سه رویکرد برای بین‌المللی شدن

دنیای اقتصاد: ایجاد بسترهای کافی و لازم برای بورس کالا به منظور گسترش فعالیت‌های این نهاد در جهت تقویت رویکردی بین‌المللی یکی از مهم‌ترین موضوعات در فضای بعد از برجام به شمار می‌رود. زنجیره خدماتی که برای بین‌المللی کردن این فضا می‌توان از آن به‌عنوان مهم‌ترین فاکتورها به آن اشاره کرد مربوط به سه بخش می‌شود. تسویه بانکی، بازاریابی و ایجاد بازاری مدون به منظور تسهیل در جابه‌جایی‌ ارزی که مورد سوم را تحت‌عنوان بورس آتی ارز می‌توان به راحتی مورد پوشش قرار داد؛ هرچند مسیر ایجاد چنین بورسی خود نیازمند بررسی‌های مختلف است.

در این رابطه است که به چالش‌هایی در مسیر بین‌المللی شدن بورس کالا می‌توان اشاره کرد و پرسید چرا بورس کالای ایران ماهیت بین‌المللی ندارد و چالش‌هایی که مانع بین‌المللی شدن بورس کالای ایران است، چیست. حامد سلطانی‌نژاد، مدیر‌عامل بورس کالای ایران بر این باور است که بورس کالای ایران زیرساخت‌های بین‌المللی شدن را فراهم کرده و بر این اساس تالار کیش زمینه‌ساز بین‌المللی شدن بورس کالا شده است. به گفته وی با تاسیس بقیه مناطق آزاد بورس کالا حوزه فعالیت خود را به آن مناطق هم رسانده است، ویژگی اصلی مناطق آزاد این است که در درجه اول معافیت‌های مالیاتی و عوارض دارند، در درجه دوم در این مناطق می‌توان با واحد پولی به غیر از واحدهای پول ملی کشور معاملات را انجام داد. به گفته وی بورس کالای ایران، هم حضور فیزیکی در این مناطق پیدا کرده و هم این امکان را فراهم کرده که معاملات در این بستر صورت گیرد.

وی به مناطق آزاد دیگر اشاره کرده و می‌گوید: در حال حاضر در منطقه آزاد انزلی، اروند، کیش، منطقه آزاد ارس و به زودی در بقیه مناطق آزاد امکان انجام معاملات را فراهم می‌کنیم تا صادرکننده با استفاده از شرایط منطقه آزاد، کالا را از بستر بورس کالای ایران صادر کند و خریدار هم به راحتی بتواند وارد این بستر شده و خریدش را انجام دهد.اما چه زیرساخت‌هایی در این ارتباط باید ایجاد شود؟ در پاسخ باید گفت ایجاد و دسترسی به سامانه معاملاتی و حضور شعب کارگزاری‌ها در مناطق آزاد دو موضوع است که در کنار فراهم‌سازی زیر ساخت تسویه مورد توجه جدی است. به گفته سلطانی نژاد آنچه تا به امروز فراهم نشده، ارائه سرویس تسویه پایاپای با واحدهای ارز جهانی است که این مورد هم در برنامه ما قرار دارد که در این ارتباط نیاز به همکاری بانک‌های داخلی برای انتقال پول به دلار و یورو وجود دارد و هم اینکه همکاری بانک‌های خارجی را در این زمینه نیاز داریم.

به گفته سلطانی‌نژاد بحث دیگر، بازاریابی بین‌المللی است. شرکت‌های تولید‌کننده ایرانی از طریق مزایده بین‌المللی برای تعداد محدودی خریدار، اطلاعیه عرضه و شرایط قیمتی را ارسال و در ادامه پیشنهادهای خریداران را دریافت می‌کنند. اما در بورس کالای ایران این موضوع به‌صورت بهتر و قابل قبول‌تری می‌تواند اتفاق بیفتد، چرا که این امکان وجود دارد که اطلاعیه عرضه برای حجم انبوه‌تری از خریداران بین‌المللی ارسال شود، در حال حاضر اطلاعیه‌های عرضه در بورس کالای ایران به زبان انگلیسی صادر یا روی سایت قرار می‌گیرد و در برنامه‌هایمان هست که این روند را برای ارسال به جامعه هدف هم در نظر بگیریم.مدیرعامل بورس کالا با اشاره به سرویس‌های هوشمند در بورس‌های کالایی دنیا می‌گوید: در دنیا سرویس‌هایی وجود دارد که به‌صورت هوشمند خریداران کالاهای مختلف را شناسایی می‌کنند و اطلاعاتشان را در اختیار شما قرار می‌دهند، در این راستا در نظر داریم که از این سرویس‌های بین‌المللی هم استفاده کنیم.

به گفته وی حوزه دیگر، ایجاد مکانیزم‌های پوشش در برابر تغییر و نوسانات ارزی خریداران کالای ایرانی است؛ البته تلاش بر آن است که خریدار کالای ایرانی مجبور به تبدیل پول خود به ریال نباشد اما در غیر این صورت امکان پوشش ریسک ارز از طریق بورس ارز می‌تواند فراهم شود.سلطانی‌نژاد در پاسخ به این سوال که بعد از رفع تحریم‌ها حوزه بورس کالا شاهد حضور فعالان و سرمایه‌گذاران خارجی نبود، آیا زمینه‌های حضور این افراد در بورس کالا فراهم است، می‌گوید: در حال حاضر کدهایی مربوط به حضور خارجی‌ها در بورس کالا وجود دارد که مستقیم از بورس کالا خرید می‌کنند و تعداد این کدها مخصوصا در رینگ فرآورده‌های نفتی کم نیست، نکته‌ای که وجود دارد این است که افراد برای اینکه پولشان را تبدیل به ریال کنند، حتما از یک نماینده ایرانی استفاده می‌کنند که همین مورد هزینه‌های این افراد را افزایش می‌دهد. وی ادامه داد: باید شرایطی فراهم کنیم که این افراد مستقیما بدون اینکه پولشان را تبدیل به ریال کنند، معاملات را از منطقه آزاد بتوانند مدیریت کنند، چرا‌که در منطقه آزاد رفت و آمد هم راحت‌تر می‌تواند صورت گیرد؛ بدون گرفتن ویزا و تسهیل در ورود و خروج.

وی در ادامه در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه به نظر می‌رسد سه کانال برای ورود خارجی‌ها می‌توان متصور شد، اول ورود خریداران مواد اولیه (رینگ‌صادراتی)، دوم ورود کالاهای خارجی به بورس کالا و بازاریابی واردات از این مسیر و سوم ورود سرمایه‌های خارجی برای توسعه صنایع اصلی (فولاد، پتروشیمی و...) آیا در این ۳ زمینه اقدامی صورت گرفته است؟ می‌گوید: بحث اول، ناظر به صادرات است، یعنی رینگ صادراتی و صادرات کالا، در بحث واردات هم با گروه‌های مختلف وارد‌کننده کالا و تولید‌کننده‌های خارجی رایزنی کرده‌ایم، در این رابطه تولید‌کننده‌های خارجی زمانی که می‌خواهند محصولشان را در ایران به‌فروش برسانند عموما با چند مشکل مواجه هستند که بزرگ‌ترین مشکلشان هزینه‌های برگشت کالا در صورت عدم فروش و هزینه‌های کاهش کیفیت کالا است. این ساختار را برای عرضه‌کننده‌های خارجی‌ ایجاد کرده‌ایم که کالایشان را قبل از اینکه به کشور وارد کنند در بورس کالای ایران به‌صورت سلف و با قیمت‌های مناسب‌تر عرضه کنند که بتوانند کالا را به فروش برسانند و در ادامه وقتی مطمئن شدند که خریداری وجود دارد اقدام به صدور کالا کنند. بحث دیگر این است که وارد‌کننده‌ها عموما از این بابت ناراضی هستند که کالایشان را به واسطه‌های غیرضروری واگذار می‌کنند و آنها سیستم توزیع داخل کشور را مدیریت می‌کنند؛ به همین دلیل مجبورند که کالایشان را با نرخ‌های پایین‌تر از نرخ‌های جهانی به واسطه‌ها واگذار کنند.

در این رابطه اگر در بورس کالای ایران، مستقیم کالایشان را عرضه کنند، در قیمت هم می‌توانند رقابت داشته باشند و با قیمت‌های بهتری کالایشان را بفروشند. وی ادامه می‌دهد: نکته بعدی بحث استفاده از مکانیزم انبار در مناطق آزاد است که اولین عرضه کالای خارجی در انبار را روز چهارشنبه کلید زدیم و در نظر داریم این رویه را توسعه دهیم، روز چهارشنبه حدود هزار تن ذرت خارجی و برزیلی از انباری در شوش در بازار عرضه شد، این امکان وجود دارد که در مناطق آزاد یکسری انبارهایی را به خدمت بگیریم و‌ تولید‌کننده خارجی اقدام به انبار کردن کالای خود در آن مکان‌ها داشته باشد، در این راستا هزینه‌های سپردن تضمینش هم کاهش پیدا می‌کند چرا‌که کالا تحت کلید در انبار قرار گرفته است و از همان انبار می‌تواند اقدام به عرضه کالایش کند، این هم امکانی است که درخصوص برخی وارد‌کننده‌ها انجام گرفته است.