از طریق عرضه محصولات صادراتی در بورس کالای ایران می‌توان مزایایی همچون شفافیت معاملات، رشد قیمت‌های فروش کالاهای صادراتی در سایه حضور گسترده فعالان داخلی و بین‌المللی و نقد‌شوندگی مناسب را در قالب ابزارهای متعدد بورس کالا به تولیدکنندگان نمایاند. به گزارش «ایلنا» این روزها مباحث مختلفی پیرامون امکان عرضه اولیه محصولات وارداتی، صادرات کالاها و همچنین تامین مالی بنگاه‌های بزرگ از طریق بورس کالای ایران به‌عنوان یکی از ارکان بازار سرمایه مطرح می‌شود. این موضوعات و استفاده از ظرفیت‌های بورس کالا در اقتصاد زمانی پررنگ‌تر می‌شود که دولت خود در مسیر تامین مالی برای گندمکاران به تالار بورس کالا می‌آید و به میزان ۲۶۵۰ میلیارد تومان از طریق این بورس تامین مالی می‌کند. در طرفی دیگر وزیر جهاد کشاورزی اعلام می‌کند که به منظور شفاف‌سازی و تعادل بازارها، کالاهای استراتژیک کشاورزی باید راهی بورس شوند تا رفته رفته چهره سنتی بخش کشاورزی جای خود را به شفافیت‌های آماری در تالار بورس دهد. به‌منظور بررسی امکان عرضه محصولات وارداتی، صادرات از بورس کالا و همچنین شیوه تامین مالی صنایع از این بورس با امیرمسعود پرور، کارشناس بازار سرمایه گفت‌وگویی شده است که در ادامه می‌خوانید.

واردات بی‌رویه محصولات یکی از مشکلات اساسی کشور است؛ به‌طوری‌که مشاهده می‌شود با وجود وفور برخی از محصولات داخلی، واردات همان محصولات صورت می‌گیرد و به تولیدکنندگان داخلی ضربه می‌زند. به نظر شما آیا با عرضه اولیه محصولات وارداتی در بورس کالا نمی‌توان روند واردات را برنامه‌ریزی کرد و به مقدار نیاز داخلی اقدام به واردات کرد؟

در مباحث پیرامون موضوع واردات مواردی همچون گروه کالایی، طیف مصارف و نیز شرایط تولید آن محصول در داخل کشور باید مورد توجه قرار گیرد. شناسایی تقاضای واقعی برای تعیین میزان واردات نیازمند برنامه منسجم و همکاری همه ارگان‌های ذی‌ربط است. مساله حائز اهمیت در این حوزه تلاش برای ایجاد بهره‌وری مناسب در صنایع داخلی و افزایش کیفیت تولیدات به سطح مورد انتظار آحاد جامعه هدف است. لیکن درخصوص محصولات استراتژیک از جمله کالاهای کشاورزی با عرضه اولیه از طریق بورس کالا و کشف نرخ می‌توان عرضه و تقاضا را مدیریت کرد تا از هدر‌رفت منابع جلوگیری کنیم.به‌طور قطع بورس شفاف‌ترین فضای کشف نرخ است و با ساز‌و‌کار موجود در بورس کالا می‌توان در سریع‌ترین زمان ممکن و با حداقل هزینه نسبت به تعیین قیمت محصولات اقدام کرد. در طرف مقابل فعالیت واسطه‌ها می‌تواند از طریق ابزارهای مالی بورس کالا هدفمند شود و آنها به جای حضور در بازارهای واقعی و فیزیکی، در بازارهای مالی فعالیت خواهند کرد که به این ترتیب واسطه‌ها لطمه‌ای به روند قیمت‌گذاری‌ها و تامین مواد اولیه نخواهند زد. به عبارت بهتر وقتی رفتار واسطه‌ها در چارچوب قوانین معاملاتی شفاف باشد به سود صنایع است؛ اما این رفتارها در فضای غبارآلود و غیر‌شفاف آسیب‌های جدی به پیکره اقتصاد وارد می‌کند.

آیا عرضه محصولات صادراتی در بورس کالا در جلوگیری از خام فروشی تاثیری خواهد داشت؟

درصورتی که نیاز داخلی صنایع از جمله در بخش صنایع پایین‌دستی پتروشیمیایی تامین شود، می‌توان عرضه‌های صادراتی محصولات تولیدی را از دریچه بورس کالا با قیمت رقابتی در بازار جهانی به فروش رساند. تجربه موفق عرضه قیر در سالیان اخیر گواه این موضوع است و بورس ایران مرجع قیمت‌های قیر منطقه خاورمیانه در نشریه‌های معتبر بین‌المللی شده است. کشف نرخ در شرایط شفاف، کیفیت تضمین شده و اطلاع‌رسانی عام از مزیت‌های عرضه صادراتی در بورس به شمار می‌رود.

براساس ماده ۳۷قانون رفع موانع تولید که از سوی معاون اول رئیس‌جمهوری هم ابلاغ شده است، محصولات صادراتی ابتدا باید در رینگ داخلی بورس کالا عرضه شوند و بعد از تامین نیاز بازار داخل، مجوز صادرات بگیرند؛ این ماده قانونی را چطور می‌بینید؟

در تحقق هدف جلوگیری از خام فروشی، تولیدکنندگان داخلی و فعالان بخش خصوصی نقش بسزایی دارند. حمایت از تولیدکنندگان داخلی از طریق تامین مواد اولیه مورد نیاز ایشان از سوی سیاست‌گذاران صنعت، معدن و تجارت، تداوم فعالیت واحدهای صنعتی و کارگاه‌های تولیدی را در پی داشته و موجبات افزایش کارآفرینی را فراهم می‌سازد که این مهم در کنار رشد صادرات غیر نفتی به افزایش تولید ناخالص ملی منجر خواهد شد. به این ترتیب ماده قانونی ذکر شده به‌طور حتم می‌تواند موجبات صادرات هدفمند محصولات ایرانی را فراهم کند و در طرف دیگر با تامین کافی نیاز تولیدکنندگان داخلی، شاهد رشد تولید در صنایع مختلف خواهیم بود.

بارها از رقابت منفی شرکت‌های ایرانی در بازارهای خارجی شنیده‌ایم، به نظر شما اگر روند صادرات به‌صورت هدفمند و از یک کانال همچون بورس انجام شود، می‌تواند در یکدلی شرکت‌های ایرانی تاثیرگذار باشد؟

درصورتی که تقاضا برای خرید محصولات صادراتی محدود و از کانال‌های غیر شفاف صورت پذیرد، شاهد رقابت منفی عرضه‌کنندگان خواهیم بود؛ اتفاقی که هم‌اکنون در صادرات برخی کالاها شاهد آن هستیم. در سالیان گذشته در سایه تحریم‌ها امکان ورود بازرگانان بین‌المللی در مقیاس وسیع وجود نداشت. لیکن با توجه به برجام و رفع فضای تحریم در کشور، از طریق عرضه محصولات صادراتی در بورس کالای ایران می‌توان مزایایی همچون شفافیت معاملات، رشد قیمت‌های فروش صادراتی در سایه حضور گسترده فعالان داخلی و بین‌المللی و نقد شوندگی مناسب را در قالب ابزارهای متعدد بورس کالا به تولیدکنندگان نمایاند. همچنین شفافیت اطلاعات می‌تواند موجب توانمندسازی واحدهای بازرگانی صنایع در برنامه‌ریزی تولید و فروش شود و از هدر‌روی منابع از طریق تولید هدفمند جلوگیری کند.

در دنیا، بورس‌های کالایی مرجع قیمتی محصولات استراتژیک همچون نفت، فلزات و کالاهای کشاورزی به شمار می‌روند، آیا رونق صادرات محصولاتی که در آنها مزیت تولید داریم از مسیر بورس کالا، می‌تواند در قیمت‌های منطقه‌ای تاثیری داشته باشد؟

قطعا وجود سازوکار شفاف معاملاتی در کنار حضور فعالان بین‌المللی می‌تواند موجبات جلب اعتماد جامعه جهانی به بازارهای کالایی در ایران را فراهم آورد. به‌عنوان مثال قیمت معاملات قیر ایران در بورس کالا به‌عنوان مرجع قیمت‌گذاری در نشریات معتبر منطقه خاورمیانه مورد استناد قرار می‌گیرد و ایران در تولیدات کالاهای زیادی دارد که در حوزه کشاورزی می‌توان از پسته، زعفران و کشمش نام برد.