سیگنال‌های متناقض

محمدحسین بابالو : بازار جهانی فولاد در روزهای اخیر شرایط نامتعادلی را سپری می‌کند. کاهش قیمت‌ها در بازار داخلی میلگرد و ورق نورد گرم چین در کنار رشد بهای بیلت صادراتی، وجود تقاضا در کشوری همچون مصر و رشد قیمت‌های پیشنهادی صادراتی از ترکیه در کنار ثبات قیمت‌ها در بازار داخلی ترکیه، جرقه‌های رشد قیمت سنگ‌آهن و زغال‌سنگ پس از تجربه کف قیمتی ماه‌های اخیر و مخصوصا افزایش بهای قراضه و دورنمای مثبت رشد بهای این ماده اولیه استراتژیک، ثبات قیمت‌های پیشنهادی از کشورهای CIS برای دو هفته پیاپی، پذیرش قیمت‌های پایین تر در شمال اروپا مخصوصا برای ورق نورد گرم، افزایش قیمت‌های پیشنهادی تولیدکنندگان میلگرد جنوب اروپا به امید رشد صادرات و مواردی از این قبیل را باید چهره مبهم و پراکنده بازار جهانی فولاد به شمار آورد که سیگنال‌های متناقضی را در این بازار ایجاد کرده است. به نظر می‌رسد شرایط بازار فولاد در مناطق مختلف جهان اوضاع متفاوتی را روایت می‌کند که البته شرایط کلی عرضه و تقاضا و قیمت تمام‌شده آنها است که قیمت‌های نهایی در معاملات را رقم می‌زند. تعطیلات عید فطر در کشورهای اسلامی را می‌توان همگام با کاهش تقاضا ارزیابی کرد اما کشورهایی که تعطیلات کمتری دارند (همچون مصر و ترکیه) با ثبات نسبی تولید و تقاضا رو‌به‌رو هستند. درخصوص قیمت تمام شده نیز شاهد رشد بهای زغال‌سنگ، سنگ‌آهن و قراضه هستیم؛ هرچند که بارش باران‌های موسمی در شرق آسیا ناخودآگاه به کاهش تقاضا منجر خواهد شد.

کاهش قیمت نفت در بازارهای جهانی هم به کاهش هزینه حمل‌ونقل‌ دریایی کمک کرده، ولی سخت‌گیری‌های تجاری و اما و اگرهای دامپینگ هنوز هم اجازه فعالیت آزادانه تجار را در کشورهای مختلف نمی‌دهد. بازارهای جهانی غالبا به سمت کاهش قیمت‌ها و حتی اعطای تخفیف بیشتر متمایل هستند ولی آن دسته از تولیدکنندگانی که هنوز از بازارهای کافی برخوردار هستند، تمایلی به کاهش قیمت از خود نشان نداده حتی در تلاش برای اعمال رشد قیمتی با یکدیگر رقابت می‌کنند. نگاهی به قیمت‌های شرق آسیا با محوریت چین نشان می‌دهد که روند کاهشی جدیدی در این بازارها آغاز شده که میلگرد و ورق نورد گرم را می‌توان پیشقراول این روند کاهشی به شمار آورد. در بازار میلگرد به دلیل کاهش تقاضا و تغییر شرایط آب و هوایی و افزایش رطوبت هوا، مشکلات حمل‌ونقل‌ و انبارداری و عقب‌نشینی خریداران شاهد کاهش قیمت‌ها هستیم. در بازار ورق گرم نیز به دلیل کاهش قیمت‌ها در بازار آتی (معاملات کاغذی) کاهش قیمت‌ها به ثبت رسیده و البته ضعف تقاضا به افت قیمت‌ها دامن زده و به نظر می‌رسد این روند کاهش قیمت‌ها باز هم ادامه یابد. توجه به تجربیات پیشین نشان می‌دهد که برای تحلیل وضعیت بازار در روزهای پیش‌رو باید پر‌اهمیت‌ترین و تاثیرگذارترین رخدادها را مورد بررسی قرار داد. هم‌اکنون نوسان قیمت مواد اولیه و احتمال رشد بهای آن، تعطیلات عید فطر در کشورهای اسلامی و البته فرارسیدن زمان بارش باران‌های موسمی در شرق آسیا مواردی است که تاثیرات بیشتری بر بازار فولاد بر جای می‌گذارند، بنابراین توجه به این موارد را در دستور کار قرار می‌دهیم.

خوش‌بینی به بازار قراضه فولادی و مواد اولیه

در بازار سنگ‌آهن شاهد رشد محدود قیمت‌ها هستیم تا جایی که برای عیار ۶۲ درصد در بازار کیندائو چین قیمت ۵۶ دلار و ۷۵ سنت به ثبت رسید که از رشد محدود قیمت‌ها خبر می‌دهد. در بازار زغال‌سنگ نیز شاهد افزایش آرام محموله‌های وارداتی به چین هستیم، زیرا از هم‌اکنون انتظار برای کاهش تولید به دلیل شرایط آب و هوایی را باید مد نظر قرار داد. به نظر می‌رسد از هم‌اکنون بتوان به رشد قیمت قراضه، سنگ‌آهن و زغال‌سنگ امیدوار بود. در بازار قراضه نیز شاهد پراکندگی‌های قیمتی برجسته‌ای هستیم ولی روند عمومی بازار به سمت رشد قیمت‌ها متمایل بوده و حجم تقاضا متعادل و متوسط است. در ترکیه به دلیل نزدیکی به تعطیلات عید فطر حجم معاملات در سطوح پایینی بسته شده، ولی با افزایش واردات قراضه رو‌به‌رو هستیم و در کل بازار این کالا در ترکیه از شفافیت مطلوبی برخوردار بوده و می‌توان از احتمال افزایش نرخ دفاع کرد. در بازار هند به دلیل پایین بودن موجودی انبارها شاهد تمایل بازار به رشد قیمت‌ها هستیم؛ هرچند که از ماه آینده شرایط مالیاتی این کشور تغییر خواهد کرد یعنی ممکن است تغییراتی در دورنمای کوتاه مدت تا میان‌مدت بازار قراضه هند تجربه کنیم. قیمت قراضه در بازار چین پایین است و شاید تا کف قیمتی فاصله چندانی نداشته باشد که همین نکته احتمال رشد قیمت‌ها را تقویت خواهد کرد. با توجه به پایین بودن سودآوری تولید از قراضه چندان هم بازار این کالا از سوی خریداران کوچک‌تر با جذابیت بالایی همراه نیست ولی واحدهای تولیدکننده بزرگ که قیمت تمام شده پایین تری داشته و از توانمندی مالی بالاتری برخوردار هستند با افزایش قیمت‌های خرید خود به سمت افزایش موجودی انبارهای خود متمایل شده‌اند. شرایط بازار قراضه از احتمال رشد قیمتی مهمی خبر می‌دهد، هرچند که احتمال افزایش قیمت سنگ‌آهن و زغال‌سنگ نیز بر این موارد افزوده خواهد شد. در نهایت نگرانی از افزایش بهای مواد اولیه و رشد قیمت تمام‌شده در آینده نزدیک را باید سیگنالی به شمار آورد که نمی‌توان از کنار آن به‌سادگی عبور کرد.

تعطیلات عید فطر در کشورهای اسلامی

یکی از تاثیرگذارترین رخدادها در بازار کشورهای اسلامی با محوریت غرب آسیا و حتی شمال آفریقا را باید تعطیلات عید فطر دانست زیرا در کنار تعطیلات گسترده، جشن‌های مذهبی بسیاری برگزار خواهد شد که به کاهش محسوس تقاضا و شاید توقف بسیاری از فعالیت‌ها منجر خواهد شد؛ هرچند که تعطیلات عید فطر در ایران ۲ روز است ولی حداقل تعطیلات عید فطر در کشورهای اسلامی متعلق به پاکستان، افغانستان و ترکیه با سه روز تعطیلات متمادی است، ولی متوسط تعطیلات در کشورهای اسلامی در گذشته ۵/ ۵ روز بوده که برای سال جاری افزایش یافته است. در عراق تعطیلات ۳ روز بوده ولی با فرض امیدواری به آزادسازی موصل و نابودی مهم‌ترین‌ پایگاه داعش، این تعطیلات به یک هفته در سال جاری افزایش یافته تا احتمالا با یک جشن ملی‌- مذهبی گسترده رو‌به‌رو باشیم. در عربستان نیز تعطیلات ۱۲ روز بوده ولی در سال جاری به ۲۳ روز افزایش یافته تا باز هم انتصاب محمد بن سلمان جشن گرفته شود و البته حجم اعتراضات نیز کاهش یابد. در قطر تعطیلات ۱۱ روز بوده که در کنار مشکلات داخلی و ارتباطات سیاسی و حتی سختگیری‌های تجاری و حمل‌ونقل‌ با مشکلات اقتصادی رو‌به‌رو شده است.

تعطیلات عید فطر سال جاری در عربستان ۲۳ روز، قطر ۱۱ روز، امارات، کویت، سوریه و عمان ۹ روز، عراق و مالزی ۷ روز، فلسطین و اردن ۶ روز، مصر ۵ روز، پاکستان، افغانستان و ترکیه ۳ روز است. این اعداد نشان می‌دهد که غرب آسیا برای هفته پیش روی میلادی که از دوشنبه آغاز می‌شود به تعطیلاتی عمیق فرو رفته یعنی از هم‌اکنون زمانی برای جشن‌های مذهبی در این منطقه از جهان فرارسیده است که قطعا در این جشن‌ها و تعطیلات نیازی به فولاد نخواهد بود. این شرایط یعنی نیمه تعطیل بودن بخش‌های بزرگی از منطقه در هفته‌های پیش رو در کنار نگرانی‌های اقتصادی در حوزه قطر و مشکلات حمل و نقل در کشورهای حاشیه جنوبی خلیج فارس قطعا به کاهش تقاضای روزهای پیش‌رو منجر خواهد شد. موارد فوق نشان می‌دهد از هم‌اکنون یک فاز رکود جدید در بازارهای فولادی مخصوصا بازارهای منطقه‌ای آغاز شده است.

زمان بارش باران‌های موسمی در شرق آسیا

بازار چین ۴ روز است که با کاهش قیمت میلگرد رو‌به‌رو است و خبری از بهبود تقاضا وجود ندارد. پیش‌بینی می‌شود حجم تقاضا به خاطر شرایط آب و هوایی باز هم کاهش یابد و بازار به رکودی عمیق تر وارد شود. از هم‌اکنون می‌توان نسبت به کاهش استخراج زغال‌سنگ و سنگ‌آهن در چین هم محتاط بود که مجموع این موارد را باید به واقعیت‌های آب و هوایی در شرق آسیا مرتبط دانست.در کشورمان همیشه فصل کاهش تقاضا در روزهای سرد سال قرار دارد ولی در شرق آسیا و مخصوصا شمال و شرق چین فصل رکود تقاضا در تابستان قرار دارد و البته دلیل آن نیز بارش باران‌های موسمی است که از اواخر خردادماه آغاز شده و بعضا تا شهریورماه ادامه می‌یابد. در این بازه زمانی شاهد بارش‌های بسیار زیاد، سریع و موقتی هستیم که اغلب با سیل همراه بوده و رانش زمین را نیز به همراه دارد. شاید در نگاه اول بارش باران آن هم در کشوری همچون چین اهمیت چندانی نداشته باشد ولی تجربه حضور در این ایام در شهرهای شمالی این کشور نشان می‌دهد که نگرانی‌های دولتمردان این کشور و عقب نشینی بازار کاملا منطقی است زیرا در زیر باران خطر به راه افتادن سیل کاملا مشهود است. این در حالی است که شرایط زمین‌شناسی شمال چین و پوشش‌های گیاهی بعضا ضعیف و مخصوصا مقاومت پایین خاک و رسی بودن بسیاری از مناطق به صراحت از احتمال سیل و رانش زمین خبر می‌دهد.

در این دوران تقاضا کاهش می‌یابد زیرا نگرانی از تخریب بنای نیمه ساخته شرایطی را ایجاد می‌کند که تمایل به احداث کاهش یابد. تغییر شرایط آب و هوایی، رطوبت هوا و بارش باران‌های فصلی و موسمی هم‌اکنون مواردی است که به کاهش تقاضا و نگرانی از کاهش قیمت‌ها در بازار فولاد در شرق آسیا منجر خواهد شد. از سوی دیگر با افزایش رطوبت هوا امکان انبارکردن میلگرد و سایر مقاطع و مصنوعات فولادی نیز کاهش می‌یابد زیرا فرآیند اکسیده شدن آن (زنگ زدن) سریع تر بوده و البته تولیدات را باید در زمان محدودتری انبار کرد. این وضعیت نیز جذابیت خرید و حتی تولید برای کارخانه‌های بزرگ را کاهش می‌دهد. از هم‌اکنون باید منتظر کاهش استخراج سنگ‌آهن، افت تولید زغال‌سنگ و حتی بروز برخی مشکلات حمل و نقل بود که به احتمال افزایش قیمت مواد اولیه حتی قراضه منجر خواهد شد. این شرایط یعنی کاهش تقاضا و افزایش قیمت تمام شده واحدهای فولادی را با مشکل رو‌به‌رو ساخته و بنا بر تجربه‌های پیشین ممکن است پس از یک فاز کاهش قیمتی در چین، شاهد جهش نرخ‌ها باشیم.

دورنمای بازار فولاد در روزهای پیش رو

به نظر می‌رسد خوش بینی‌های موجود در بازار فولاد به دلیل رشد بهای مواد اولیه و افزایش هزینه تولید در کنار سودآوری بالای فعلی از تولید بر پایه سنگ‌آهن بتواند از بازار فولاد در مسیر رشد قیمت‌ها حمایت کند ولی این نکته یکی از چهره‌های اصلی در این بازار است. به عبارت ساده تر قیمت تمام شده فولاد افزایش می‌یابد ولی بازار با این رشد قیمتی همراهی نخواهد کرد. تقاضا در اقصی نقاط جهان مخصوصا چین محدود خواهد ماند ولی تلاش برای افزایش فروش نیز بر دشواری‌های تولید اضافه کرده و ممکن است حجم عرضه با کاهش رو‌به‌رو شود. این در حالی است که افزایش قیمت تمام شده در کنار کاهش سودآوری واحدهای تولیدی و همچنین بازگشت تقاضا پس از تعطیلات عید فطر در کشورهای اسلامی موجب تغییراتی دیگر در این بازار خواهد بود. در نهایت می‌توان این گونه ادعا کرد که بازار فولاد اگرچه در کوتاه مدت به سمت کاهش نرخ‌ها متمایل خواهد شد ولی باز هم به‌صورت جرقه‌هایی پراکنده به رشد قیمت‌ها به‌صورت کلی در بازار جهانی فولاد منتهی می‌شود.

تمایل مجدد بازار فولاد به تعدیل قیمت‌ها

هرچند بازار داخلی فولاد در ۵ هفته اخیر با نوسان ممتد قیمتی رو‌به‌رو شده و در نهایت رشد مطلوبی را به ثبت رسانده ولی روز گذشته شاهد بودیم که بازار با صراحت به سمت کاهش قیمت‌ها متمایل شده است؛ هرچند که مشخص نیست دورنمای نوسان نرخ‌ها به چه سمتی گرایش داشته باشد. دلیل اصلی رشد قیمتی را باید در افزایش قیمت قراضه و کاهش جمع‌آوری و عرضه آن در ماه رمضان، اما و اگرهای عرضه و بهای آهن اسفنجی، رشد قیمت شمش، نیم نگاه برخی از فعالان بازار به سمت سفته بازی، خوش‌بینی به رشد قیمت دلار و ایجاد یک جریان افزایشی در قیمت غالب کالاها، امیدواری به افزایش قیمت مسکن و آغاز دوره رونقی مجدد در این بازار در کنار رشد فروش واحدهای مسکونی و مواردی از این قبیل به شمار آورد. این در حالی است که روال کلی در بازارهای جهانی هم اکنون از عقب‌نشینی آرام و شکننده قیمت‌ها خبر می‌دهد یعنی واقعیت‌های بازار داخلی با فرض ثبات نسبی قیمت دلار چندان هم در تعامل با بازارهای جهانی نیست که می‌تواند به محدود شدن صادرات مصنوعات فولادی منجر شود. خوش‌بینی به دورنمای بازار فولاد به رغم ضعف تقاضا را باید واقعیت مهمی در معاملات روزهای اخیر به شمار آورد که موجب شد قیمت‌ها به نسبت هفته‌های قبل در سطوح بالایی قرار بگیرند. این در حالی است که تعطیلات پیش رو زمانی برای واقع‌بینی اوضاع است زیرا سیگنال‌های امیدوارکننده فعلی آن قدر برجسته نیست که بتواند تغییری عمیق را در ذات این بازار پدید آورد. در سال‌های اخیر بارها شاهد بودیم که حتی در جهش قیمت دلار، باز هم تقاضای موثر بود که در نهایت قیمت‌های نهایی را تعیین می‌کرد نه تلاش واحدهای تولیدی. این در حالی است که هم‌اکنون تعداد واحدهای تولیدی به شدت افزایش یافته و البته حجم تولید نیز برتری قابل توجهی به نسبت گذشته پیدا کرده است یعنی باید به صراحت عنوان کرد که بخشی از خوش‌بینی‌های موجود نه واقع‌بینی بلکه رویاپردازی است زیرا قیمت‌ها تاکنون نیز رشد‌های بسیاری را تجربه کرده و شاید فضای چندانی برای افزایش نرخ‌های بیشتر نداشته باشد. این در حالی است که باید واقعیت‌های بازار شمش را جدی‌تر ارزیابی کرد زیرا افزایش حجم تولید در واحدهای نوردی برابر است با افزایش تقاضای شمش بنابراین پاشنه آشیل شمش را باید نکته کلیدی در این بازار به شمار آورد. به نظر می‌رسد واقع‌بینی‌های جدید به آرامی در بازار فولاد در حال خودنمایی باشد بنابراین انتظار آرامش بازار فولاد برای روزهای بعد از تعطیلات منطقی به نظر می‌رسد.