«موج‌شکن» اروپایی در برابر فولاد

حمزه بهادیوند چگینی: هفته گذشته رویترز به نقل از شورای یوروفر اروپا که بر موضوع دامپینگ فولاد نظارت دارد، خبری را منتشر کرد مبنی بر اینکه ایران در فاصله سال‌های ۲۰۱۳ تا ۲۰۱۶ میزان صادرات خود را به این منطقه ۸ برابر افزایش داده است. این گروه که به نوعی گروه لابی اروپا نیز نامیده می‌شود، این میزان افزایش صادرات را ناشی از ارزان‌فروشی فولاد ایرانی در اروپا دانسته و ایران را در کنار کشورهایی مانند چین و هند به دامپینگ این محصول متهم کرده است.

این اتهام البته در اوایل تابستان سال‌جاری شمسی نیز از سوی این شورا مطرح شد اما در جدیدترین خبرها این شورا ایران را به‌طور رسمی به محدوده خط‌قرمزهای خود در زمینه دامپینگ وارد و ثبت کرده است که این موضوع می‌تواند برای فولادسازان کشور ما نتایج سختی را در بحث صادرات فولاد به همراه داشته باشد به‌طوری‌که به عقیده برخی فعالان حوزه فولاد این موضوع می‌تواند همچون یک موج‌شکن در برابر صادرات فولاد در آینده عمل کند.در این بین معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت و رئیس هیات‌عامل ایمیدرو هفته جاری در سخنانی این اتهامات را رد کرد و گفت: این اتهامات را قبول نداریم چراکه شرکتی که این اتهامات در راستای فعالیت‌های آن شرکت مطرح شده کاملا به‌صورت قانونی و در راستای ضوابط بین‌المللی به اروپا فولاد صادر کرده است. کرباسیان معتقد است این اتهامات از آنجایی مطرح شده است که برخی کشورها بازار خود را با توجه به حجم مناسب صادرات ایران از دست داده‌اند و از طرفی رکود‌جهانی نیز توان این شرکت‌ها را کاهش داده است.

به گزارش «دنیای اقتصاد» در شرایط فعلی وضعیت صادرات فولاد در کشور ما روند رو به رشدی را پشت‌سر می‌گذارد و ایران توانسته به‌خصوص با رفع تحریم‌های جهانی جایگاه نسبتا مناسبی را در بازارهای دنیا از آن خود کند و پیش‌بینی‌ها حکایت از روند رو به رشد این جایگاه در سال‌های پیش‌رو دارد. بررسی‌ها نشان می‌دهد در حال حاضر میزان صادرات فولاد کشورمان به ۴ تا ۵ میلیون تن رسیده و این در حالی است که میزان تولید ما رقمی در حدود ۱۶ تا ۱۷ میلیون تن بیشتر نیست. به عبارتی کشور ما توانسته حدود ۲۵ درصد کل تولید خود را به بازارهای جهانی صادر کند و این در حالی است که همانطور که در همایش سالانه فولاد نیز مطرح شد، کشور ما خواهد توانست تا کمتر از ۱۰ سال آینده میزان صادرات فولاد را به ۲۰ میلیون تن در سال ارتقا دهد. در این بین بررسی‌های ۱۰ ماهه نیز نشان می‌دهد کشورما علاوه بر صادرات فولاد خود به کشورهایی از آسیا، آمریکا و آفریقا توانسته بخش قابل‌توجهی از محصول خود را به کشورهایی همچون ایتالیا، اسپانیا و بلژیک صادر کند اما به عقیده کارشناسان تفاوت قیمتی که ما شاهد آن هستیم بیش از هرچیز به هزینه‌های حمل و نقل در کشورهای مختلف برمی‌گردد و مفهوم دامپینگ ندارد. این در حالی است که در تعریف دامپینگ آمده؛ دامپینگ به معنای ارزان فروختن، قیمت شکستن و بازار شکستن است و در اصطلاح، عبارت است از فروش یک کالا در یک بازار خارجی با قیمتی کمتر از هزینه نهایی تولید آن کالا در کشور فروشنده، به منظور کسب مزیت در رقابت با دیگر عرضه‌کنندگان همان کالا و کارشناسان معتقدند در شرایط فعلی فروش محصولات فولادی ایرانی در بازارهای جهانی چنین مفهومی ندارد.

در طرف دیگر شورای اروپا همه انواع محصولات فولادی صادراتی ایران را مشمول دامپینگ ندانسته و تنها در برخی از این محصولات معتقد است ایران به ارزان‌فروشی محصول خود دست زده است. از طرف دیگر به‌نظر می‌رسد کشور ما از منظر تأمین مواد اولیه برای تولید فولاد از مزیت‌های نسبی بالایی برخوردار است. دسترسی به سنگ‌آهن به اندازه کافی و با قیمت مناسب و نزدیکی منابع سنگ‌آهن با شرکت‌های تولیدکننده فولاد یکی از این مزایا است که باعث می‌شود فولاد با قیمتی مناسب و رقابتی در اختیار تولیدکننده قرار گیرد. رویترز در گزارش اخیر خود نیز به این نکته اشاره می‌کند و می‌گوید ایران در تلاش است تا با وضع تعرفه بر صادرات سنگ‌آهن خود دسترسی تولیدکنندگان داخلی را به این ماده اولیه افزایش دهد و در نتیجه باید گفت مزیت‌های رقابتی برای فولادسازان ایرانی افزایش می‌یابد و طبیعی است که محصول تولیدی خود را با قیمت‌های مناسب رقابتی در بازارهای مختلف عرضه کنند اما به‌نظر می‌رسد اروپا با دستاویز قرار دادن دامپینگ در تلاش است تا مانع از نفوذ فولاد ایران در این منطقه شود.

البته نباید برخی دیگر از هزینه‌های تولید را در داخل کشور نادیده گرفت که باعث کاهش بهره‌وری در تولید فولاد می‌شوند اما آنچه در شرایط کنونی اروپا به دنبال آن است بیشتر تلاش برای محدود کردن صادرات ایران است. در این رابطه بهادر احرامیان، عضو هیات نمایندگان اتاق تهران معتقد است آنچه در ایران درباره دامپینگ فولاد گفته می‌شود، براساس اتهامی است که گفته می‌شود ایران فولادش را زیر قیمت تمام‌شده می‌فروشد و این هم به این دلیل است که می‌گویند قیمت سنگ‌آهن به دلیل وضع عوارض صادراتی، پایین‌تر از قیمت جهانی نگه داشته شده است. به گفته وی اروپایی‌ها این مساله را یک سوبسید برای صنعت فولاد ایران تعبیر کرده‌اند. به گفته آنها چون ایران از سوبسید سنگ‌آهن استفاده می‌کند، به نوعی از کمک و امتیاز ویژه‌ای برخوردار شده است، به این ترتیب قیمت فولاد ایران پایین‌تر از قیمت جهانی شده است. استدلال از این ماجرا هم از اینجا شروع شده است.

احرامیان که با پایگاه خبری اتاق تهران گفت‌وگو کرده، افزود: آنچه مشخص است، این است که مساله جدی است و باید راهکاری برای آن در‌نظر گرفت. به گفته اروپایی‌ها چون قیمت سنگ‌آهن با وضع عوارض کم، پایین نگه داشته شده است، باید عوارض برای سنگ‌آهن هم برداشته شود. از طرفی باید دقت کرد که اروپا حدود ۱۵ تا ۲۰ درصد از مقاصد صادراتی فولاد ایران را به خود اختصاص می‌دهد. به گفته وی از سمت دیگر هم کشور برنامه دارد تا صادرات فولاد را گسترش دهد. اگر قرار است بازارهای اروپا حفظ شود و توسعه در صادرات فولاد رخ دهد، باید به راهکار این مساله دقت کرد. این موضوع باید جدی گرفته شود، حتی شاید الان مشکلی ایجاد نکند اما در آینده در موج بعدی توسعه صادرات فولاد می‌تواند مشکل ایجاد کند.