مسیر مبهم اورهال در بازار پتروشیمی

عارفه مشایخی: روز گذشته محصولات پتروشیمی در بورس کالای ایران در شرایطی عرضه شد که یکشنبه جاری قیمت پایه محصولات این صنعت متفق‌القول پا در مسیری نزولی گذاشته و روند قیمتی کاهشی را تجربه کرد. این اتفاق در شرایطی رخ داد که بهای طلای سیاه هم روندی کاهشی داشت، به گونه‌ای که نفت برنت برای اولین بار بعد از توافق اوپک، به کمتر از ۵۰ دلار رسید. این اتفاق از سوی برخی تحلیلگران به معنی فرود قیمت و تخلیه اثر اوپک از بازار جهانی نفت توصیف می‌شود. رسیدن قیمت نفت به کف ۵/ ۵ ماهه تحت تاثیر دو عامل رخ داده است؛ کاهش رشد اقتصادی آمریکا و کم‌اثر شدن توافق تولیدکنندگان، دو عامل سقوط قیمت طلای سیاه عنوان می‌شود.

در طرف دیگر اهرم، دیگر تعیین‌کننده قیمت‌ محصولات پتروشیمی یعنی دلار روندی مثبت را ثبت کرد و با این همه در نبرد قدرتی میان قیمت‌های جهانی و بهای دلار قیمت‌های جهانی برنده شدند و تاثیر خود را بر قیمت‌های داخلی گذاشتند.

بازارهای داخلی: روز گذشته بازار داخلی کشور هم، همسو با بازارهای خارجی قدم برداشته و جهت گرفت؛ از جمله دلایل این امر می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

۱) اصلی‌ترین دلیل جهت‌گیری منفی بازار، اعلام کاهشی قیمت‌های پایه است که در نهایت منجر شد تولید‌کنندگان و واسطه‌ها قیمت محصولات را در بازار داخلی پایین بیاورند.

۲) برتری عرضه بر تقاضا: با توجه به این موضوع که مدتی است عرضه و تقاضا با کمک مجتمع‌های پتروشیمی، دفتر پایین‌دست صنایع تکمیلی و شورای رقابت به تعادل رسیده است، تولید‌کنندگان پایین‌دستی می‌توانند نیاز خود را از بورس کالا تامین کرده و کمتر نیازمند بازار آزاد باشند و این موضوع سبب می‌شود که قیمت در این بازارها با افت همراه باشد.

۳) فرا رسیدن روزهای گرم سال، خبرهای زیرپوستی از بهبود حجم ساز و کار و تکمیل پروژه‌ها و افزایش امیدواری به آینده همچنین ثبات نسبی معاملات در بورس کالا و وجود مواد ‌اولیه مورد ‌نیاز با قیمتی نسبتا متعادل شرایطی است که فضا را برای افزایش تولید در صنایع تکمیلی فراهم آورده است که می‌تواند روزهای پیش‌رو تا آغاز ماه رمضان را به زمانی برای افزایش حجم تولید در صنایع مصرف‌کننده مواد اولیه پتروشیمی بدل سازد. با توجه به این موارد و انتظار ادامه حجم معاملات نسبتا جذاب در بورس کالا و خوش‌بینی به افزایش حجم معاملات در روزهای پیش‌رو، می‌توان شرایط را برای تقویت بنیادین بازار محصولات پتروشیمی مخصوصا پلیمرها مثبت ارزیابی کرد.با توجه به موارد فوق در کنار ثبات نسبی بهای دلار در بازار آزاد، به‌نظر می‌رسد اعلام هفتگی قیمت‌های پایه محصولات پتروشیمی رویکرد موفقی بوده که از یکسو جذابیت واسطه‌گری و سفته‌بازی را کاهش داده و از سوی دیگر از اختلاف جدی قیمت‌ها در هر دوره اعلام قیمت‌های پایه کاسته است. به عبارت ساده‌تر اعلام هفتگی قیمت‌های پایه باعث شده تغییر نرخ کمتر شود، بنابراین در بدنه بازار ثبات بیشتری حاکم شده و از تلاطم شدید قیمت‌ها تا حدی کاسته شده است.

کالاهای جذاب دیروز

پلی‌اتیلن ترفتالات بطری گرید BG۷۸۱ از جمله کالاهای جذاب و پر‌التهاب معاملات دیروز تالار نقره‌ای به شمار می‌رفت که با عرضه‌ای در حدود ۲ هزار تن در مقابل تقاضای ۳ هزار تنی قرار گرفت و با اختلاف قیمتی در حدود ۱۰۰ تومان از قیمت پایه با قیمت ۳ هزار و ۹۰۰ تومان معامله شد و کار خود را در این بازارها به پایان رساند.همان‌طور که پیش‌تر به این موضوع اشاره کردیم با توجه به فرارسیدن فصل گرم و استفاده از این محصول در تولید بطری‌های نوشیدنی انتظار این افزایش عرضه وجود داشت. در این بین یکی از موضوعاتی که فعالان صنایع پایین‌دستی به آن اشاره می‌کنند اورهال مجتمع‌های پتروشیمی و اثرگذاری این موضوع بر عرضه‌های محصولات در بازار است. کارشناسان معتقدند اولا عرضه و تولید محصولات در مجتمع‌های پتروشیمی وضعیتی نسبتا انحصاری دارد که پیش از این نیز به تفصیل به بررسی آن پرداخته‌ایم. محصولاتی که در بازار عرضه می‌شوند از سوی یک یا دو مجتمع خاص تولید می‌شوند که این مساله ریسک کاهش محصول در بازار را در شرایط اورهال افزایش می‌دهد، چراکه امکان جایگزینی برای کالای مذکور وجود ندارد و در بازار با کمبود عرضه روبه‌رو‌ می‌شویم. چالش دوم نیز عدم برنامه‌ریزی مجتمع‌های پتروشیمی برای تعمیر و بازسازی است که باعث می‌شود فعالان بازار از زمان‌های اورهال مطلع نباشند که این امر به گفته کارشناسان اولا یک رانت اطلاعاتی ایجاد می‌کند و ثانیا به نوسان در بازار منتهی می‌شود.

اورهال پتروشیمی‌ها و تاثیر آن بر صنایع پایین دست

علی بخشنده، کارشناس بازار پتروشیمی در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» درخصوص اورهال و تعمیرات اساسی واحدهای تولیدی می‌گوید: از آنجا که واحدهای صنعتی به‌صورت شبانه‌روزی در حال کار هستند و دستگاه‌ها و تجهیزات در معرض خرابی و فرسودگی قرار می‌گیرند، بسیاری از آنها نیاز به تعمیر دارند و مسیرها و لوله‌ها و تجهیزات باید بازسازی و تعمیر و حتی تمیز‌کاری شوند و این کارها در هنگام «در سرویس بودن» واحد امکان‌پذیر نیست، بنابراین تمام واحد را برای مدتی مثلا یک هفته یا ۱۵ روز یا حتی یک ماه و بیشتر از سرویس خارج می‌کنند.وی در ادامه تصریح کرد: در راستای این امر، تجهیزات ذکر شده را باز کرده یا مورد بازبینی و تعمیر و تمیزکاری قرار می‌دهند که به مجموعه این عملیات تعمیرات اساسی یا اورهال گفته می‌شود.

بخشنده افزود: صنعت پتروشیمی از جمله صنایعی است که با این موضوع دست به گریبان است و گاه گاه خبر از تعمیرات اساسی پتروشیمی‌ها می‌شنویم. وی می‌گوید: نکته حائز اهمیت برای ما این است که اورهال‌ها طی برنامه انجام می‌شود و به ندرت با مشکل در خط تولید مجتمع‌ها مجبور به تعمیرات اجباری می‌شوند. این کارشناس می‌گوید: با توجه به عرضه محصولات این مجتمع‌ها در بورس کالای ایران، نیاز مبرم فعالان بازار و مصرف‌کنندگان از برنامه اورهال و برنامه تولید مجتمع‌ها، برای برنامه‌ریزی و تنظیم بازار روز‌به‌روز بیشتر حس می‌شود. بخشنده در ادامه گفت: متاسفانه با گذشت بیش از ۸ سال از عرضه این محصولات در رینگ محصولات پتروشیمی بورس کالا، هنوز مجتمع‌ها آمار تولید و اور‌هال خود را به‌صورت شفاف اعلام نمی‌کنند و همین امر زمینه ساز ایجاد رانت اطلاعاتی برای افراد مطلع می‌شود.

علی بخشنده بر این باور است که با اعلام برنامه دقیق تولید مجتمع‌ها، این امکان برای تولید‌کننده فراهم شده تا این مجتمع‌ها برنامه خرید خود را در زمان عرضه‌های مستمر برنامه‌ریزی کنند و در زمان قطع عرضه‌ها (زمان اورهال) بازار با شوک قیمتی مواجه نشود. وی افزود: در شرایط فعلی انتظاری که از بورس کالای ایران به‌عنوان شفاف ترین بازار کالایی کشور می‌رود، این است که با اخذ برنامه‌های تولید و برنامه‌های تعمیرات اساسی دوره‌ای و ناگهانی از مجتمع‌ها در ابتدای سال و انتشار آن روی سامانه بورس کالا، گامی بلند در جهت ایجاد بازاری شفاف و با ثبات بردارد.وی در آخر تصریح کرد؛ البته انجام این مهم نیازمند همکاری مجتمع‌ها، دفتر صنایع تکمیلی و الزام شورای رقابت جهت تعهد مجتمع‌ها به انتشار این برنامه هاست که امیدواریم با تلاش همه فعالان این گام مهم عملی شود.

مسیر مبهم اورهال در بازار پتروشیمی