عارفه مشایخی: هفته گذشته قیمت پایه محصولات پتروشیمی کاهشی اعلام شد و این در حالی بود که برخی از تحلیلگران این بازارها نوید این اتفاق را از قبل داده بودند. البته نکته جالبی که در این میان وجود دارد این است که بهای طلای سیاه پس از گذشت چند ماه که با افت همراه بود پا در مسیری صعودی گذاشت و هفته گذشته با رشدی ۷/ ۲ دلاری روبه رو شد. علاوه بر این موضوع طی هفته‌های اخیر، با توجه به تابلوی اعلامیه بورس کالا شاهد هستیم که حجم معاملات پلیمرها در بورس کالا کاهش یافته و احتمال کاهش عرضه‌کنندگان در بورس کالا را نوید می‌دهد و این موضوع با توجه به روند افزایشی تقاضا نیاز به افزایش عرضه را هشدار می‌دهد.

یکی دیگر از ویژگی‌های این بازار تقاضای بالا برای محصولات pvc و پلی‌اتیلن ترفتالات بطری (‌در گرید‌های مختلف) بود که این دو محصول با تقاضایی بیش از عرضه رو‌به‌رو بوده‌اند که از یکسو تقاضای واسطه‌گری و سفته بازی را فعال کرده و از سوی دیگر به افزایش قیمت‌ها در بازار آزاد منجر شده است. با توجه به تمام این موارد توجه به حجم، تنوع و جذابیت عرضه‌ها در بورس کالا را باید هم‌اکنون به‌عنوان یک اصل برشمرد که به تقویت تولید در کل بخش‌های مهمی از کشور منتهی خواهد شد. روز گذشته در تابلوی اطلاعیه بورس کالا پلی‌اتیلن سنگین لوله مشکی CPR۱۰۰B یکی از کالاهای جذاب محسوب می‌شد که با تقاضایی ۲۸۳۸ تنی در مقابل عرضه‌ای ۵۰۶ تنی رو به رو شد و با اختلاف قیمتی حدود ۶۰۰ تومان با قیمت نهایی حدود ۴ هزار و ۹۰۰ تومان به کار خود پایان داد. پلی‌اتیلن سبک فیلم H ۲۴۲۰ از دیگر کالاهای پرالتهاب معاملات دیروز معرفی شد که با تقاضایی ۶ هزار و ۵۱۲ تنی در مقابل عرضه ۳ هزار و ۱۴ تنی قرار گرفت و با قیمتی حدود ۴ هزار و ۲۰۰ تومان کار خود را پایان داد.

پلی‌استایرن مقاوم کالای دیگری بود که روندی همچون دو کالای بالا را در پیش گرفت؛ به‌طوری‌که در برابر تقاضای ۱۷۲۰ تن، عرضه فقط ۶۰۰ تن بود که این محصول نیز با اختلاف قیمتی ۱۰۰ تومانی با قیمتی حدود ۴ هزار و ۴۰۰ تومان معامله شد. دبیر کمیسیون صادرات انجمن ملی پلاستیک در رابطه با اثر تک نرخی شدن ارز در آینده نزدیک بر بازار پتروشیمی سه مورد را در این مورد بررسی کرد؛ اثر نرخ ارز بر واردات، صادرات و نرخ خوراک سه اثر قابل بررسی در این مقوله است.

ترکمان درخصوص اثر یکسان‌سازی نرخ ارز بر واردات محصولات پتروشیمی به کشور گفت: در حال حاضر طبق بررسی‌های گمرکی، در دو سال گذشته تقریبا کمتر از ۱۰ درصد مواد اولیه صنایع پلاستیک کشور وارداتی بوده، اما در مورد تجهیزات صنعت پلاستیک می‌توان گفت عمده آنها وارداتی است و معمولا کمتر با نرخ ارز مبادله‌ای به دست عموم تولیدکنندگان صنایع تکمیلی (به‌دلیل میکرو بودن سایز عمومی بنگاه‌های این صنعت) می‌رسد در حالی که به دلیل کم شدن هزینه مبادلات ارز و حضور پررنگ‌تر نمایندگی‌ها بعد از برجام هزینه نهایی برای خریداران تجهیزات تفاوت جدی نداشت. به گفته وی در امر صادرات هم در حال حاضر عموما صادرکننده بعد از صادرات کالا، ارز خود را با نرخ آزاد می‌فروشد، پس در این حوزه هم اگر یکسان‌سازی نرخ ارز به کاهش نرخ ارز آزاد منجر نشود، باز تفاوتی در این راستا برای صادرات محصولات پلاستیکی اتفاق نخواهد افتاد. با این حال هزینه بنگاه قطعا در چند ماه اول کمی افزایش می‌یابد. به گفته این فعال بخش پتروشیمی در کل در صورت یکسان‌سازی نرخ ارز رانت‌های موجود در کل اقتصاد کم می‌شود و برای ورود به تعاملات جهانی آماده‌تر خواهیم شد، در مجموع باید گفت شاید در کوتاه مدت واحدهای رانتی آسیب ببینند ولی کل صنعت از این تصمیم قطعا زیان نخواهند دید.

ترکمان افزود: اگر سایر مبانی اقتصادی و تولیدی در این بخش مثل تبانی پتروشیمی و بازرگانان بدون شناسنامه، جهت خلع مصنوعی در گریدهای فصلی که شاید شامل اکثر تولیدات پتروشیمی شود و... رعایت شوند انتظار نمی‌رود این تصمیم تاثیر منفی گسترده‌ای بر صنعت پتروشیمی و تولیدات در این بخش وارد سازد. فعالان صنعت پتروشیمی معتقدند وجود ارز مبادله‌ای در کنار ارز آزاد، شرایط را برای رانت‌خواری در صنعت پتروشیمی فراهم می‌سازد. با تصمیم گرفته شده پایین‌دستی پتروشیمی خوراک مورد‌نیاز را به راحتی تامین خواهد کرد و مهم‌تر اینکه بازار سیاهی که وجود دارد از بین خواهد رفت و محصول مورد نیاز بدون واسطه در اختیار این بخش قرار خواهد گرفت. در این بین اما همزمانی یکسان‌سازی نرخ ارز با تعیین قیمت‌های محصولات پتروشیمی از طریق کمیته چهار نفره‌ای که قرار است براساس قانون و بازار تعیین شود و بورس نیز وظیفه کنترلی خود را در این زمینه ایفا کند موضوع دیگری است که اهمیت بررسی‌های دقیق را در این صنعت دو چندان می‌کند. آن‌طور که آگاهان صنعت پتروشیمی می‌گویند در این کمیته نماینده بالادستی و پایین‌دستی پتروشیمی حضور دارند.

با این حال درباره تاثیر تعیین قیمت محصولات پتروشیمی در کمیته چهار نفره در شورای رقابت نیز کارشناسان معتقدند این امکان وجود دارد که پس از تعیین قیمت پایه محصولات برای عرضه در بورس بالادستی پتروشیمی نسبت به خروجی کار رضایتی نداشته باشد، اما در فضای موجود این بخش سود بیشتری نسبت به پایین‌دستی می‌برد و فعالان پایین‌دستی ادعا می‌کنند که سودشان کمتر شده است.

در این بین تک‌نرخی شدن ارز در همین قیمت که پیش‌نیاز آن در چند روز گذشته با دادن مجوز خرید و فروش ارز به قیمت بازار آزاد به بانک‌ها صورت پذیرفت، احتمال افزایش دوباره نرخ ارز در بازار آزاد را قوت می‌بخشد. با فرض اینکه با آزاد شدن منابع بلوکه شده، دولت بتواند هرگونه افزایشی را تحت کنترل خود بگیرد و بازه قیمتی حدود ۳۵۰۰ تا ۳۶۰۰ تومان را برای ارز در نظر بگیریم بودجه اکثر شرکت‌های پتروشیمی برای سال جاری با ارز ۳۵۰۰، ۳۶۰۰، ۳۶۵۰ تومان بسته شده است درحالی‌که عملکرد ۳ ماهه اکثر آنها با نرخ ۳۴۵۰ تا ۳۵۰۰ تومان تسعیر شده که متوسط نرخ بازار آزاد است.

حال اگر در ماه‌های باقیمانده از سال با سناریوی مطرح شده ارز تک‌نرخی شود، واقعیت می‌تواند با بودجه همخوانی داشته باشد، چرا که احتمالا تب و تاب‌های سیاسی پایان سال برای انتخابات داخلی و پیش از آن ریسک سیستماتیک انتخابات ریاست جمهوری آمریکا هم می‌تواند باعث افزایش کمی در نرخ ارز شود. به این ترتیب می‌توان امیدوار بود که تک‌نرخی شدن ارز در آینده نزدیک آسیب جدی را به بخش پتروشیمی کشور وارد نسازد.

دو اهرم موثر در بازار پتروشیمی