صنعت و بازار پتروشیمی در «عصر جدید آمریکا»

حمزه بهادیوند چگینی: انتخاب دونالد ترامپ به ریاست جمهوری ایالات متحده آمریکا بازارهای مختلف را در مسیرهای متفاوتی قرار داده است. افزایش قیمت در بسیاری از بازارهای کالایی در هفته اول بعد از انتخاب ترامپ و بازگشت آرام قیمت‌ها در هفته دوم، کاهش بهای نفت در هفته اول و آغاز مسیری صعودی اما آرام در هفته دوم، پیش‌بینی تحرک در وضعیت اقتصادی آمریکا در سال‌های پیش رو، عدم افزایش نرخ بهره در آمریکا و برخی نگرانی‌های تجاری بین ایالات متحده و شرکای تجاری این کشور همگی تعیین‌کننده مسیر حرکتی اقتصاد جهان به خصوص در بازارهای کالایی است.در زمان کنونی اما به نظر می‌رسد بازارها در حال هماهنگ کردن خود با شرایط جدید هستند و آرامش بر بازار در حال حکمفرمایی است. به‌عنوان مثال قیمت مس در هفته گذشته بر خلاف هفته ماقبل آن کاهش یافته و از ۶ هزار دلار به زیر ۵ هزار و ۵۰۰ دلار رسیده است. در مورد سایر فلزات پایه نیز شاهد بازگشت قیمت‌ها بودیم و این روند در بازار نفت با افزایش قیمت‌ها از رقم زیر ۴۴ دلار به ۴۵ دلار و ۶۹ سنت بازگشت که نشان می‌دهد برخی نگرانی‌ها در این بازار نیز در حال برطرف شدن است.

در این بین بهای سنگ‌آهن در بازارهای جهانی که تا ۸۰ دلار افزایش یافته بود به ۶۹ تا ۶۷ دلار تقلیل یافت. رشد بهای زغال سنگ نیز تا حدی کاهش یافته هرچند به دلایلی غیر از انتخابات آمریکا قیمت این کالا روند افزایشی خود را از دو ماه پیش آغاز کرده و هنوز ادامه دارد. در این بین یکی از بازارهای مهمی که آثار انتخاب ترامپ روی آن نیازمند تجزیه و تحلیل است به خصوص آنکه اثرات جهانی آن بر بازارهای داخلی غیرقابل چشم‌پوشی است، بازار پتروشیمی است.به عقیده کارشناسان جهانی پتروشیمی بازار جهانی این محصولات تحت تاثیر دو موضوع می‌تواند از انتخاب رئیس‌جمهور جدید آمریکا تاثیر بپذیرد؛ موضوع اول اثرات این انتخاب بر بازار جهانی نفت و انتقال این اثر به بازار پتروشیمی و دوم سیاست‌گذاری‌های ترامپ در صنعت پتروشیمی و بالطبع مشخص شدن آثار آن در بازار این محصولات. به عقیده آنها بخش اول این اثر خود را نشان داده و باید منتظر ماند تا ترامپ در دولت مستقر شده و سیاست‌های خود را آغاز کند؛ در این صورت بخش دوم نیز به خصوص در حوزه صنعت و بازرگانی نمایان خواهد شد.

در این میان شواهد حکایت از آن دارند که بازارهای پتروشیمی در جریان نوسانات بازارهای کالایی از همه باثبات‌تر و کم‌نوسان‌تر بوده‌اند. به عقیده کارشناسان بازارهای جهانی، در بازار محصولات پتروشیمی شاهد اثر مستقیمی نیستیم و اثرات ناشی از تغییر رئیس‌جمهور همان‌طور که در بالا نیز اشاره شد به‌صورت غیرمستقیم است؛ بنابراین طبیعی است که این بازار مقاومت بیشتری از خود نشان دهد. این موضوع به خصوص در بازار اولفین‌ها مشهودتر است و همان‌طور که می‌بینیم در بازار پلیمرها کمترین عکس‌العمل را شاهد بودیم.بررسی‌های «دنیای اقتصاد» نشان می‌دهد شاخص قیمتی محصولات پتروشیمی به ۹۵۶ دلار و ۷۶ سنت رسیده است که در مقایسه با رقم ماه قبل (۹۲۲ دلار) افزایش داشته است. با این حال به گفته کارشناسان بازارهای جهانی، انتظار می‌رود اثرات ناشی از تغییرات قیمت نفت ماه آینده و حتی دیرتر به بازار پتروشیمی منتقل شود. در این میان اما برخی معتقدند سیاست‌های مبارزه با آلودگی محیط زیست که یکی از سیاست‌های ترامپ محسوب می‌شود یک اثر کوتاه‌مدت بر شرایط زیست محیطی به همراه داشته باشد.ترامپ اعلام کرده است که طرح دولت اوباما برای کاهش آلایندگی نیروگاه‌های این کشور را لغو خواهد کرد. وی در عین حال قصد دارد شرایط را برای گسترش فعالیت صنعت نفت و گاز، فعالیت‌های معدنی و تسهیل صدور مجوز برای پروژه‌های خطوط لوله انتقال نفت و گاز و همچنین احیای صنعت زغال‌سنگ این کشور فراهم کند. به این ترتیب به نظر می‌رسد انتخاب ترامپ به معنای آزادسازی روند فعالیت مجتمع‌های پتروشیمی است و می‌تواند سیگنال‌های دلخواه را به بازار محصولات پتروشیمی بفرستد.

در این بین اما سیاست‌های بازرگانی دولت ترامپ در حوزه بازرگانی خارجی موضوعی است که در یک سال اول، اثر خود را روی بازارهای پلیمری و شیمیایی بر جای خواهد گذاشت. دو مساله در این بخش قابل بررسی است؛ نخست آنکه افزایش تولید کالاهای پتروشیمی از محل شیل گس‌ها و نفت‌های شیل خود را در مازاد تولید آمریکا نشان خواهد داد و این موضوع در بازارهای جهانی خودنمایی خواهد کرد. البته ذکر این نکته ضروری است که در حال حاضر میزان تقاضای جهانی پایین است اما تولید بالاتر این محصولات قادر است در آینده تقاضای جهانی را کنترل کند. از طرف دیگر مساله کاهش تجارت می‌تواند اثری عکس را به همراه داشته باشد. گفته می‌شود ترامپ اثر محدودکننده‌ای بر وضعیت تجارت ایجاد می‌کند. این مساله می‌تواند آثار بزرگ را بر بازارهای جهانی محصولات پلیمری و شیمیایی بر جای بگذارد؛ هرچند نتایج این دو سیاست در کمتر از یک سال بعد از روی کار آمدن ترامپ دیده نمی‌شود. در این بین توافقنامه تجاری آمریکا با کشورهای آمریکای شمالی از جمله کانادا و مکزیک یکی از توافقنامه‌هایی است که بیش از دو دهه پا بر جا بوده اما بنا بر سخنان ترامپ پیش از انتخابات به نظر می‌رسد مورد بازبینی قرار خواهد گرفت. این موضوع حتی در بیان موضوع می‌تواند برای بازار محصولات پتروشیمی چالش‌ساز باشد.

در هفته بعد از انتخابات محصولات کلیدی از گروه‌های آروماتیکی، بنزن، تولوئن و بازارهای زایلین مخلوط کمترین واکنش را به انتخاب ترامپ از خود نشان داده‌اند. در ماه گذشته میلادی، متوسط قیمت محصولات پتروشیمی ۵/ ۲ درصد افزایش یافت که این موضوع نشان‌دهنده کمترین اثرپذیری این بازار از انتخابات نوامبر است. همچنین قیمت‌ها در پایان ماه نسبت به پایان ماه اکتبر ۲/ ۲ درصد رشد کرد و این دومین ماهی بود که در آن قیمت‌های یک‌ماهه منتهی به ۲۰نوامبر نسبت به پایان ماه قبل افزایش یافت. در ماه گذشته میلادی قیمت اتیلن و بنزن حدود ۷ درصد افزایش یافت. در مورد اتیلن، کاهش عرضه سبب رشد قیمت‌ها شد و در مورد بنزن، رشد تقاضا به‌ویژه در اروپا عامل افزایش قیمت‌ها بود.در ماه نوامبر قیمت نفت و نفتا به ترتیب ۸ درصد و یک درصد کاهش یافت اما این کاهش سبب افول قیمت‌ها نشد، زیرا تقاضا برای محصولات یاد شده افزایش یافته است. در این بین اما گزارش‌های اخیر از بازار جهانی محصولات پتروشیمی نشان می‌دهد که در ماه نوامبر قیمت اولفین‌ها هرچند محدود اما رشد داشته است. بر اساس بررسی‌های «دنیای اقتصاد» بهای اتیلن در حدود ۵۲ دلار در هر تن افزایش یافته که معادل ۷ درصد رشد است. بهای پروپیلن نیز ۱۴ دلار معادل ۳ درصد رشد کرده است.ماه گذشته قیمت اتیلن ۸۲۰ دلار و پروپیلن ۵۵۰ دلار ثبت شده است. در عین حال بهای پلی‌اتیلن و پلی پروپیلن نیز به ترتیب ۱۲۴۷ و ۱۱۰۵ دلار در هر تن ثبت شده است که به ترتیب نیم و یک درصد افت را نسبت به ماه اکتبر نشان می‌دهد. همچنین در بین محصولات آروماتیکی قیمت بنزن با ۷ درصد رشد به ۶۵۳ دلار در هر تن رسید. قیمت تولوئن با ۳/ ۱ درصد کاهش معادل ۸ دلار، به ۶۱۳ دلار در هر تن رسید. همچنین قیمت پارازایلین ۳/ ۲ درصد کاهش یافت و در سطح ۷۵۵ دلار قرار گرفت.