محمدحسین بابالو: روز گذشته آرامش نسبی در بازار محصولات شیمیایی پس از اعمال افزایش قیمت‌های پایه در کنار جهش ۲۰ درصدی نرمال بوتانول را شاهد بودیم که چندگانگی خاصی را در این بازار به ثبت رساند. این در حالی است که در بازار آزاد پلیمرها هنوز روند کاهشی نرخ وجود داشته و ممکن است ادامه یابد. در این بین در بازار محصولات شیمیایی شاهد روزی آرام بودیم تا جایی که برخی از ترکیبات عرضه شده بدون ثبت معامله وارد مچینگ شد. این در حالی است که در هفته‌های اخیر، بسیاری از کالاهای جذاب با ثبت چند رقابت، با رشد قیمت‌های محسوسی روبه‌رو شده‌‌اند ولی در روز گذشته، حتی همین کالاها همچون ترکیبات الکلی نیز وضعیت چندان جذابی را تجربه نکرده و وارد مچینگ شدند.

این وضعیت دقیقا نشان‌دهنده برتری عرضه بر تقاضاست. با توجه به افزایش قیمت‌های پایه در ابتدای هفته جاری؛ شاید تقویت حجم عرضه‌ها منطقی به نظر برسد، ولی همین وضعیت به عقب نشینی بخش بزرگی از خریداران انجامید. از سوی دیگر رشد عرضه‌ها خود سیگنالی موثر به شمار می‌آید و به خریدار این اعتماد را ارائه می‌کند که مواد اولیه خود را از بورس کالا تامین کرده و نیازی به خرید از بخش واسطه‌گری، نخواهد بود. البته افزایش قیمت‌ها خود دلیل معتبری برای کاهش خرید نیز محسوب شده و باید این واقعیت را پذیرفت که در نرخ‌های موجود، برخی از واحدهای دیگر توان تولید رقابتی را همچون گذشته در اختیار نداشته و متاسفانه به کاهش حجم تولید مبادرت می‌کنند. رخدادی که به هیچ عنوان برای بدنه اقتصادی کشور مفید نبوده و در طول زمان حجم تقاضا را تضعیف می‌کند. این موضوع باعث می‌شود فروشندگان بزرگ نیز بازار فروش خود را محدودشده نظاره کنند. هرچند که این وضعیت درخصوص تمامی محصولات و مواد اولیه محقق نمی‌شود، ولی در وضعیت سخت فعلی، باید نگران مصرف‌کنندگان در صنایع پایین‌دست و میان‌دستی باشیم که مجبور هستند تا مواد اولیه خود را به هر قیمتی تامین کنند یا حجم تولید خود را کاهش دهند. این وضعیت در نهایت به شرایط مطلوبی ختم نشده، هرچند که سفته بازی و واسطه گری را به یک گروه کالایی خاص معطوف می‌دارد. درخصوص بررسی معاملات روز گذشته باید به این نکته اشاره کرد که جذاب ترین کالای رینگ پتروشیمی، کریستال ملامین، اسید استیک و نرمال بوتانول بوده که البته کاربردهای فنی خاصی دارند و سایر عرضه‌ها از آرامشی نسبی برخوردار بودند. جهش ۲۰ درصدی نرمال بوتانول به نسبت قیمت‌های پایه، افزایش ۱۰ درصدی کریستال ملامین و رشد ۶/ ۴۸ درصدی اسید استیک در کنار تقویت ۵۹/ ۵ درصدی دی‌اتیلن گلایکول نقدی پتروشیمی شازند را باید مهم‌ترین رشد قیمت‌ها در روز گذشته به شمار آورد که شاید برای برخی از صنایع مصرف‌کننده، به مثابه زنگ خطری جدی برای تامین مواد اولیه به شمار آید. درخصوص جهش ۲۰ درصدی نرمال بوتانول شازند آن هم برای تحویل در ۲۲ دی ماه باید به سابقه عرضه این کالا اشاره کنیم که مدت‌ها عرضه نشده است که نیاز به بررسی این واقعیت را خاطرنشان می‌سازد.

زمانی ایده‌آل برای آغاز معاملات خرد قبض انبار پلیمرها

هنوز روند کاهشی قیمت پلیمرها در بازار آزاد ادامه دارد هرچند که دلار هنوز سطوح قیمتی پیشین خود را حفظ کرده و حتی تلنگرهایی به افزایش نرخ هم زده است ولی بازار آزاد محصولات پتروشیمی، گویی میلی به رشد قیمتی از خود نشان نمی‌دهند. همین روند حرکت نرخ‌ها نشان می‌دهد که عرضه، هنوز هم بر تقاضا فزونی دارد یعنی خریداران سنتی از بازار آزاد به دلایل مختلف، خودنمایی چندانی در این بازار نداشته و خریداران بزرگ نیز غالب نیاز خود را از بورس کالا تامین می‌کنند. روز گذشته در گزارشی در «دنیای اقتصاد» به این ویژگی اشاره کردیم ولی ادامه این وضعیت، نشان می‌دهد که تغییری در این بازار حاصل نشده و بی‌میلی خریداران در بازار آزاد، هنوز ادامه دارد. ضعف تولید در واحدهای کوچک تر در صنایع پایین‌دستی، بالابودن موجودی انبارهای واسطه‌ها، امیدواری شکننده به ادامه افت قیمت‌ها در بازار آزاد، ضعف تقاضای محصولات نهایی و البته بالابودن حجم خرید در بورس کالا در روزها و هفته‌های گذشته را باید از دلایل اصلی این امر به شمار آورد که البته افت تولید در واحدهای صنفی هم دلیل مهم دیگری است که به کاهش نرخ در بازار آزاد، به رغم افزایش قیمت‌های پایه در بورس کالا در ایجاد این وضعیت در روزهای سرد سال موثر بوده است.

شواهد موجود نشان می‌دهد که خریداران اصلی صنایع پایین‌دستی؛ هم اکنون تمایل بیشتری دارند تا مواد اولیه مورد نیاز خود را از بورس کالا تامین کنند که این رویکرد در بالابودن حجم عرضه‌های بورسی، به آرامی بازار آزاد این کالا را تحت الشعاع قرار می‌دهد. اگر بورس کالا به‌صورت‌های گوناگون بتواند عرضه‌های خرد و کوچک خود را از بازارهای منطقه‌ای، به بازار عرضه کند، شاید واسطه گری در شرایط سخت فعلی، عقب‌نشینی جدی و بزرگی را تجربه کرده که نکته مهمی به شمار می‌آید. در صورت ادامه این وضعیت یعنی عقب‌نشینی واسطه‌گری در کنار ایجاد بازاری رسمی در بورس کالا برای عرضه‌های خرد با زمان تحویل فوری از انبار، التهاب مقطعی در برخی گروه‌های کالایی که نمونه آن را بارها در بازارهای PVC یا پلی‌پروپیلن‌های نساجی، پلی‌اتیلن ترفتالات نساجی یا گریدهای بطری به وضوح دیده‌ایم، دیگر قدرت پیشین را نداشته که به کاهش بحران‌های تقاضا در بورس کالا، کمک شایان توجهی خواهد کرد. این در حالی است که زیرساخت‌های مالی این رویکرد معاملاتی هم‌اکنون با عنوان معامله قبض انبار در بورس کالا وجود داشته که البته در شرایط فعلی، موقعیتی مثال زدنی برای خلاصی از واسطه‌ها در این بازار ایجاد کرده است. افزایش شفافیت معاملاتی و مالیاتی، ورود خریداران صنفی و واحدهای صنعتی و حتی نیمه‌صنعتی کوچک به بورس کالا، کاهش التهاب مقطعی در برخی گریدهای جذاب و افزایش اعتماد به ساز‌وکار بورس کالا به کمک انتشار اوراق سپرده کالایی را می‌توان از ویژگی‌های مهم این رویکرد به شمار آورد که قطعا برای بخش بزرگی از فعالان بالادستی و پایین‌دستی صنعت پتروشیمی مفید و سودمند خواهد بود.

چندگانگی در بازار شیمیایی‌ها