راه‌اندازی بورس زعفران و پسته یکی از مجموعه اقدامات وزارت امور اقتصادی و دارایی در راستای شفافیت بازار کشاورزان و نقدشوندگی محصولات کشاورزی بوده است. به گفته «محمد اسکندری» معاون توسعه بازار و مطالعات اقتصادی بورس کالای ایران دولت تدبیر و امید توانست با راه‌اندازی بورس زعفران و پسته در اواخر سال ۱۳۹۵ به شفافیت بازار کشاورزان کمک کند. به گزارش «پایگاه خبری بورس کالای ایران»، مشروح این گفت‌وگو به شرح زیر است.

با توجه به راه‌اندازی بورس زعفران و پسته در بورس کالا در اواخر سال گذشته در صورت امکان درخصوص این بازار و اهداف ورود به آن توضیحات کلی ارائه فرمایید؟

نخست اینکه لازم است بگویم در کشور همواره باید بازاری شفاف برای کشاورزان و واسطه‌ها و صادرکنندگان و مصرف‌کنندگان وجود داشته باشد تا نرخ‌ها به‌صورت قابل اتکایی در آن تعیین و اعلام شود. همچنین لازم است امکان پوشش ریسک و تامین مالی برای فعالان این بازار وجود داشته باشد که با گسترش معاملات فعلی از نقدی به معاملات معطوف به آینده (سلف، آتی، اختیار) این مهم قابل تحقق است.

همچنین برای بازیابی شهرت نام تجاری این محصولات، وجود بازار با کیفیت و قیمت‌های قابل اتکا و در عین حال دارای شهرت جهانی، به نحوی که معامله‌گران بین‌المللی هم بتوانند در آن فعالیت کنند از الزامات این موضوع است. اینها همه از اهدافی است که بورس کالا از ورود به معاملات این دو محصول دنبال می‌کند. از این رو بورس کالای ایران در دولت یازدهم توانست با راه‌اندازی بورس زعفران و پسته در اواخر سال ۱۳۹۵ به شفافیت بازارسرمایه و به خصوص کشاورزان کمک کند.

راه‌اندازی بورس پسته و زعفران در زمان دولت تدبیر و امید چه کمکی به بازار سرمایه می‌کند؟

امکان فعالیت معامله‌گران بازار سرمایه در بازار دارایی‌های واقعی در کنار دارایی‌های مالی از طریق تعریف ابزارهای معاملاتی و تامین مالی و پوشش ریسک، که با تنوع‌بخشی ابزارهای بازار سرمایه همراه باشد از کارکردهای مهم راه‌اندازی این بازارها است. به این ترتیب بازار سرمایه بیش از پیش به بخش واقعی اقتصاد پیوند می‌خورد. همچنین امکان ایجاد سبد دارایی متنوع‌تر برای فعالان بازار سرمایه فراهم می‌شود و از سویی ایجاد گردش نقدینگی از بازار سرمایه به بازار دارایی واقعی و بازگشت آن در زمان فروش، می‌تواند به واقعی شدن قیمت دارایی‌های واقعی و در نتیجه تحلیل پذیرتر شدن قیمت دارایی‌های مالی تعریف‌شده روی این دارایی‌های واقعی کمک کند.

بورس پسته و زعفران چه کمکی به معیشت مردم بالاخص کشاورزان می‌کند؟

در حال حاضر یکی از مشکلات اساسی زعفران‌کاران و پسته‌کاران خرد این است که نمی‌توانند برای محصول تولیدی خود با قیمت منصفانه مشتری مناسبی بیابند و اکثرا مجبور به فروش محصول به واسطه‌های قدرتمندی هستند که بعد از مدتی منافع اصلی تولید و زحمت کشاورزان به آنها تعلق می‌گیرد. راه‌اندازی این معاملات شرایط لازم را برای حضور کشاورزان خرد، در کنار فعالیت حرفه‌ای و شفاف واسطه‌های حرفه‌ای در این بازار فراهم کرده است.

با ورود کشاورزان به معاملات و فروش محصول خود، شفافیت در قیمت محصول با کاهش قدرت واسطه‌های غیرمولد همراه می‌شود. همچنین امکان تامین مالی و فروش محصول در زمان مناسب‌تر با ورود به بورس پسته و زعفران برای کشاورزان فراهم می‌شود.

عرضه پسته و زعفران در بورس به چه صورتی انجام می‌گیرد؟

معاملات زعفران در بورس کالا هم به‌صورت گواهی سپرده کالایی و هم در بازار فیزیکی به‌صورت نقد، سلف و نسیه امکان‌پذیر است. شرایط عرضه پسته در بورس کالا در بازار فیزیکی به طرق مختلف قابل انجام است و معاملات گواهی سپرده کالایی آن در آینده نزدیک راه‌اندازی می‌شود.

معاملات آتی زعفران نیز در هیات پذیرش بورس کالا به تصویب رسیده است که با گسترش معاملات نقدی و کشف قیمت قابل اتکا، بازار آتی نیز راه‌اندازی خواهد شد. همچنین در نظر است ابزار اختیار معامله نیز روی زعفران راه‌اندازی شود که به شرط راه‌اندازی معاملات آتی این مهم نیز محقق خواهد شد.

معاملات گواهی سپرده کالایی زعفران چه زمانی در بورس کالا شروع به کار کرده است و در حال حاضر در کدام استان ها، انبار به منظور نگهداری زعفران در بورس پذیرش شده‌اند؟

معاملات گواهی سپرده کالایی روی زعفران رشته‌ای درجه یک (پوشال مرغوب) از بهمن ماه سال ۹۵ شروع شده است و پس از آن و با توجه به تولید و نیاز بازار، از اسفند سال ۹۵ امکان معامله زعفران رشته‌ای بریده ممتاز (سرگل) نیز فراهم شده است. در حال حاضر یک انبار در استان خراسان رضوی در شهر مشهد در بورس کالا پذیرش شده است و این انبار زعفران سرگل و پوشالی درجه یک را تحویل می‌گیرد. انبارهای زعفران بسته به وجود متقاضیان گسترش خواهد یافت.شایان ذکر است معاملات گواهی سپرده کالایی پسته نیز در آینده نزدیک در بورس کالا راه‌اندازی می‌شود.

آیا زعفران‌کاران سایر استان‌ها هم می‌توانند محصولاتشان را از طریق گواهی سپرده کالایی عرضه کنند؟

انبار پذیرش شده در استان خراسان رضوی فقط مختص زعفران‌کاران خراسانی نیست. هر چند عمده زعفران در استان خراسان رضوی تولید می‌شود، سایر تولید‌کنندگان استان‌های دیگر نیز می‌توانند زعفران خود را به این انبار تحویل دهند؛ هر‌چند به منظور سهولت سایر زعفران‌کاران برای انجام معاملات، پذیرش انبارهای استاندارد سایر استان‌ها در دستور کار بورس کالا قرار دارد.

درخصوص هزینه‌های ارزیابی و انبارداری زعفران و سایر جزئیات انبار پذیرش شده در مشهد توضیحاتی ارائه بفرمایید.

برای ارزیابی و نمونه‌گیری زعفران، مبلغ ۱۵۰ هزار ریال به ازای هر کیلوگرم به‌صورت نقدی از سوی تحویل‌دهنده به انباردار پرداخت می‌شود. همچنین انباردار مجاز است به منظور ارزیابی محصول حداکثر تا ۳ گرم از کالا به ازای هر محموله را برای آزمون مورد استفاده قرار دهد و قبض انبار را بر اساس وزن خالص صادر می‌کنند.

مدت زمان لازم برای ارزیابی کالا، ۲۴ ساعت پس از زمان دریافت کالا است که در این مدت محصول در قرنطینه می‌ماند و امکان عودت آن به مالک کالا وجود ندارد و در صورت انطباق با استاندارد مشخص شده، قبض انبار صادر می‌شود و در غیر این صورت کالا به مالک بازگردانده می‌شود.

هزینه‌های انبارداری این محصول به مبلغ یک ریال به ازای هر گرم است و حداکثر مدت نگهداری در انبار پذیرش‌شده تا پایان بهمن ماه سال ۹۶ است.