تعادل بازار در پاییز

دنیای اقتصاد: نگاهی به وضعیت معاملات جوجه یک روزه گوشتی در بورس کالای ایران در ماه‌های تیر و مرداد سال جاری حکایت از آن دارد که این بازار در این دو ماه رقمی معادل هزار و ۴۰۰ تن از این محصول را در تالار کشاورزی عرضه کرده است و این در حالی است که در این دو ماه ۳۲ هزار و ۹۹۹ تن تقاضا برای آن در این تالار به ثبت رسیده است. این در حالی که بررسی‌های «دنیای اقتصاد» نشان می‌دهد میزان عرضه و تقاضا برای این محصول به تفکیک ماه‌های تیر و مرداد نشان می‌دهد در اولین ماه تابستان میزان عرضه حدود ۶۰۰ تن و میزان تقاضا نیز ۵۰۰ تن بیشتر نبوده اما در ماه دوم میزان عرضه ۸۰۰ تن اما تقاضا ۳۲ هزار و ۴۰۰ تن بوده است.

به عبارتی میزان عرضه و تقاضا به سرعت در این بازار در حال رشد و تکامل است که نشان می‌دهد بورس کالا توانایی آن را دارد که به یک بازار مهم و اثرگذار در حوزه تنظیم بازار مرغ تبدیل شود. البته نگاهی به این آمارها نشان می‌دهد عرضه نتوانسته پا به پای تقاضا پیش برود و مشکل بازار دقیقا اینجا است. روز چهارشنبه نیز که اولین روز از شهریور ماه بود ۲۰ تن عرضه برای جوجه یک روزه ثبت شد درحالی‌که هزار و ۴۰ تن تقاضا برای آن شکل گرفت.

نگاهی به روند قیمتی این محصول نیز نشان می‌دهد قیمت جوجه یک روزه در این مدت در رقم ۱۹ هزار و ۸۰۰ ریال ثابت مانده است. این در شرایطی است که قیمت در بازار آزاد تا ۲ هزار و ۸۰۰ تومان هم رسیده بود و در حال حاضر و بعد از عرضه‌های جوجه از طریق بورس کالا و اتحادیه‌های سراسری قیمت به حدود ۲ هزار و ۴۰۰ تا ۲ هزار و ۵۰۰ تومان رسیده است. در این رابطه پیش‌بینی می‌شود قیمت در شهریور ماه باز هم کاهش یابد چراکه طبق اخبار رسیده قرار است ۲۰ میلیون قطعه جوجه یک روزه از طریق اتحادیه‌های سراسری و ۳۰ میلیون قطعه از طریق بورس کالا به بازار عرضه شود که در این صورت بازار جوجه یک روزه با شکست قیمت روبه‌رو خواهد شد.

کارشناسان در این‌باره معتقدند یکی از موضوعاتی که نباید از خاطر ببریم آن است که جوجه یک روزه با یک فاصله زمانی ۴۵ روزه تا ۳ ماهه به مرغ کامل تبدیل شده و به بازار عرضه می‌شود. این در حالی است که به دلیل در پیش بودن زمان بازگشت زائران از سفر حج و فرا رسیدن ایام محرم که به‌طور سنتی تقاضا برای مرغ در بازار را افزایش می‌دهد تقاضا برای جوجه یک روزه از مدت‌ها پیش در بازار تقویت شده و همین موضوع - البته در کنار سه عامل دیگر که در این گزارش بررسی خواهد شد - باعث شده بازار با افزایش شدید قیمتی روبه‌رو شود.

این در حالی است که با بازگشت تقاضا به شرایط عادی خود انتظار می‌رود قیمت نیز با توجه به سیاست‌های کنونی با تعادل روبه‌رو شود. نگاهی به قیمت‌های مرغ در بازار نشان می‌دهد بهای این محصول در کمتر از ۳ ماه رقمی حدود ۲ هزار تومان افزایش را تجربه کرده است. برخی معتقدند اگر سیاست‌های تنظیمی کنونی اتخاذ نمی‌شد قیمت می‌توانست تا کیلویی ۱۰ هزار تومان نیز افزایش یابد. با این حال برخی معتقدند در صورتی که عرضه‌های وعده داده شده عملی شود (قیمت برای این عرضه‌ها هزار و ۸۰۰ تومان در نظر گرفته شده است) پیش‌بینی می‌شود قیمت مرغ به ۵ هزار و۵۰۰ تا ۶ هزار تومان خواهد رسید.

بر این اساس پیش‌بینی می‌شود قیمت مرغ در اواسط پاییز به تعادل کامل برسد. این در حالی است که مخالفان این نظر می‌گویند این به شرط آن است که قیمت سایر نهاده‌ها - جز جوجه یک روزه - نیز در شرایط متعادل باقی بماند. به عقیده آنها در حال حاضر علاوه بر قیمت جوجه یک روزه قیمت نهاده‌های مصرفی از جمله ذرت و همچنین نهاده‌های دارویی از جمله واکسن و دارو و... نیز بر بهای مرغ در بازار اثرگذار است و این در حالی است که نگاهی به روند تغییرات قیمت نهاده‌های اولیه نشان می‌دهد در مدت یک سال گذشته قیمت ذرت تنها ۶ درصد افزایش یافته و این روند در ماه گذشته حکایت از افت ۹ درصدی در بازارهای جهانی دارد. این به آن معناست که وضعیت نهاده ذرت در ثبات و حتی کاهشی است اما آیا این روند ادامه می‌یابد.

نگاهی به قراردادهای آتی ذرت در بازارهای جهانی نیز موید روند کاهشی قیمت این محصول تا پایان سال ۲۰۱۷ است. به این ترتیب باید گفت از منظر نهاده ذرت وضعیت بازار تا حد قابل ملاحظه‌ای در تعادل است. در این بین برخی کارشناسان با اشاره به اینکه عرضه ذرت در بورس کالا در شرایط فعلی صورت می‌پذیرد می‌گویند اینکه ذرت، جوجه یک روزه و حتی گاه محصول نهایی یعنی مرغ در بورس کالا عرضه شده و مورد معامله قرار می‌گیرد یکی از اتفاقات مهم در این حوزه محسوب می‌شود؛ چراکه تقریبا تمام زنجیره ارزش در حال حاضر در بورس کالا معامله می‌شود. این موضوع البته هنوز جای کار زیادی دارد به‌طوری‌که تقریبا در تمام این زنجیره هنوز چالش جدی عرضه و تقاضا دیده می‌شود. این در حالی است که به گفته کارشناسان امر این محصولات ظرفیت آن را دارند که حتی معاملات بازار آتی و ابزار مشتقه برای آنها تعریف شود.

این به آن معنی است که این محصولات از پتانسیل‌های لازم برای آنکه در مسیر بازارهای مالی و تحت تاثیر ابزار معاملاتی جدید قرار بگیرند، برخوردار هستند. سلطانی‌نژاد، مدیرعامل شرکت بورس کالای ایران اخیرا اعلام کرده اگر بتوان نوسانات نهاده جوجه یک روزه را پیش‌بینی کرد می‌توان تا حد زیادی نوسانات را در بازار مرغ رصد کرد که به نظر می‌رسد راه‌اندازی بازار آتی برای جوجه یک روزه و ذرت می‌تواند پیش‌بینی‌پذیر بودن قیمت مرغ را تا حد زیادی افزایش دهد.

در حال حاضر قیمت جوجه یک روزه که در سال ۹۵ قیمتی معادل هزار تومان داشت به ۲ و نیم برابر قیمت خود رسیده است و به نظر می‌رسد باید عرضه و تقاضا در بورس کالا تقویت شود با این حال برخی کارشناسان معتقدند این امر نیازمند یک برنامه‌ریزی متمرکز است تا فروشندگان بتوانند خریداران خود را مشخص کنند و آن‌طور که رئیس انجمن پرورش دهندگان مرغ گوشتی اخیرا اعلام کرده جوجه یک‌روزه به همه متقاضیان فروخته نمی‌شود و باید این محدودیت برطرف شود. به عقیده کارشناسان ۱۰۰ میلیون قطعه جوجه یک‌روزه در ماه تولید می‌شود می‌تواند بازار را به تعادل برساند به شرطی که نظارت کافی بر عرضه‌ها و بازاریابی مناسب صورت بگیرد تا دلالان و واسطه‌ها بازار را با مشکل روبه‌رو نسازند. در این بین برخی معتقدند صادرات مرغ ایرانی باعث افزایش قیمت این محصول شده این در حالی است که نگاهی به آمارها نشان می‌دهد صادرات به عراق و افغانستان به شدت کاهش یافته و صادرات چندان زیادی هم به قطر نداریم. به عقیده آنها با توجه به نرخ کنونی جوجه یکروزه امکان رقابت با سایر رقبا در بازارهای هدف وجود ندارد، چرا که مرغداران با نرخ کنونی جوجه یک‌روزه از عرضه مرغ با وزن پایین در جهت صادرات امتناع می‌کنند و تنها صادرکنندگانی که از قبل قرارداد داشته‌اند به تعهدات خود عمل کرده و مقداری صادرات انجام می‌دهند.

در این بین عضو کمیسیون کشاورزی، آب و منابع طبیعی مجلس معتقد است تامین نهاده‌های دامی و ایجاد بازارهای مطمئن برای ساماندهی سراسری مرغداری‌های کشور باید در دستور کار وزارت کشاورزی قرار بگیرد. پاپی‌زاده که با خانه ملت گفت‌وگو کرده با بیان اینکه صادرات مرغ به کشورهای همسایه به‌خصوص حوزه خلیج فارس و روسیه برای بهبود تراز اقتصادی مرغداران ضروری است، تصریح کرد: صادرات پاد زهر مازاد تولید مرغداران به شمار می‌آید، زیرا اگر بازارهای خارجی پایدار در زمینه صادرات مرغ برای ما در حوزه بین‌الملل ایجاد شود نه تنها مرغ روی دست مرغدار نمی‌ماند، بلکه علاوه بر ایجاد اشتغال زایی می‌توان ارز‌آوری را نیز برای کشور رقم زد.

وی ادامه داد: ظرفیت تولید مرغ در کشورمان ۳ میلیون تن است، اما بازار مصرفی ما تنها نیاز به یک میلیون و ۸۰۰ تا ۲ میلیون تن مرغ دارد، بنابراین با این اوصاف بخشی از ظرفیت تولید مرغ در کشور به خواب رفته است و این امر موجب می‌شود که هزینه تولید مرغداران سیرصعودی پیدا کند. پاپی‌زاده افزود: کاهش دوره‌های جوجه‌ریزی در مرغداری‌های کشور برای کاهش تولید و عدم استفاده کامل از ظرفیت جاری در مرغداری‌های کشور در نظرگرفته شده است و این موضوع نمی‌تواند خبر خوبی برای اقتصاد مرغداری‌های کشور به شمار‌ آید بنابراین امیدواریم وزارت کشاورزی با اختیارات قانونی که دارد از تمام ظرفیت موجود در مرغداری کشور استفاده بهینه کند.

علی ابراهیمی، دیگر عضو کمیسیون کشاورزی، آب و منابع طبیعی معتقد است یکی از معضلات کنونی و تاثیرگذار بر روند تولید در مرغداری‌های کشور، کاهش تعداد دوره‌های جوجه ریزی است که این امر به‌طور مستقیم مشکلاتی همچون کاهش راندمان تولید و عدم همخوانی هزینه تولید با بازار مصرفی داخلی و خارجی مرغ را برای مرغداران در پی دارد. وی با بیان اینکه راندمان استاندارد جوجه‌ریزی طبق ظرفیت مرغداری‌های کشور ۴ الی ۵ دوره در سال است، تصریح کرد: گرانی جوجه یک روزه و عدم بازار مصرف عواملی برای کاهش تعداد دوره‌های جوجه‌ریزی در مرغداری‌های کشور تلقی می‌شود. ابراهیمی افزود: بلا استفاده ماندن سرمایه‌گذاری انجام شده در مرغداری‌های کشور با کاهش تعداد جوجه ریزی معضلی است که مرغداران را نگران کرده است، زیرا مرغداران نمی‌توانند طبق هزینه‌های جاری تولید و برنامه‌ریزی از قبل تعیین شده تولیداتشان را برای فروش بهینه در بازار مصرفی ارائه دهند.

وی تصریح کرد: روسیه وکشورهای حوزه خلیج فارس مقصد مناسبی برای صادرات مرغ‌های ایرانی به شمار می‌آیند اما برای پایداری در صادرات مرغ باید به‌طور حتم استانداردهای بین‌المللی نیز رعایت شود تا شاهد برگشت تولیدات ایرانی دربازار جهانی نباشیم. ابراهیمی افزود: به نوعی کاهش تعداد دوره‌های جوجه‌ریزی برای به ثبات رساندن تولید و میزان تقاضا در بازار مصرفی پاک کردن صورت مساله است، زیرا کاهش تولید، هزینه‌های جاری را نیز به مرغداران در این راستا تحمیل می‌کند. عضوکمیسیون کشاورزی، آب ومنابع طبیعی مجلس یادآور شد: افزایش تعداد دوره‌های جوجه ریزی به هرمیزانی که افزایش داشته به نفع مرغداران است و از سوی دیگرکاهش دوره نیز به ضرر مرغداران تمام می‌شود.

در این بین به گزارش «دنیای اقتصاد» میزان جوجه ریزی نیز در داخل طی سال گذشته با افت روبه‌رو شده است که نباید سهم این عامل را نیز در افزایش قیمت مرغ نادیده گرفت. طبق آمارها، میزان جوجه‌ریزی که در سال ۹۴ معادل هزار و ۱۸۸ میلیون قطعه بوده سال گذشته به هزار و ۱۴۰ میلیون قطعه رسیده است. البته در مجموع در مقایسه با سال ۹۲ شاهد رشد ۲۰ میلیون قطعه‌ای هستیم اما روند رو به رشد جوجه ریزی در کشور سال گذشته متوقف و مسیر آن تغییر کرده است.