عارفه مشایخی: روز گذشته محصولات پلیمری در بورس کالای ایران در شرایطی عرضه شدند که قیمت‌های پایه یکشنبه جاری پا در مسیری با ثبات گذاشته و شرایط متعادلی را تجربه کردند. همان‌طور که در نمودار همراه این گزارش مشاهده می‌کنید، مقدار تقاضا از ۶ مهر ماه تا روز گذشته روندی نزولی را در پیش گرفت و با رقمی در حدود ۷۵ درصد افت رو‌به‌رو شد و به‌تبع این جریان حجم معامله هم کم شد. در این گزارش سعی داریم به بررسی علل این رویداد بپردازیم و علل افت تقاضا را در بازار پتروشیمی بررسی کنیم.

1) افزایش قیمت‌ها به تبع رشد قیمت دلار و قیمت‌های پایه: طی دو ماه اخیر بهای دلار جهت‌گیری مثبتی را در پیش گرفت و با این رویکرد از رقمی در حدود ۳ هزار و ۶۵۰ تومان به حدود ۴ هزار و ۱۰۰ تومان رسید و در لحظه تنظیم این گزارش رقم ۳ هزار و ۹۵۰ تومان را ثبت کرد. بالطبع با افزایش نرخ ارز و با توجه به این موضوع که این نرخ یکی از اهرم‌های موثر در تعیین رشد قیمت‌ها است، قیمت‌های پایه محصولات پتروشیمی بالا رفته و به این ترتیب مجتمع‌های پتروشیمی داخلی محصولات خود را با توجه به این افزایش در بورس کالای ایران عرضه می‌کنند و در نتیجه چنین اتفاقی پر واضح است که تقاضای خریداران و ثبت معاملات کم می‌شود.

2) رکود فصلی: با شروع روزهای سرد حجم تولید و مصرف محصولات پلیمری کم می‌شود و این اتفاق با شروع فصل زمستان به روزهای اوج خود می‌رسد. به این ترتیب طی هفته‌های گذشته و با شروع فصل سرما و آغاز سال جدید میلادی تقاضا برای محصولات پلیمری کم شده و در پی آن حجم معاملات کاهش یافته است.

3) بالا بودن حجم عرضه‌ها و کاهش جذابیت واسطه‌گری و سفته‌بازی که پتانسیل خرید از بورس کالاو انبار کردن در بازار داخلی را کاهش می‌دهد: در بازار محصولات پتروشیمی همیشه صحبت از این بوده که محصولاتی که مجتمع‌های پتروشیمی در بورس کالای ایران عرضه می‌کنند، کفاف نیاز بنگاه‌های تولیدی پایین‌دستی این صنعت را نمی‌دهد و آنها مجبورند برای تامین نیاز خود به بازارهای آزاد روی آورند و خوراک مورد‌نیاز برای تولید محصولات نهایی تولیدی‌شان را با قیمت‌های بالاتری بخرند. این در شرایطی بود که در برخی مواقع به دلیل بالا بودن قیمت‌ها در بازار آزاد و نقدینگی کم بنگاه‌های پایین‌دستی این امر محقق نمی‌شد و تولید محصولات صنایع پایین‌دست با مشکلات و چالش روبه‌رو می‌شد.

از این‌رو کارگروهی از شورای رقابت برای رسیدگی به این اتفاق وارد بازی شد و تا حدودی شرایط را سرو سامان بخشید. این مورد از یک طرف و زمزمه‌هایی از اجرایی شدن ماده ۳۷ در بازارها سبب شد کف و سقفی برای عرضه محصولات پتروشیمی در بورس کالا تعریف شود. این امر باعث شد که بنگاه‌های پایین دستی بتوانند نیاز خود را از بورس کالا تامین کنند و دیگر به بازارهای آزاد سر نزنند و در نتیجه نقش واسطه‌ها و دلالان کمرنگ شد و به دنبال این موضوعات تمایل فعالان برای خریدهای انباری کاهش یافت. این اتفاق باعث شد که بازار به تعادل برسد و بنگاه‌های پایین‌دست به مقدار مورد‌نیاز خود تقاضا ثبت کنند و به این ترتیب سطح تقاضا پایین آمده و به مقدار واقعی خود نزدیک‌تر شده است.

4) توقف خرید مچینگ برای کدهای غیر‌مرتبط: پیش از این تولید‌کننده صنایع پایین‌دستی می‌توانست همه محصولات مورد‌نیاز خود را در زمان مچینگ خریداری کند و به همین دلیل حجم معاملات معمولا بالا بود، اما طی هفته‌های اخیر در زمان مچینگ تنها می‌توان به خرید محصولاتی مبادرت کرد که در سیستم بهین‌یاب ثبت شده و متقاضی بر اساس آن تقاضای خود را ثبت کرده است، در نتیجه این اتفاق حجم معاملات در بورس کالای ایران کم شده است.

5) ضعف نقدینگی در بازار: با توجه به مشکلاتی که در صنایع پایین‌دست پتروشیمی وجود دارد و این بخش از صنعت نتوانسته در حلقه زنجیره تولید این صنعت در جایگاه درست قرار بگیرد و زنجیره ارزش را کامل کند و بتواند ارزش افزوده‌ای مناسب را ایجاد کند، نقدینگی در این بنگاه‌ها پایین آمده و به تبع تقاضا کاهش یافته است. هر چند بخشی از ۱۲هزار و ۷۰۰ میلیاردی که دولت برای کمک به صنایع تکمیلی کل صنعت به بنگاه‌های بخش پایین‌دست اختصاص داده و این عامل قاعدتا باید تقاضا را به‌صورت مقطعی افزایش دهد.

بازار چهارشنبه تالار پتروشیمی‌ها

با توجه به تابلوی اعلانات بورس کالای ایران، پلی‌اتیلن سبک خطی ۰۲۰۹AA همانند همیشه یکی از کالاهای پرالتهاب دیروز بود که با تقاضایی ۶ هزار و ۴۵۰ تنی در مقابل عرضه‌ای ۳هزار و ۵۰۰ تنی قرار گرفت و نهایتا با قیمتی در حدود ۴ هزار و ۳۰۰ تومان به‌کار خود پایان داد. این محصول خوراک تولیدی بخش عمده‌ای از محصولات پلیمری را دربر می‌گیرد و آن‌طور که کارشناسان می‌گویند به دلیل جذابیت بالایی که این کالا دارد، معمولا جزو کالاهای مهم محسوب می‌شود و با رشد قیمتی روبه‌رو خواهد شد. این محصول روز گذشته در مقایسه با قیمت‌های پایه در حدود ۱۰۰ تومان رشد را تجربه کرد.

از دیگر کالاهای جذاب دیروز می‌توان به پلی‌اتیلن سنگین اکستروژن EX۳ اشاره کرد که با تقاضای ۲ هزار و ۵۲۰ تنی در مقابل عرضه ۵۰۰ تنی قرار گرفت و در نهایت با قیمتی در حدود ۴ هزار و ۴۰۰ تومان معامله شد. این محصول ماده اولیه برخی لوله‌های انتقال آب محسوب شده و غالبا در بازار داخلی و حتی بازارهای صادراتی ( عراق) از جذابیت بالایی برخوردار است و اغلب جزو گریدها و گونه‌های جذاب معاملاتی به‌شمار می‌آید. طبق آمارها این کالا توانست روز گذشته در حدود ۴۰۰ تومان رشد قیمتی را نسبت به قیمت‌های پایه به ثبت برساند که از التهاب نسبتا بالای این محصول در بازار حکایت دارد.

انواع گرید‌های PVC و پلی‌اتیلن‌ترفتالات بطری و نساجی نیز روز گذشته در تالار محصولات پتروشیمی با استقبال مناسب خریداران روبه‌رو شدند. به گزارش «دنیای‌اقتصاد» در دو هفته گذشته کالای PVC از جذابیت زیادی برخوردار نبود و مقدار زیادی از این کالا معامله نشد، اما این هفته به‌دلیل پایین بودن قیمت جهانی و در نتیجه پایین آمدن قیمت پایه این کالا، در زمره محصولات جذاب قرار گرفت که نشان می‌دهد اقبال به این کالا بار دیگر افزایش یافته است. به تحلیل کارشناسان فعلا تقاضا برای محصولات پلیمری و حتی شیمیایی‌ها از یک روند باثبات پیروی خواهد کرد و احتمالا جهش قیمتی زیادی را شاهد نباشیم.

5 عامل افت 75 درصدی تقاضای پلیمرها