بررسی وضعیت بازار محصولات دام و طیور نشان می‌دهد یکی از چالش‌های مهم این صنعت یعنی تامین به موقع خوراک مورد‌نیاز را می‌توان از کانال بورس کالا مرتفع کرد. این در شرایطی است که در حال حاضر یکی از کانال‌های اصلی تامین خوراک، واردات آن بوده که با چالش‌های متعددی روبه‌رو است. در حال حاضر ۸۰ درصد از خوراک مورد نیاز دام و طیور کشور از محل واردات تامین می‌شود و در مورد ۲۰ درصد باقیمانده نیز مشکلاتی وجود دارد که یکی از بازارهایی که می‌تواند با نظارت بر تامین این خوراک نقش مهمی در تعادل بخشی در بازار ایجاد کند، بورس کالا است.

در حال حاضر میزان عرضه این محصولات در بورس کالا بسیار ناچیز بوده و از طرفی این بازار روی واردات هیچ گونه نظارت و اقدام خاصی ندارد. این مساله باعث شده بازار خوراک دام و طیور در شرایط مختلف با تغییرات و نوسانات متعددی روبه‌رو باشد و این در حالی است که کارشناسان معتقدند بورس کالا باید زمینه‌های لازم را برای ورود واردکنندگان و هدایت خوراک وارداتی به این بازار را فراهم کند و از طرفی تولیدکنندگان داخلی نیز باید عرضه‌های خود را در این بازار صورت دهند و در نهایت تنظیم بازار خوراک دام و طیور تحت نظارت بورس کالا صورت بگیرد.

به علاوه بورس کالا با استفاده از ابزارهای موجود از قبیل قراردادهای آتی و سایر ابزارهای مشتقه موجود زمینه‌های کنترل ریسک در این بازار را به کار گرفته و مانع از نوسانات ناگهانی شود؛ چراکه این نوسانات در برهه‌های مختلف زمانی اثرات نامطلوبی را بر بازارهای گوشت سفید و قرمز بر جای گذاشته و کشور ما در این زمینه تجربه‌های متعددی دارد. در این زمینه به گزارش باشگاه خبرنگاران جوان، از دیرباز کارخانه‌های خوراک دام و طیور با مشکلات متعددی نظیر بالا بودن قیمت تمام شده تولید، کمبود نقدینگی، ورود دولت در قیمت‌گذاری محصولات پروتئینی و عدم برخورداری از مزایای معافیت‌های مالیاتی، بیمه کشاورزی و تسهیلات ارزان قیمت روبه‌رو هستند.

این درحالی است که صنعت خوراک دام در صنعت پرورش دام و طیور از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است.

حال انتظار می‌رود معاونت امور دام با ممنوعیت تولید خوراک دام در واحد‌های مرغداری، معافیت‌های مالیاتی و ارائه تسهیلات ارزان‌قیمت در جهت حمایت از تولیدکنندگان برآید. مجید موافق قدیری، رئیس انجمن خوراک دام، طیور و آبزیان با انتقاد از نابسامانی حاکم در ارائه آمار واحدهای تولیدی خوراک دام اظهار کرد: در حال حاضر ۳۰۰ واحد تولیدی در کشور مشغول فعالیت هستند که کمتر از ۱۰۰ واحد آنها از استانداردهای لازم برخوردار هستند و این درحالی است که آمار معاونت امور دام و سازمان دامپزشکی بیش از این تعداد است. وی افزود: اگرچه ظرفیت اسمی کارخانه‌های تولیدی خوراک دام بیش از ۲۰ میلیون تن است اما در شرایط فعلی واحد‌های تولیدی با کمتر از ۴۰ درصد ظرفیت واقعی خود فعالیت می‌کنند.

رئیس انجمن خوراک دام و طیور آبزیان ادامه داد: با گذشت صد سال از منسوخ شدن تولید خوراک در واحدهای مرغداری و آبزی پروری اما وزارت جهاد مجوز تولید در واحدهای پرورشی به روش سنتی را صادر می‌کند که در نهایت این امر افزایش قیمت تمام شده محصولات پروتئینی، کاهش کیفیت و رقابت‌پذیری در بازارهای هدف را به همراه دارد. موافق قدیری با انتقاد از کاهش نقدینگی کارخانه‌های خوراک دام و طیور بیان کرد: با توجه به آنکه مرغداران وجه خوراک دام خریداری شده را با تاخیر پرداخت می‌کنند از این رو نبود نقدینگی لازم و سرمایه‌بر بودن تولید، مضاف بر افزایش ریسک سرمایه‌گذاری، کارخانجات خوراک دام با مشکلات متعددی مواجه می‌کند. وی تصریح کرد: سال گذشته ۸ میلیون و ۶۰۰ هزارتن خوراک دام صنعتی در کشور تولید شد و پیش‌بینی می‌شود که در سال جاری این رقم به ۱۰ میلیون تن برسد.

موافق قدیری با اشاره به آخرین وضعیت صادرات خوراک دام و طیور بیان کرد: همچنین در سال گذشته ۳۷۳ هزارتن انواع خوراک دام و طیور به ارزش بالغ بر ۷۵ میلیون دلار صادر شد که این رقم به نسبت پنج سال گذشته ۱۰ برابر رشد داشته است. به گفته این مقام مسوول تا پایان برنامه ششم توسعه، صادرات خوراک دام با رشد حداقل ۴ برابری روبه‌رو خواهد شد. رئیس انجمن خوراک دام، طیور و آبزیان درباره آخرین وضعیت سرمایه‌گذاری پس از برجام اظهار کرد: با وجود آنکه بعد از برجام قراردادهایی به ارزش ۵۰ میلیون دلار منعقد شد اما تا کنون به سبب مشکلات و مراودات پولی، جذب سرمایه صورت نگرفته است. وی در ادامه یادآور شد: معاونت امور دام طبق قانون موانع جذب سرمایه‌گذاری خارجی و بهبود فضای کسب و کار در حلقه‌های مختلف، زنجیره تولید را باید پیگیری کند. به گفته این مقام مسوول ارائه تسهیلات ارزان‌قیمت به تولیدکنندگان، ممنوعیت تولید خوراک دام در واحدهای مرغداری و معافیت‌های مالیاتی همانند سایر زنجیره‌های تولید تاثیر بسزایی در رقابت‌پذیری و سرمایه‌گذاری ایجاد می‌کند.

سهم ناچیز ایران در تولید خوراک دام

مهدی مسعودی قائم‌مقام اتحادیه تعاونی خوراک دام، طیور و آبزیان نیز از فعالیت ۶۵۰ کارخانه خوراک دام خبر داد و گفت: در حال حاضر حدود ۹ میلیون تن خوراک در کارخانه‌ها تولید می‌شود، این درحالی است که ظرفیت اسمی تولید بیش از ۲۰ میلیون تن است. به گفته وی تولید خوراک در آسیاب میکسرهای برخی واحدهای مرغداری و آبزی‌پروری دلیل اصلی کاهش تولید در کارخانه‌های خوراک دام به شمار می‌رود. مسعودی ادامه داد: در صورت فعالیت کارخانه‌های خوراک دام با حداکثر ظرفیت شاهد افزایش کیفیت محصولات پروتئینی و بهره‌وری در واحدهای مرغداری خواهیم بود. قائم مقام اتحادیه تعاونی خوراک دام درباره مشکلات کارخانه‌های خوراک دام بیان کرد: باوجود آنکه کارخانه‌های خوراک دام در بخش کشاورزی مشغول فعالیت هستند اما مزایای معافیت مالیاتی، حامل‌های انرژی کشاورزی و بیمه کشاورزان شامل حال آنها نمی‌شود. وی سهم تولید خوراک دام ایران را در دنیا یک درصد اعلام کرد و افزود: پیش‌بینی می‌شود که تا افق ۱۴۱۰ این سهم ۱۵ درصد ارتقا یابد به‌طوری‌که تولید سالانه به ۲۶ میلیون تن برسد.