دنیای اقتصاد: بهای زغال‌سنگ در بازارهای جهانی که از نوامبر ۲۰۱۶ تاکنون حدود ۳۵ دلار افت کرده است به نظر می‌رسد در حال ترمیم این روند کاهشی است به‌طوری‌که در مقایسه سالانه قیمت‌های این محصول شاهد رشد ۴۵ درصدی قیمت و در مقیاس ماهانه شاهد رشد ۸ درصدی قیمت‌ها هستیم. به عبارتی بازار در فاصله ۴ ماه گذشته توانسته بخشی از افت شدید قیمت زغال‌سنگ را در فاصله نوامبر تا ژانویه (مطابق نمودار همراه) هضم و تعدیل کند. طبق نمودار در فاصله ژانویه تا ۱۶ ژوئن قیمت هر تن زغال‌سنگ تقریبا در رقم ۸۰ دلار ثابت مانده است که در مجموع باید به ثبات بازار در این شرایط اذعان کرد. بر‌اساس آمارهای مرکز ملی آمار چین نیز در ماه گذشته میزان تولید زغال‌سنگ در این کشور افزایش یافته است اما در سمت دیگر میزان تقاضا هنوز پایین است و این مساله باعث می‌شود قیمت‌ها پتانسیل لازم را برای کاهش در ماه‌های آینده داشته باشند. بررسی‌های مرکز آمار چین نشان می‌دهد میزان تولید زغال‌سنگ در این کشور در ماه گذشته ۱/ ۱۲ درصد در مقایسه با ماه مشابه سال قبل رشد کرده و به ۳۰۰ میلیون تن رسیده است که حتی در مقایسه با تولید ماه قبل از آن نیز رشد ۲/ ۲ درصدی را نشان می‌دهد.

همچنین در ۵ ماه اول سال جاری میزان تولید زغال‌سنگ این کشور به ۴/ ۱ میلیارد تن رسیده که ۴/ ۴ درصد در مقایسه با مدت مشابه سال قبل افزایش را نشان می‌دهد. حال اگر این میزان را با واردات رو به رشد چین مقایسه کنیم باید گفت چین در حال افزایش موجودی زغال‌سنگ است که این موضوع می‌تواند توازن بازار را به هم بزند. واردات چین برای زغال‌سنگ در ماه قبل ۲/ ۲۲ میلیون تن بوده که ۶/ ۱۶ درصد بالاتر از ماه مه ‌۲۰۱۶ است. کارشناسان معتقدند نتیجه این روند که چین در پیش گرفته افت قیمت در ماه‌های آتی است که می‌تواند فصل کم قیمتی را پیش روی این محصول قرار دهد کما اینکه باید این روند ثابت را در بازار زغال‌سنگ مرهون وضعیت مازاد عرضه در بازار دانست.در این رابطه البته یک اما وجود دارد و آن اینکه با توجه به فصل گرما و مصرف بالای برق، تقاضا برای زغال‌سنگ می‌تواند افزایش یابد. از طرفی با توجه به اینکه چین یکی از بزرگ‌ترین‌ کشورهای مصرف‌کننده این محصول در جهان است بسیاری از صنایع بزرگ این کشور از جمله پتروشیمی در حال حرکت به سمت استفاده از آن هستند. با این حال اخیرا این دولت تصمیم گرفته به منظور کاهش آلودگی‌های زیست محیطی میزان مصرف خود از زغال‌سنگ را کاهش دهد. به همین منظور دولت در تلاش است تا ظرفیت تولید این حامل انرژی را سالانه ۱۵۰ میلیون تن کاهش دهد و در پایان ماه مه‌ نیز توانست در مجموع ۹۷ میلیون تن از ظرفیت بکاهد. به عبارتی از یک طرف میزان تولید روند رو به رشدی را طی می‌کند و از طرفی دولت در حال کاهش ظرفیت‌های تولیدی است.

در این بین نکته جالب توجه آن است که برخلاف روندی که چین در حوزه مصرف زغال‌سنگ در پیش گرفته است اما در بازارهای جهانی شاهد روندی معکوس در این زمینه هستیم به‌طوری‌که میزان مصرف و تولید در سطح جهان در سال گذشته روند کاهشی را پشت سر گذاشته است. گزارش‌ها نشان می‌دهند میزان مصرف زغال‌سنگ در جهان در سال گذشته ۷/ ۱ درصد کاهش یافته است و این در حالی است که میزان تولید نیز افت ۲/ ۶ درصدی را به ثبت رسانده که بیشترین میزان کاهش مربوط به چین و آمریکا بوده است. مصرف جهانی زغال‌سنگ بین سال‌های ۲۰۰۵ تا ۲۰۱۵ میلادی به‌طور میانگین هر سال ۹/ ۱ درصد رشد نشان می‌دهد. همچنین مصرف زغال‌سنگ در تمامی قاره‌ها در سال گذشته میلادی به‌جز آفریقا روند نزولی داشت و در اروپا هم، آلمان بزرگ ترین مصرف‌کننده زغال‌سنگ، ۳/ ۴ درصد کاهش در این بخش داشت و تقاضای بریتانیا هم ۵/ ۵۲ درصد روند نزولی به خود گرفت که بیشترین درصد را در میان کشورهای بزرگ اقتصادی به خود اختصاص داد. با این حال دو کشور چین و آمریکا محرک کاهش تولید در سال گذشته محسوب می‌شوند.

با این حال آن‌طور که آمارها نشان می‌دهد چین در سال ۲۰۱۷ رویه‌ای متفاوت را در پیش گرفته است. در بخش مصرف نیز این دو کشور بیشترین اثر را در کاهش مصرف جهانی در سال گذشته بر عهده داشته‌اند. مصرف زغال‌سنگ در آمریکا پارسال ۸/ ۸ درصد و مصرف چین ۶/ ۱ درصد افت کرده‌اند. کارشناسان جهانی معتقدند یک نکته مهم در زمینه مصرف زغال‌سنگ وجود دارد و آن حرکت بیشتر جهان به سمت استفاده از گاز به جای این محصول است. افزایش میزان تولید گاز از محل منابع ناشناخته و جدید و افزایش میزان استخراج گاز از منابع سنتی باعث شده تا اتکا به منابع فسیلی همچون زغال‌سنگ با تردیدهای زیادی روبه‌رو‌ شود. با اینکه بارها تصمیمات محکمی برای کاهش مصرف سوخت‌های آلاینده گرفته شده اما هنوز برخی کشورها برای اتخاذ سیاست‌های سختگیرانه تعلل می‌کنند. به‌عنوان مثال میزان مصرف انرژی از منابع تجدیدپذیر سال گذشته ۱۴ درصد رشد کرده است. البته هنوز بسیاری از کشورهای دنیا پیشرفتی در زمینه استفاده از منابع تجدید پذیر تجربه نکرده‌اند و آمریکا در این زمینه بیشترین اثر را بر معادلات جهانی این نوع از حامل‌های انرژی بر جای نهاده است و به همین دلیل حداکثر ۲/ ۳ درصد از کل انرژی‌ها به انرژی‌های تجدیدپذیر تعلق دارد و بر این اساس باید گفت هنوز انرژی‌های تجدیدپذیر جایگزینی جدی برای سوخت‌های فسیلی محسوب نمی‌شوند با این حال گاز طبیعی می‌تواند تهدیدی جدی برای سوخت‌هایی همچون زغال‌سنگ باشد.

در این رابطه وب سایت BP Global که سالانه گزارش آماری انرژی جهان را ارائه می‌دهد در گزارش اخیر خود از کاهش تولید جهانی زغال‌سنگ به سه میلیارد و ۶۵۴ میلیون و ۶۰۰ هزار تن یعنی به کمترین میزان از سال ۱۹۵۰ خبر داده است. گزارش سالانه BP تحت عنوان بررسی آماری انرژی جهان نشان می‌دهد که میزان تغییر در بازار جهانی انرژی با افت قیمت گاز طبیعی و منابع تجدیدپذیر همچون باد و خورشید نقش زغال‌سنگ در تولید برق به‌طور قابل توجهی کاهش یافته است. از طرفی تولید نفت شیل آمریکا در سال میلادی گذشته کاهش چشمگیری پیدا کرد اما در ماه‌های اخیر تحت تاثیر افزایش قیمت‌های نفت، بهبود قوی داشته است. همچنان‌که رشد تقاضا برای نفت از رشد تولید فراتر می‌رود، ذخایر نفت جهانی در نیمه دوم سال میلادی جاری به شکل ملموسی کاهش پیدا خواهند کرد و گاز هم شاهد رشد مشابه نفت بوده است. عرضه گاز ارزان‌تر و فراوان در آمریکا و حرکت چین برای استفاده از خوراک انرژی پاک‌تر برای نیروگاه‌هایش به کاهش ۷/ ۱ درصدی تقاضا برای زغال‌سنگ منجر شده که آلاینده‌ترین سوخت فسیلی است.

بازی تردیدآمیز چین در بازار زغال‌سنگ