آمادگی بورس انرژی برای صادرات بنزین

محمدحسین بابالو : افتتاح قریب‌الوقوع فاز نخست پالایشگاه ستاره خلیج فارس می‌تواند کشور ما را از واردات بنزین بی‌نیاز ساخته و همچنین می‌تواند ایران را به‌عنوان صادرکننده این فرآورده به بازارهای منطقه‌ای و جهانی معرفی کند. وجود پتانسیل صادرات بنزین در شرایطی رقم می‌خورد که می‌توان پالایشگاه ستاره خلیج فارس را یکی از واحدهای بزرگ پالایشی به شمار آورد که بخش غیردولتی بیشترین حجم را در احداث، تامین مالی و حتی بهره‌برداری از آن بر عهده خواهد داشت که رخداد مهمی در صنعت انرژی ایران به شمار می‌رود. در این خصوص دکتر علی حسینی ضمن اشاره به تامین مالی ۳۰۰ میلیارد تومانی این پروژه توسط بورس انرژی از آمادگی این بورس برای صادرات بنزین و سایر فرآورده‌های این مجتمع پالایشگاهی خبر داد.

سال گذشته پذیرش بنزین پالایشگاه ستاره خلیج فارس با اکتان ۹۰ و دارای استاندارد یورو۴ در بورس انرژی صورت پذیرفته و بر پایه آن در سال گذشته شاهد تا‌مین مالی ۳۰۰ میلیارد تومانی آن با ابزار اوراق سلف استاندارد موازی بودیم. اهمیت این پروژه مهم پس از تامین مالی از بورس انرژی را می‌توان در مدیریت و راهبری آن توسط شرکت‌های غیردولتی و بورسی دانست که می‌تواند نقطه امید بزرگی برای کاهش تصدیگری دولت در بخش فرآورده‌های نفتی به شمار رود. این در حالی است که وجود بنزین مازاد بر نیاز داخلی باز هم جایگاه بورس انرژی به‌عنوان مهمترین بازار رسمی صادراتی فرآورده‌های نفتی کشور را برجسته می‌سازد که پتانسیل‌های جدیدی را پیش روی حضور بخش غیردولتی در معاملات حامل‌های انرژی ایجاد خواهد کرد.

تجربه نشان داده است که افتتاح فازهای نخست واحدهای صنعتی یا پالایشگاهی به مثابه آن است که از یکسو اعتماد به ساز‌و‌کارهای تولیدی آن مجتمع محقق شده همچنین سایر بخش‌ها نیز با سرعت بیشتری به بهره‌برداری خواهد رسید. این نکته مهم در شرایطی برجسته‌تر خواهد شد که در فازهای پیش‌رو تامین مالی اهمیت بیشتری پیدا کرده تا کمترین وقفه در اجرای سایر بخش‌ها پدید آید. تجربه موفق عرضه اوراق سلف استاندارد موازی بنزین پالایشگاه ستاره خلیج‌فارس در بورس انرژی، این امکان را خاطرنشان می‌سازد که در شرایط سخت پولی نیز می‌توان به ابزارهای نوین مالی - اسلامی و تامین سرمایه از بازارهای مالی امیدوار بود بنابراین حتی در تغییرات سیاسی یا مدیریتی، باز هم باید به نقش این بازارها در تامین مالی پروژه‌های بزرگ و ملی توجه کرد.

از سوی دیگر کاهش تصدیگری دولت در بخش‌های مختلف همچون تولید، فروش و صادرات فرآورده‌های نفتی شاید به یکی از مهم‌ترین دستاوردهای جانبی افتتاح فاز نخست پالایشگاه ستاره خلیج فارس تعمیم پیدا کند زیرا ذات تامین مالی بر پایه اوراق سلف استاندارد موازی در بورس‌های کالایی بر این اساس است که چنین کالایی به‌صورت فیزیکی در زمان مقرر قابل تحویل باشد بنابراین از این پس می‌توان به عرضه بنزین تولیدی این پالایشگاه در بورس انرژی خوش‌بین بود. عرضه صادراتی و حتی عرضه داخلی بنزین شاید به‌عنوان مهم‌ترین سوخت در خودروها قطعا نگاه جدیدی را پیش روی تولید و عرضه حامل‌های انرژی به موازات سیستم‌های دولتی ایجاد می‌کند که می‌تواند نگاه‌ها به ذات تولید و توزیع این قبیل حامل‌های انرژی توسط بخش غیردولتی را تقویت کند. رخدادی که بارها در ادبیات وزیر نفت مورد توجه قرار گرفته و به نظر می‌رسد این هدف‌گذاری درست به کمک بخش‌های غیردولتی، هم‌اکنون در حال تحقق است که باید یکی از مزیت‌های مهم این پروژه محسوب شود.

فروش مستقیم واحدهای پالایشگاهی بدون دخالت مستقیم دولت مطلبی نیست که بتوان از کنار آن به سادگی گذشت زیرا از یکسو جایگاه صنعت پالایشگاهی در کشور را (حتی در بورس اوراق بهادار) ترقی بخشیده و از سوی دیگر با توجیه‌پذیری سرمایه‌گذاری‌های بیشتر بخش‌های غیردولتی و حتی سرمایه‌گذاری خارجی مستقیم، زنجیره ارزش فرآورده‌ها و حامل‌های انرژی را در داخل کشور به شدت تقویت خواهد کرد. این در حالی است که تجربه موفق پالایشگاه ستاره خلیج فارس در احداث و تامین مالی می‌تواند در سایر پالایشگاه‌ها نیز مورد استفاده قرار گرفته و شرایط متفاوتی را پیش روی بخش انرژی در کشور ترسیم کند.

با توجه به بخشی از تامین مالی پالایشگاه ستاره خلیج فارس در بورس انرژی در گفت‌وگویی با دکتر سید‌علی حسینی مدیرعامل بورس انرژی به بررسی شرایط پیش‌رو پرداختیم. وی در پاسخ به «دنیای اقتصاد» درخصوص وضعیت تامین مالی و حضور پالایشگاه ستاره خلیج فارس عنوان کرد: در سال گذشته بنزین این مجتمع با اکتان ۹۰ و بنا بر استاندارد یورو ۴ در بورس انرژی مورد پذیرش قرار گرفت که پس از آن ۳۰۰ میلیارد تومان از تامین مالی این پالایشگاه در بورس انرژی عرضه و مورد معامله قرار گرفت. این در حالی است که با توجه به افتتاح قریب‌الوقوع «فاز‌۱» پالایشگاه ستاره خلیج‌فارس، حجم تقاضای داخلی پوشش خواهد یافت و کشورمان به صادرکننده این فرآورده نفتی تبدیل می‌شود که رخداد بسیار مهمی تلقی خواهد شد. حال با توجه به پذیرش این کالا در بورس انرژی و وجود خریداران داخلی و خارجی بسیار، هم اکنون بورس انرژی از این توانمندی برخوردار است که عرضه مازاد بر نیاز کشور را به بازارهای خارجی صادر کند هرچند که آشنایی کافی با این کالا در بورس انرژی وجود داشته همچنین تجربه صادرات فرآورده‌های نفتی از بستر بورس انرژی و وجود شرکت‌های کوچک و بزرگ بین‌المللی که از این بورس کد معاملاتی دریافت کرده‌اند، می‌تواند نقش برجسته‌ای در صادرات این فرآورده ایفا کند.

سید علی حسینی درخصوص تامین مالی این پالایشگاه عنوان کرد: «بخشی از ارزش این پروژه توسط بورس انرژی تامین مالی شده و با توجه به شرایط اجرای آن همچنین وضعیت فازهای دیگر، جذب نیروی کار یا حتی توسعه ظرفیت آن، بورس انرژی آمادگی دارد تا باز هم در چارچوب قوانین و دستورالعمل‌ها در تامین مالی آن مشارکت داشته باشد.» پالایشگاه میعانات گازی ستاره خلیج فارس به‌عنوان نخستین پالایشگاه طراحی شده بر اساس خوراک میعانات گازی با ظرفیت ۳۶۰ هزار بشکه در روز شامل واحدهای تقطیر، تصفیه گاز مایع، تبدیل کاتالیستی، تصفیه نفتا، ایزومریزاسیون، تصفیه نفت سفید و نفت گاز با هدف تولید بنزین، گازوئیل، گاز مایع و سوخت جت است که در کنار پالایشگاه فعلی بندرعباس احداث شد. فاز نخست این مجتمع ۱۲ تا ۱۵ میلیون لیتر بنزین را به ظرفیت تولید کشور می‌افزاید هرچند که ظرفیت نهایی آن تولید ۳۶میلیون لیتر بنزین، ۱۴ میلیون لیتر گازوئیل، ۲ هزار تن گاز مایع، ۳ میلیون لیتر سوخت هواپیما و ۱۳۰ تن گوگرد در روز خواهد بود. در صورت ورود عرضه‌های این پالایشگاه یا بخشی از آن به بورس انرژی، شاهد رشد محسوس حجم معاملات این بورس خواهیم بود همچنین می‌تواند جایگاه بورس انرژی را به‌عنوان بازار قیمت ساز در منطقه برجسته سازد.