دستاوردهای حوزه کشاورزی در دولت یازدهم

یکی از مباحث مطرح شده در آخرین مناظره ۶ نامزد انتخابات ریاست جمهوری، عملکرد دولت یازدهم در حوزه کشاورزی بود که با واکنش‌های متعددی همراه شد. در حالی که از زمان روی کار آمدن دولت یازدهم تاکنون دستاوردهای قابل‌توجهی در این حوزه حاصل شده، ولی یکی از کاندیداهای حاضر در مناظره با انتقاد از عملکرد دولت در حوزه کشاورزی، موضوع واردات محصولات کشاورزی را به میان آورد که طرح این ادعا، واکنش‌هایی را نیز از سوی وزارت جهاد‌کشاورزی در پی داشت. وزارت جهاد‌کشاورزی در این رابطه با انتشار جوابیه‌ای، به رویکرد حمایت از تولید داخلی به‌عنوان مهم‌ترین سیاست دولت روحانی در حوزه کشاورزی اشاره کرد و با ذکر اقلام واردشده، شائبه گسترش واردات محصولات کشاورزی را برطرف ساخت. در سال ۱۳۹۱ به استناد آمار منتشرشده از سوی مرکز آمار ایران، رشد گروه کشاورزی ۴/ ۳ درصد بوده است. این رقم در سال ۱۳۹۲ که سال نخست فعالیت دولت روحانی بود، با افزایشی جزئی به ۵/ ۳ درصد رسید. با این حال، در سال‌های پس از آن دیگر رشد بخش کشاورزی به کمتر از ۵ درصد نرسیده است. این در حالی است که در دولت نهم، گروه کشاورزی حتی رشد منفی دو رقمی را هم تجربه کرده بود. روند رشد منفی و رکود شدید بخش کشاورزی نه‌تنها در دولت یازدهم متوقف شده، بلکه در میان اجزای مختلف تولید ناخالص داخلی، یکی از بهترین عملکردها در بخش غیرنفتی به نام کشاورزی ثبت شده است، به‌گونه‌ای که به باور کارشناسان، نگرش دولت یازدهم به بخش کشاورزی علاوه بر رشد قابل‌قبول این حوزه طی ۴ سال اخیر، در نهایت بازیابی امنیت غذایی ایران را به همراه داشته است.

منفی‌ترین رشد کشاورزی در دولت نهم

در این بین به گزارش خبرگزاری کشاورزی ایران (ایانا)، بر اساس آمار رسمی، منفی‌ترین رشد بخش کشاورزی در طول یک دهه اخیر در دولت نهم به وقوع پیوسته است، به‌طوری که در سال ۱۳۸۷ رشد گروه کشاورزی منفی ۶/ ۱۱ درصد به ثبت رسیده است. جزئیات آمار منتشرشده از سوی مرکز آمار ایران نشان می‌دهد در این سال، رشد در بخش کشاورزی منفی ۱۲ درصد و در بخش ماهیگیری منفی ۲/ ۱ درصد بوده است.عملکرد دولت یازدهم در گروه کشاورزی نشان می‌دهد رشد این بخش در ۹ ماه‌منتهی به آذر ماه سال ۱۳۹۵، به میزان ۷/ ۵ درصد بوده است که در این گروه، رشد بخش کشاورزی ۸/ ۵ درصد و رشد بخش ماهیگیری ۸/ ۱ درصد به ثبت رسیده است. این عملکرد در حوزه کشاورزی در حالی عینیت پیدا کرده است که در برخی بخش‌ها شاهد تغییر رویکردهای مهمی در سیاست‌های حوزه کشاورزی بودیم به‌طوری‌که یکی از مهم‌ترین دستاوردهای دولت یازدهم در حوزه کشاورزی که حسن روحانی هم در خلال مناظره پایانی به آن اشاره کرد، خودکفایی در تولید گندم بود.

استقلال در محصول استراتژیک گندم

در این زمینه محمدباقر سعادت، دبیر کمیسیون کشاورزی مجلس شورای‌اسلامی بر این باور است که عملکرد دولت یازدهم در حوزه کشاورزی نمره قبولی گرفته است. سعادت با بیان اینکه در حوزه‌های مختلف کارهای بزرگ و خوبی انجام شده است، تصریح کرد: «امیدوار هستیم این رویکرد در ادامه هم استمرار داشته باشد و در آینده شاهد تحول بزرگ‌تری در حوزه کشاورزی باشیم. همان‌گونه که آقای روحانی هم اشاره کرد، تحول بسیار خوبی در حوزه کشاورزی به‌وجود آمده است. هر‌چند هنوز هم جای کار زیاد است و باید اقدامات انجام شده ادامه داشته باشد.»وی افزود: «اقدامات دولت سبب شد تا ما بتوانیم نه‌تنها از واردات گندم جلوگیری کنیم، بلکه ۳ میلیون تن گندم هم صادر کردیم. در گذشته حدود ۶ میلیون تن گندم وارد می‌کردیم، در حال حاضر نه‌تنها واردات متوقف شده بلکه وارد حوزه صادرات گندم شده‌ایم، بنابراین می‌توانیم بگوییم انقلابی در بحث تولید گندم صورت گرفته که بسیار ارزشمند است. این موضوع از آن جهت حائز اهمیت است که گندم یک نیاز بسیار مهم مردم است و نوع رویکرد دولت به مدیریت گندم مورد نیاز، دستاورد مهمی است که باید مورد حفاظت واقع شود.»وی همچنین درخصوص ادعاهای یکی از نامزدهای انتخابات ریاست‌جمهوری در رابطه با واردات محصولات کشاورزی توضیح داد:‌ «واردات محصولات کشاورزی در جاهایی که نیاز کشور است، صورت می‌گیرد. طبیعی است برای رفع نیاز مردم در حوزه‌هایی که خودکفا نیستیم باید واردات انجام شود. این رویه در تمام دنیا وجود دارد و مختص ایران نیست. تمام کشورها کالایی را که نیاز دارند و در حد نیاز تولید نمی‌کنند، از طریق واردات از کشور دیگری تامین می‌کنند. با این حال، سیاست دولت بر این است که در همه زمینه‌ها اقتصاد مقاومتی تحقق پیدا کند و از واردات چه در بحث کشاورزی و چه در صنعت خودکفا شویم.»وی با اشاره به نقش کشاورزی در اقتصاد کشور، اظهار کرد: «کشاورزی در زمینه‌های مختلف می‌تواند تاثیرگذار باشدو به‌ویژه در حوزه اشتغال می‌تواند نقش ارزنده‌ای ایفا کند. کشاورزی به یک کالا محدود نمی‌شود. کالاهای متعددی در حوزه کشاورزی دسته‌بندی می‌شوند و بنابراین پرداختن به این حوزه‌ها از نظر ایجاد اشتغال بسیار حائز اهمیت است. اگر بتوانیم در حوزه‌های مختلف کشاورزی به خودکفایی برسیم، هدف‌گذاری‌های اقتصاد مقاومتی در این حوزه به‌طور کامل تحقق پیدا می‌کند.»

امنیت غذایی ایران بازیابی شد

اما عملکرد دولت یازدهم در حوزه کشاورزی فارغ از آمار و ارقامی که به‌صورت رسمی انتشار می‌یابد، در نوع رویکرد دولت به حوزه کشاورزی هم قابل جست و جو است. در حالی که اقتصاددانان این موضوع را مطرح می‌کنند که در رشد اقتصادی سال ۱۳۹۶ سهم کمتری را می‌توان برای نفت جست و جو کرد، کشاورزی و صنعت به‌عنوان دو پیشران اصلی رشد غیرنفتی در سال ۱۳۹۶ مطرح شده است. سهم‌خواهی کشاورزی از رشد اقتصادی کشور، نشانگر نوع نگرش جدیدی است که نقش جدید برای صنعت کشاورزی ایجاب می‌کند و پتانسیل‌های این بخش را فراتر از تامین نیاز داخلی می‌داند. نگرش صادراتی در حوزه کشاورزی و صنایع تبدیلی می‌تواند یکی از بازوهای اصلی رشد غیرنفتی باشد.