیم.