میدان‌داری بورس کالا در 3 پرده

محمدحسین بابالو: عرضه خودرو سراتو، میزبانی بورس کالا از سیاست قیمت تضمینی گندم در سال ٩٦، آخرین وضعیت صندوق‌های سپرده کالایی و بررسی استراتژی توسعه ابزارمحور در بورس کالا را می‌توان خبرهای مهم روزهای اخیر به‌شمار آورد که در گفت‌وگویی با مدیرعامل بورس کالا به این موارد پرداخته شد. شاید ورود گندم در مکانیزم قیمت تضمینی در بورس کالا و همچنین آخرین وضعیت ایجاد صندوق‌های سپرده کالایی را بتوان موضوعات مهم‌تری به‌شمار آورد که در آینده توسعه بورس کالا و مدیریت و ثبات بازار داخلی نقش‌آفرین خواهند شد. «دنیای اقتصاد» بارها بر مکانیزم‌های ایجاد صندوق‌های سپرده کالایی تأکید کرده و هنوز هم این بحث به‌عنوان یکی از ملزومات توسعه اقتصادی و ثبات بازار محصولات کشاورزی به‌صورت کامل اجرایی نشده است. پرداخت هزینه برای خرید، به‌کار‌گیری انبار با فرض هزینه‌های انبارداری، انتظار برای زمان التهاب بازار به منظور عرضه کالا با فرض انجام امور اداری و ریسک خراب شدن کالا مواردی است که ممکن است در مکانیزم‌های فعلی ایجاد شود که متأسفانه سرمایه‌های کشور را به چالش می‌کشد. در صورت ایجاد صندوق‌های سپرده کالایی استراتژیک قطعا ورود و خروج کالا از انبار منظم شده، ریسک کیفیت کاهش یافته و مدیریت بازار نیز بهتر صورت خواهد گرفت.

هزار توی عرضه سراتو در بورس کالا

مدیرعامل بورس کالای ایران درخصوص ورود خودرو به بورس گفت:دلیل این کار استفاده از ساز و کار شفاف این نهاد مالی برای کشف قیمت بوده، هرچند که برخی از خودروها هم اکنون مشمول قیمت‌گذاری دولتی هستند ولی برای خودرویی همچون سراتو این محدودیت وجود ندارد و می‌توان به کمک بورس کالا بازار جدیدی برای این کالا ایجاد کرد. عرضه در بورس کالا با روش‌های رایج و متداول همچون فروش اینترنتی یا فروش در نمایندگی‌ها تفاوت دارد و هر کسی در بورس کالا با در اختیار داشتن کد‌معاملاتی می‌تواند وارد چرخه خرید شود. این در حالی است که در مکانیزم فروش در بورس کالا به جز طرف عرضه‌کننده (سایپا) و فرد خریدار، نهاد ثالثی همچون بورس کالا نیز بر روند معاملات نظارت دارد که اعتبار این شیوه معاملاتی را افزایش خواهد داد.

وی در ادامه افزود: تاکنون برای خرید از لحاظ حجم یا سایر موارد مشابه محدودیتی ایجاد نکرده‌ایم، بنابراین فرآیند کشف قیمت که از الزامات شرکت‌های خودروسازی نیز محسوب می‌شود، می‌تواند در مکانیزم عرضه و تقاضا به‌صورت آزادانه‌ صورت پذیرد. از طرف دیگر بورس کالا در تلاش است تا برای افزایش جذابیت معامله خودرو در بورس کالا، گزینه‌های حمایتی بیشتری به این معاملات افزوده شود مثلا زمان تحویل سریع‌تر یا خدمات پس از فروش بیشتر. دکتر حامد سلطانی نژاد در ادامه گفت: این در حالی است که بورس کالا رقیب هیچ فرد یا واحد نمایندگی نبوده و قرار نیست در این فرآیند معاملاتی کسی متضرر شود. هر واحد و حتی بورس کالا؛ هر کدام خدمات خود را ارائه می‌کنند؛ هرچند که بورس شرایط معاملاتی جدیدی را فراهم کرده است. در گفت‌وگو با مدیران شرکت سایپا قرار بر این شد تا حجم قابل‌توجهی از تولیدات سراتو این شرکت در بورس کالا عرضه شود. نگاهی به امیدنامه عرضه سراتو در بورس کالا نشان می‌دهد که عرضه‌کنندگان پذیرفته‌اند که ۲۵ درصد از کل تولیدات این خودرو را در بورس کالا عرضه کنند که رقمی نزدیک به ۲۵۴۰ دستگاه در سال خواهد بود. این در حالی است که اگر ۲۵ درصد از تولیدات سراتو به میزانی بیش از ۲۵۴۰ دستگاه در سال برسد، عرضه‌کننده موظف است که هر رقمی که بیشتر بود را عرضه کرده و البته هر ماه نیز ۴ بار عرضه داشته باشد.

برنامه‌های توسعه خرید گندم در بورس کالا

مدیرعامل بورس کالای ایران درخصوص واگذاری معاملات قیمتی تضمینی گندم بر عهده بورس کالا از سوی هیات دولت عنوان کرد: همواره به دنبال آن بوده‌ایم که آن دسته از کالاهای اساسی کشور که در مکانیزم خرید تضمینی قرار دارند را وارد بورس کالا کرده و شرایط بهتری را پیش روی دولت ترسیم کنیم. بار مالی خرید تضمینی مخصوصا برای گندم، فرآیند و مکانیزم فروش، کیفی شدن تولیدات با توجه به قیمت و استقرار نظام انبارداری مواردی است که می‌تواند جایگاه بورس کالا را در این شیوه معامله برجسته سازد. وی درخصوص طرح قیمت تضمینی گندم عنوان کرد: طی مساعدت‌های وزارت جهاد کشاورزی و شرکت بازرگانی دولتی، این طرح به هیأت دولت پیشنهاد شده و مقرر شد تا ۴ استان اردبیل، زنجان، مرکزی و خراسان شمالی به‌عنوان نمونه یا الگو (پایلوت) اجرا شود. انتخاب این استان‌ها نیز به این دلیل بود که صنف و صنعت مرتبط بسیاری همچون انواع مختلف نان و مشتقات آن یا ماکارونی و سایر موارد مشابه بسیاری در این استان‌ها متمرکز هستند. همچنین فصل برداشت در این استان‌ها به گونه‌ای باشد که از زمان تصویب تا اجرا، پتانسیل عملیاتی شدن داشته باشد یعنی مثلا برای روزهای پیش رو و با زمان برداشت سریع‌تر خوزستان، شاید این طرح به سرعت قابل اجرا نباشد. به‌عنوان مثال در استان مرکزی صنف و صنعت بسیاری در این استان و استان‌های همجوار وجود دارد که نکته مهمی برای اجرایی شدن این طرح محسوب می‌شود. از طرف دیگر سیستم‌های انبارداری هم باید جوابگوی نیاز این مناطق باشد تا بتوان عرضه‌های فیزیکی گندم در این مناطق را جذب کرد. پس از سپری شدن این مراحل خریدار نهایی این امکان را خواهد داشت تا در زمان برداشت کالای مورد نیاز خود را خریداری کرده که همین رخداد می‌تواند بار مالی سنگینی را از دوش دولت بردارد. مدیرعامل بورس کالا درخصوص شیوه اجرای این طرح عنوان کرد: در ابتدا اطلاعات کشاورزان عرضه‌کننده جمع آوری شده و شرکت بازرگانی دولتی گواهی یا حکم مباشرت (‌به جای‌کشاورز) را دریافت کرده و کالا را به نمایندگی از آنها عرضه می‌کند. در این چارچوب مشخص خواهد بود که مبدأ هر کالا از چه استانی بوده و البته همه محصولات بیمه هستند. فروش گندم یارانه‌ای است، بنابراین در صورتی که به سمت آزادسازی نرخ‌ها حرکت کنیم، می‌توانیم ابزارهای مالی جدیدی برای این معاملات به کار بگیریم. در هر حال ترس و نگرانی از افزایش قیمت‌ها واقعیتی است که نمی‌توان از کنار آن به سادگی گذشت هرچند که هر‌گونه تغییر در یارانه‌ها باید در شرایطی اتفاق بیفتد که بر بازار تاثیری نداشته باشد.

توسعه بورس کالا با ابزارهای مالی

دکتر حامد سلطانی‌نژاد در ادامه به بررسی یکی از استراتژی‌های اصلی توسعه در بورس کالا یعنی ابزارمحور شدن معاملات اشاره کرد و گفت: در سال‌های اخیر این رویکرد به‌صورت جدی مورد توجه قرار گرفت و توانسته‌ایم موفقیت‌های بزرگی در این عرصه کسب کنیم. صندوق‌های سپرده کالایی نیز یکی از ابزارهای مهم در مسیر هدایت و مدیریت بازار خواهد بود که در روزهای اخیر اولین صندوق سپرده کالایی برای معاملات طلا عملیاتی شد. وی در ادامه به نیاز به وجود بازار فیزیکی و نقدی قدرتمند برای ایجاد و توسعه ابزارهای مالی اشاره کرد و گفت: در صورت وجود بازار نقدی قدرتمند با بازیگران متنوع و فراوان می‌توان به‌صورت تدریجی ابزارهای مالی نوین را ایجاد و گسترش داد. وی در ادامه به صراحت عنوان کرد: معتقدم اوراق بهادار‌سازی کالایی مقدماتی دارد که یکی از آنها وجود بازار نقدی و فیزیکی قدرتمند است تا مردم در ابتدا خود کالا و شیوه معامله آن را به خوبی بشناسند. آنگاه زمان آن فراخواهد رسید که از معاملات فیزیکی به قبض انبار و معاملات گواهی سپرده کالایی، سپس معاملات سلف استاندارد موازی به جای شیوه‌های ابتدایی‌تر و در نهایت به بازار مشتقه به جای معاملات سلف رجوع کنیم. این مسیر در صورت اجرای درست می‌تواند به اهداف مورد‌نیاز دست یابد و در کنار استفاده از صندوق‌های سپرده کالایی می‌تواند ابزارهای مدیریت بازار را تکمیل کند و شرایط قدرتمندی را برای حمایت از ساز و کار بازار و مدیریت قیمت‌ها پدید آورد.