بزرگ‌ترین خصوصی‌سازی سال چگونه انجام شد؟

گروه بنگاه‌ها: سرانجام معدن سرب و روی مهدی‌آباد، به همت دولت یازدهم پس از ۳ سال تحقیق و مطالعه، طی قراردادی به‌طور رسمی به بخش خصوصی واقعی واگذار شد، این قرارداد که ارزش آن بیش از یک میلیارد دلار است در هفته جاری با حضور وزیر صنعت، معدن و تجارت، رئیس هیات عامل سازمان توسعه و نوسازی معدن و صنایع معدنی و مدیر عامل کنسرسیوم مبین منعقد شد. از پیروزی انقلاب اسلامی تا به حال، برای اولین بار یک پروژه معدنی به‌طور کامل به بخش خصوصی کشور واگذار شده است که نقطه عطفی در کارنامه دولت یازدهم در استفاده از پتانسیل داخلی جهت بهره‌برداری بهینه از ذخایر معدنی کشور محسوب می‌شود. معدن سرب و روی مهدی‌آباد با ۷۱۶ میلیون تن ذخیره زمین‌شناسی حدود ۷‌ درصد فلز محتوی اکتشاف شده روی دنیا را در اختیار دارد که در طراحی اولیه ۱۵۴ میلیون تن با عیار میانگین ۶درصد روی، ۲ درصد سرب و ۵۰ گرم بر تن نقره قابل برداشت است.

کنسرسیومی متشکل از ۶ شرکت سرمایه‌گذار ایرانی شامل شرکت راه‌سازی و معدنی مبین، شرکت مهندسی کاهنربا، انجمن سرب و روی ایران، شرکت مس مسکنی، شرکت معادن سرمک و شرکت آریا جنوب ایرانیان که از برترین شرکت‌های معدنی، صنعتی یا پیمان‌کاری معتبر برنده فراخوان سرمایه‌گذاری معدن روی و سرب مهدی‌آباد بوده و حجم سرمایه‌گذاری این پروژه یک میلیارد دلار بر آورد شده است و طی ۴ سال آینده باید کارخانه ۸۰۰ هزار تنی کنسانتره روی و کارخانه ۸۰۰ هزار تنی سرب‌-‌نقره ایجاد شود. با بهرام شکوری مدیر عامل کنسرسیوم مبین برنده این فراخوان سرمایه‌گذاری درخصوص جزئیات و چگونگی اجرای کار در این معدن به گفت‌وگو نشستیم که مشروح آن در ادامه آمده است:

ایران به لحاظ ذخایر معدنی در حوزه سرب و روی در چه رتبه‌ای قرار دارد؟

بر‌اساس اطلاعات اکتشافی سازمان زمین‌شناسی ایران، ۶ محور سرب و روی در ایران وجود دارد و تاکنون بیش از ۶۰۰ کانسار و نشانه سرب و روی شناخته شده است، ولی تا به حال کار اکتشافی سیستماتیک برای شناخت غالب آنها صورت نگرفته و روند کانی‌زائی سرب و روی به‌صورت مطلوب شناسایی نشده و بیشترین شناخت ما از ذخایر سرب و روی ایران منحصر به کارهای اکتشافی روی چند کانسار (حدود ۲۰ کانسار) است که از جمله آنها می‌توان به کانسارهای انگوران و آهنگران، لکان- کوشک، ایرانکوه، نخلک، مهدی‌آباد و دونا اشاره کرد. همچنین طی آخرین آمارهای رسمی اعلام شده توسط این سازمان قبل از اکتشافات تکمیلی معدن مهدی‌آباد، ایران با ۳ درصد ذخایر سرب دنیا و ۸ درصد ذخایر روی دنیا، جزو ذخایر بزرگ روی در دنیا محسوب می‌شد که با وجود این پتانسیل، ایران در جایگاه دومین تولید‌کننده بزرگ سرب و روی در منطقه منا بعد از ترکیه قرار گرفته است.

قطعا با اتمام اکتشافات تکمیلی و تخمین ذخیره قطعی معدن سرب و روی مهدی‌آباد، جایگاه ایران در این فلز ارزشمند به میزان قابل توجهی ارتقا می‌یابد. از بزرگترن معادن و ذخایر ایران می‌توان به معدن سرب و روی انگوران و سرب و روی مهدی‌آباد اشاره کرد. معدن سرب و روی انگوران دارای ذخیره ۹ میلیون تن با عیار ۲۶ درصد روی و ۶ درصد سرب است و خوراک کارخانه‌های فرآوری سرب و روی کشور را تامین می‌کند و این در حالی است که در حال حاضر ذخایر اکسیده معدن انگوران رو به اتمام است و طی چند سال آینده ظرفیت آن پاسخگوی نیاز و تقاضای شرکت‌های گروه سرب و روی نخواهد بود. از سوی دیگر، فرصت به‌وجود آمده در راه‌اندازی و بهره‌برداری از معدن سرب و روی مهدی‌آباد با ذخیره قطعی ۱۵۴ میلیون تن با عیار متوسط روی ۶ درصد، سرب ۲ درصد و ۵/ ۵۲ گرم بر تن نقره، نه تنها می‌تواند به‌عنوان جایگزین مناسبی برای معدن انگوران و تقاضای ایران باشد، بلکه نقش پررنگی در تامین تقاضای جهانی را می‌تواند ایفاد کند. محاسبات نشان می‌دهد که تنها ذخیره روی معدن مهدی‌آباد در میان ذخایر محتوی روی کشورهای جهان در رتبه ۷ قرار می‌گیرد و همچنین در میزان ذخیره سرب محتوی جهانی، ذخیره سرب مهدی‌آباد در رتبه ۱۰ این ذخایر جای می‌گیرد.

برنامه‌های کنسرسیوم مبین برای برداشت از معدن مهدی‌آباد را تشریح کنید.

کنسرسیوم مبین هم دانش علمی و عملیاتی و هم توان مالی مناسبی جهت انجام عملیات استحصال و تولید از این معدن بزرگ را دارد. به‌عنوان یک کنسرسیوم قدرتمند با هدف بهره‌برداری از معدن و کارخانه فرآوری مهدی‌آباد و دستیابی به ظرفیت تولید سالانه ۸۰۰ هزار تن کنسانتره روی با عیار حداقل ۳۵‌ درصد یا معادل آن و تولید ۸۰ هزار تن کنسانتره سرب- نقره با عیار ۶۰ درصد سرب به‌عنوان محصولات جانبی، با قدرت وارد مناقصه این معدن شد و افتخار این را دارد تا در بازارهای جهانی سرب و روی نام ایران را جزو بزرگترین تولیدکنندگان این فلزات قرار دهد و با کمک شرکت‌های مطرح خارجی برترین تکنولوژی و دانش روز را جهت انجام این مهم به‌کار گیرد. دوره عمر پروژه مهدی‌آباد ۲۴ سال است که ۴ سال آن مربوط به دوره آماده‌سازی و ساخت با ۱۸۵ میلیون تن باطله‌برداری و ۹ میلیون تن ماده معدنی و ۲۰ سال بعدی آن مربوط به دوره بهره‌برداری و تولید با ۵۷۰ میلیون تن باطله برداری و ۱۴۵ میلیون تن ماده معدنی است.

چه نکاتی در معدن سرب و روی مهدی‌آباد باعث سرمایه‌گذاری مبین در این پروژه شد؟

از پارامترهای موثر جذابیت سرمایه‌گذاری برای شرکت مبین در پروژه مهدی‌آباد، امکان به‌کارگیری از ظرفیت بلااستفاده کارخانه‌های فرآوری فعال کشور است و این معدن نقش تعیین‌کننده‌ای در عرضه سرب و روی در سال‌های آینده با اتمام ذخایر سرب و روی انگوران ایفا خواهد کرد، چرا که در حال حاضر کل ظرفیت واحدهای فرآوری ایران برابر ۴۸۰ هزار تن در سال شمش روی، ۴۲۰ هزار تن در سال شمش سرب و ۲ میلیون تن در سال کنسانتره سرب و روی است، در حالی که ایران در سال ۲۰۱۴ تنها ۷۰۰ هزار تن کنسانتره سرب و روی، ۱۴۲ هزار تن شمش روی و ۷۲ هزار تن شمش سرب تولید کرده است، به عبارتی نرسیدن خوراک به کارخانه‌ فرآوری به دلیل کافی نبودن سطح تولید سرب و روی از معادن ایران، تنها ۳۵ درصد تا ۴۰ درصد ظرفیت این صنعت فعال بوده است و این مهم مزیت سرمایه‌گذاری در معدن سرب و روی را نشان می‌دهد.

ارزیابی شما از چشم‌انداز بازار جهانی سرب و روی چیست و آیا با ارزیابی شرایط بازار وارد این سرمایه‌گذاری شدید؟

بله، شرکت راه‌سازی و معدنی مبین کورکورانه وارد سرمایه‌گذاری معدن سرب و روی نشده بلکه با ارزیابی درست از شرایط آتی سرب و روی وارد این عرصه شده است. قیمت روی طی سه سال گذشته به دلیل بحران مالی و رکود اقتصاد جهانی بسیار پایین بود و سرمایه‌گذاری جهت تولید این فلز کمی رو به کاهش میل کرد تا جایی که معدن‌های معروف نظیر سنچری در استرالیا با ظرفیت تولید سالانه ۵۰۰ هزار تن روی محتوی، معدن لیشین در ایرلند با ظرفیت تولید سالانه ۱۷۵ هزار تن روی محتوی و داک‌پوند در کانادا با ظرفیت تولید سالانه ۳۴ هزار تن روی محتوی تا پایان سال ۲۰۱۵ بسته شدند (مجموع تولید سالانه دو معدن سنچری و لیشین با موجودی انبار بورس در بورس LME، ۴۴۹ هزار تن بود). کاهش در استخراج این فلز سبب افت موجودی انبار روی در بازارهای جهانی در سه سال گذشته شد؛ به‌طوری که موجودی روی که در آوریل ۲۰۱۳، در انبار‌های بورس فلزات لندن ۱۲۲۰ هزار تن بود، در سال ۲۰۱۵ به ۴۵۰ هزار تن رسید. به دلیل بسته شدن معادن بزرگ استخراج روی و کاهش موجودی انبار، سال ۲۰۱۵ بازار سخت این فلز نامیده شد. فلز روی در سال ۲۰۱۵ کمبود عرضه جهانی ۳۵۲ هزار تن و افزایش تقاضا ۵/ ۳ درصد به میزان ۳۳/ ۱۴ میلیون تن را سپری کرد.

از اوایل سال ۲۰۱۶ روی با افزایش قیمت چشمگیری مواجه شده، به‌طوری که در سه ماه اول ۲۰۱۶، ارزش هر تن فلز روی ۱۶۰۰ دلار و هم‌اکنون ۲۶۹۷ دلار است.طبق اطلاعات گروه بین‌المللی سرب و روی، فلز روی با کسری عرضه در سال ۲۰۱۶ مواجه شده است. کسری این فلز در بازار جهانی از ژانویه تا مه ‌۲۰۱۶ رقم ۶۴ هزار تن بود که در مقایسه با سال گذشته افت ۲۴ هزار تن داشته است. بر اساس پیش‌بینی‌های صورت گرفته، فاصله بین عرضه و تقاضای روی تا سال ۲۰۲۵ افزایش می‌یابد. به دلیل کمبود عرضه روی، پیش‌بینی‌های بانک جهانی حاکی از افزایش قیمت این فلز است به‌طوری که سطح قیمت فلز روی از متوسط ۱۸۵۰ دلار بر تن در سال ۲۰۱۶ به ۲۴۰۰ دلار بر تن در سال ۲۰۲۵ می‌رسد. کمبود عرضه و افزایش تقاضای فلز روی که با افزایش قیمت آن همراه است، مطلوبیت و لزوم سرمایه‌گذاری در این فلز را آشکار می‌سازد. در مورد فلز سرب طی بررسی‌ روند عرضه و تقاضا در سال‌های گذشته و پیش‌بینی‌ها در سال ۲۰۱۶، تناسب بین عرضه و تقاضا برای این فلز بر‌قرار است که این موضوع، مطلوبیت سرمایه‌گذاری پایدار را در فلز سرب نشان می‌دهد.

درخصوص قرارداد کنسرسیوم مبین و ایمیدرو توضیحات بیشتری می‌دهید.

سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران (ایمیدرو) با اتخاذ تدابیر لازم و پس از طی فرآیند قانونی و انجام فراخوان عمومی که به‌صورت دو مرحله‌ای صورت پذیرفت و ارزیابی کیفی و فنی و بازرگانی از میان ۱۳ کنسرسیوم متقاضی، سرانجام کنسرسیومی متشکل از شرکت معدنی مبین، شرکت مهندسی کاهنربا، انجمن سرب و روی ایران، شرکت مس مسکنی، شرکت معادن سرمک و شرکت آریا جنوب ایرانیان را به‌عنوان برنده فراخوان شناخت. این مشارکت بلافاصله و در مهلت مقرر نسبت به تسلیم ضمانتنامه بانکی حسن انجام تعهدات دوره پیشبرد به مبلغ ۵۱۰ میلیارد ریال اقدام و قرارداد فی‌ما‌بین طی مراسم رسمی با حضور وزیر صنعت، معدن و تجارت امضا شد. قرارداد احداث کارخانه‌های فرآوری با ظرفیت ۸۰۰ هزار تن کنسانتره روی و ۸۰ هزار تن کنسانتره سرب و نقره و عملیات ۱۸۰ میلیون تنی پیش باطله‌برداری در ۴ سال اول که از اهداف اصلی پروژه است آغاز می‌شود که سرمایه‌گذاری بالغ بر یک میلیارد دلار را می‌طلبد.

بر اساس قرارداد مذکور سرمایه‌گذار موظف است پس از انجام تجهیز کارگاه معدن و تامین ماشین‌آلات مورد نیاز، عملیات معدنکاری و باطله‌برداری را آغاز کرده و به موازات آن انجام مطالعات مورد نیاز کارخانه‌های فرآوری و تامین زیر‌ساخت را در دستور کار قرار دهد. بر این اساس و با پایان دوره یک ساله مطالعات و تجهیز کارگاه، وارد دوره احداث شده و حداکثر طی ۳ سال احداث کارخانه‌های فرآوری سرب و روی و نقره صورت می‌گیرد و پس از آن در یک دوره ۲۰ ساله بهره‌برداری از کارخانه‌های مربوطه انجام خواهد شد. این پروژه پس از بهره‌برداری هزار نفر به‌صورت مستقیم و ۳ هزار نفر به‌صورت غیر‌مستقیم اشتغالزایی ایجاد خواهد کرد که اشتغالزایی و رونق اقتصادی قابل ملاحظه در منطقه و تحول بزرگ و ارتقای ایران در صنعت سرب و روی از نتایج مهم این طرح ملی است که با همراهی تمام دستگاه‌های مربوطه به انجام خواهد رسید.