گوی فولاد در میدان نزولی

محمدحسین بابالو : روند عمومی بازار فولاد با محوریت معاملات میلگرد هنوز با روندی کاهشی در نوسان است؛ هرچند که افت روزانه قیمت‌ها محدود بوده، ولی حالت ممتد آن تاکنون باعث شده رکودی فراگیر در بازار حاکم شود. پایان یافتن ماه رمضان و اتمام تعطیلات عید فطر نیز تاکنون نتوانسته تقاضا را به بازار بازگرداند و این موضوع باعث شده چهره بازار فولاد در هفته گذشته با کاهش آرام و رکودی فراگیر ترسیم شود. رشد مقطعی بازار ورق، کاهش حجم عرضه کلاف وارداتی در مبادی، عقب نشینی آرام و ناچیز بهای تیرآهن در بازار تهران، کاهش قیمت انواع میلگردهای نوردی و سرایت آن به سایر مصنوعات طویل و ترسیم بازار میلگرد در شرایطی رکودی را می‌توان واقعیت‌های اصلی در بازار فولاد دانست هرچند که این موارد بر بازار شمش و قراضه نیز تاثیر گذاشته است.

فقر نقدینگی در بازار فولاد

تاکنون خبر موثقی از تاثیرگذاری تزریق بودجه‌های عمرانی بر تحریک تقاضا مخابره نشده و البته تقاضای بخش خصوصی نیز تاثیر چندانی بر بازار فولاد بر جای نگذاشته است. این ضعف تقاضا که به رکود بازار منجر شده شاید به دلیل فقر نقدینگی در بازار فولاد ایجاد شده باشد و تا زمانی که منابع مالی مخفی در این بازار خودنمایی نکرده یا شاهد مهاجرت نقدینگی به معاملات فولاد نباشیم، این شرایط ادامه خواهد داشت. البته افزایش قیمت‌های جهانی فولاد و احتمال محدود شدن تولید در اقصی نقاط جهان در کنار افزایش بهای غالب فلزات دیگر و سنگ‌آهن زمینه‌هایی را برای افزایش قیمت‌ها در بازار داخلی ایجاد کرده ولی تا زمانی که چرخش نقدینگی مورد نیاز رخ ندهد، بهبود فراگیر بازار ایجاد نخواهد شد. در هر حال هم اکنون تقاضای متعادل و محدودی در بازار داخلی فولاد ملاحظه می‌شود ولی کاهش آرام قیمت‌ها نشان می‌دهد که این حجم تقاضا به نسبت عرضه‌ها کمتر است یعنی هنوز شاهد برتری عرضه بر تقاضا هستیم. این در حالی است که شتاب بسیار آرام کاهش قیمت‌ها نشان می‌دهد که برتری عرضه بر تقاضا چندان هم جدی و ملموس نیست و بازار از تعادلی نانوشته برخوردار است زیرا بخش بزرگی از افت نرخ‌ها به رقابت بین فروشندگان و اعمال تخفیف بیشتر مربوط بوده یعنی می‌توان از تعادل شکننده فعلی دفاع کرد. از سوی دیگر میل به افت نرخ‌ها برای حفظ سهم بازار پیشین یا افزایش حجم فروش مشخصا بر تولیدکننده و همچنین بازار مواد اولیه موثر خواهد بود یعنی سرکوب دست‌ساخته قیمت‌ها با تاثیرگذاری بر بهای شمش و قراضه خودنمایی خواهد کرد. با توجه به این واقعیت‌ها مدتی است که بهای شمش و همچنین آهن قراضه با تهدید رو‌به‌رو شده یعنی فشارهای بزرگی برای کاهش بهای این کالا مشاهده می‌شود. به نظر می‌رسد این تقابل باز هم ادامه خواهد داشت زیرا کاهش قیمت‌ها در بازار محصولات نهایی، تلاش برای افزایش حجم فروش و اعمال تخفیف همچنین بالا بودن نسبی قیمت قراضه و سایر هزینه‌های تولید به وضعیتی ختم شده است که پتانسیل رخدادهای بسیاری را در ذات خود نهفته ‌دارد. از طرف دیگر به رغم کاهش قیمت شمش و قراضه باز هم شاهد جهش قیمت‌هایی مقطعی هستیم که چندان هم منطقی به نظر نمی‌رسد.

بازار میلگرد در هفته گذشته با یک روند کاهشی نوسان کرد؛ هرچند که عمق تضعیف قیمت‌ها چندان هم عمیق نبوده است. این در حالی است که این کاهش نرخ‌ها هرچند محدود، به غالب بخش‌ها در بازار میلگرد سرایت کرده است. از سوی دیگر در هفته‌های قبل نیز شاهد افت بهای میلگرد با محوریت میلگردهای نوردی بوده‌ایم ولی این بار، این کاهش قیمت به سمت تولیدات برخی شرکت‌های بزرگ همچون ذوب آهن اصفهان و فولاد خراسان (میلگرد نیشابور) نیز حرکت کرده یعنی این بار کل بازار را در‌بر‌گرفته است.

واکاوی رکود بازار میلگرد

درخصوص نوسان قیمت میلگرد به نسبت سایر بازارها شاید تغییرات بیشتری را شاهد باشیم؛ هرچند که در کشورهای دیگر همچون بازار داخلی چین نیز این روند یعنی نوسان بیشتر بهای این کالا به نسبت سایر مصنوعات فولادی وجود دارد. دلیل اول آن را باید وسعت تولید و مصرف این کالا برشمرد تا جایی که در غالب استان‌های کشور، واحدهای تولید میلگرد نوردی وجود داشته هرچند که بسیاری از آنها به دلایل فنی و اقتصادی در حال تولید نیستند. این شرایط در کنار بازارپسند بودن این کالا و تقاضای عام آن همچنین قیمت نسبتا پایین تر و توان نقدشوندگی جذابیت داد‌و‌ستد بیشتری را فراهم می‌آورد که در نهایت با توجه به رفتار خریداران، کیفیت تولیدات و همچنین فاصله جغرافیایی قیمت‌های مختلفی را ثبت کرده و همچنین نوسان بیشتری را نیز متحمل می‌شود.

با توجه به این موارد در کنار مدیریت دشوارتر این کالا همچنین فروشندگان پراکنده آن که اغلب با ارتباط با یکدیگر فعالیت کرده ولی خودمختاری‌های خاص خود را نیز در معاملات اعمال می‌کنند، هم نوسان بیشتری را نشان داده و هم واقعیت‌های عرضه و تقاضا را بیش از سایر بازارها نشان می‌دهد. البته ویژگی‌های دیگری همچون مشکلات مالی، مالیاتی، واسطه گری و سفته بازی، شاخه فروشی (خرید میلگرد به‌صورت بندیل - بسته‌های میلگردهای بیش از ۲ تن و فروش به‌صورت شاخه شمار که اغلب در شمال کشور رایج است)، واقعیت‌های حمل و نقل و سایر ویژگی‌های موثر نیز باعث شده تا این کالا هم نوسان بیشتری داشته باشد و هم واقعیت‌های بیشتری بر روند قیمت‌ آنها تاثیرگذار باشد.

حال با توجه به ویژگی‌های فوق باید به بازار میلگرد بیش از سایر مصنوعات فولادی توجه کرد هرچند که هم اکنون نیز بهای میلگرد به‌عنوان شاخصی نانوشته برای بازار فولاد به شمار می‌رود. درخصوص واقعیت‌های بازار در روزهای اخیر نیز باید به این واقعیت بیش از پیش توجه نشان داد که قیمت اغلب انواع میلگرد یعنی تولیدات نوردی و تولیدات مادر (از سنگ‌آهن یا گندله و آهن اسفنجی در کارخانه‌های ذوب‌آهن اصفهان و میلگرد نیشابور) هر دو وارد یک فاز کاهشی شده‌اند یعنی در برابر افت بهای میلگردهای نوردی، سایر فروشندگان و کانال‌های فروش اصلی تولیدکنندگان بزرگ نیز در نهایت نتوانستند مقاومت کرده و برای حفظ سهم بازار خود به کاهش قیمت‌ها روی آوردند؛ هرچند در برخی از کانال‌های اصلی عنوان شد که تولیدکننده، میل به افت قیمت‌ها ندارد. در هر حال ضعف بازار با تضعیف تقاضا یکی از واقعیت‌های این روزهای بازار به شمار رفته و تاکنون جهت‌گیری غالب بازار را به سمت افت نرخ‌ها مدیریت کرده است.

دو نگرش غالب در بازار فولاد

به نسبت گزارش‌های قبلی منتشر‌شده در روزنامه «دنیای اقتصاد» بازار فولاد با محوریت میلگرد تغییر چندانی را نداشته ولی امید به رشد نرخ‌ها در بطن بازار کاهش یافته است. بررسی‌های میدانی نشان می‌دهد که هم‌اکنون دو طرز فکر غالب در بازار وجود دارد که یکی از ادامه رکود فعلی و تضعیف محدود و ادامه‌دار قیمت‌ها حکایت دارد و دیگری با بدبینی به رفتار برخی از فعالان بزرگ بازار و با دست مایه قرار دادن افزایش قیمت‌های جهانی، از احتمال جهش قیمت‌ها حمایت می‌کنند. به مرور زمان طرفداران ادامه کاهش نرخ‌ها در بازار افزایش یافته که بی رمقی تقاضای مؤثر را نیز باید دلیل این تغییر دیدگاه به شمار آورد. البته نکته جالب توجه را باید در این مطلب دانست که هر دو طرزفکر که به نظر خود ایمان دارند در حال فعالیت بر پایه تفکر خود هستند؛ یعنی طرفداران کاهش نرخ، حجم خرید خود را برای خرده فروشی محدود ساخته و خود را برای افت بیشتر قیمت‌ها آماده می‌کنند. این در حالی است که برخی خریدهای زیرپوستی در بطن بازار جریان دارد؛ ولی بسیار محدود و مقطعی است تا جایی که بر جریان بازار تاثیری نداشته است. البته خریداران نیز با کاهش حجم خرید خود نشان می‌دهند که نسبت به آینده بازار بدبین هستند و خوش‌بینی‌ها عمق چندانی ندارد. نکته جالب توجه را باید در این مطلب جست‌وجو کرد که طرفداران جهش قیمت‌ها غالبا افراد آگاه و باتجربه‌ای هستند و بر پایه واقعیت‌های پیشین تصمیم‌گیری می‌کنند؛ ولی این بار شجاعت این گروه از فعالان بازار نیز تقلیل یافته است. البته باید به این نکته نیز اشاره داشت که خبرهای ناشنیده و اسرار مگو در بازار فولاد همیشه وجود داشته است و مشخص نیست که این واقعیت‌های پیدا و پنهان چه سرنوشتی را برای فولاد ترسیم خواهد کرد. البته باید به این نکته نیز اشاره کرد که در صورت جهش قیمت‌ها، چه سقفی را باید برای آن در نظر گرفت؛ زیرا این بازار در ابتدای سال جاری نرخ‌هایی نزدیک به ۱۸۰۰ تومان را نیز تجربه کرده است.

با توجه به تمام این موارد باید این‌گونه عنوان کرد که هم‌اکنون حتی در بین فعالان پرسابقه بازار نیز یک روند کلی و نظری متقن و فراگیر درخصوص دورنمای بازار وجود ندارد؛ یعنی هر ادعایی به‌صورت صریح چندان هم جذاب و منطقی به نظر نمی‌رسد. باید به این نکته با دقت اشاره کرد که تا زمانی که تقاضا در بازار ایجاد نشود چه تقاضای واقعی یا تقاضای واسطه‌گری و سفته بازی، خبری از رشد قیمت‌ها و تحریک بازار نخواهد بود؛ هرچند که ثبات نسبی قیمت‌ها در ماه‌های اخیر و مخصوصا پس از ماه رمضان پتانسیل تغییر شکل بازار را در ذات خود فراهم ساخته؛ ولی حجم نقدینگی در گردش اجازه چنین رخدادی را به فعالان بازار و حتی صحنه‌گردانان آن نیز نمی‌دهد.

در نهایت باید به این نکته نیز اشاره کرد که دورنمای بازار ابهام بسیاری داشته و دارد تا جایی که حفظ جانب احتیاط هم‌اکنون به روند فعالیت‌غالب تجار و فعالان بازار تبدیل شده تا جایی که تن به ریسک نمی‌دهند. این وضعیت باعث خواهد شد تا از یکسو موجودی انبارها کاهش یابد و از سوی دیگر با تضعیف روند تامین مالی و داد‌و‌ستد بنگاه‌های تولیدی، حجم عرضه‌ها در بازار کاهش خواهد یافت. این وضعیت می‌تواند پتانسیل رشد قیمت‌ها را در بازار تقویت کند؛ ولی تا تقاضای موثر از سوی مصرف‌کننده نهایی به بازار وارد نشود یا مهاجرت نقدینگی از سوی بازارهای دیگر به صنف فولاد ایجاد نشود، نمی‌توان به جهش قیمت‌ها حکم داد. در نهایت این روند دوگانه و کژ‌دار و مریز باز هم ادامه یافته و چشم‌انداز فعلی به احتمال قوی باز هم تجربه خواهد شد.

مهم‌ترین‌ رخدادهای بازار فولاد در روزهای اخیر

خودنمایی جو روانی کاهش قیمت‌ها به جای رشد نرخ
فشار بر تمامی بخش‌های تولیدکننده فولاد در روزهای اخیر از میلگرد و تیرآهن تا شمش و قراضه، هرچند باز هم قراضه رشد قیمت‌های مقطعی داشته است.
عدم بازگشت انتظاری تقاضا پس از ماه رمضان و تعطیلات عید فطر
کاهش خوش‌بینی‌ها به رشد قیمت فولاد برای روزهای پیش رو
کم‌توجهی فعالان بازار به شواهد و سیگنال‌های رشد قیمت فولاد در شرایطی که تحلیل‌های افزایشی پیشین محقق نشده است.
عدم تزریق نقدینگی مورد نیاز از سایر بازارها به بازار فولاد در شرایطی که هنوز چنین پتانسیلی وجود دارد.
عدم تحقق تزریق بودجه‌های عمرانی هرچند که هنوز هم انتظار این اقدام وجود دارد.
تیزبینی فعالان بازار فولاد نسبت به احتمال جهش مجدد قیمت‌ها با رصد دقیق واقعیت‌های بازار
احتمال ادامه رکود در بازار فولاد تا پایان تابستان به روایت محمد آزاد؛ رئیس اتحادیه فروشندگان آهن
وجود برخی رخدادهای زیرپوستی و خریدهای ناملموس در قیمت‌های پایین فعلی که نشان‌دهنده احتمال رشد قیمت‌ها است.
وجود دوگانگی در طرزفکر فعالان بازار از رونق و رکود پیش رو هرچند که طرفداران رکود و ادامه شرایط سخت فعلی بیشتر هستند.
وجود پتانسیل بازارسازی در بازار آزاد با نوسان حجم تولید، رشد قیمت‌های جهانی و افزایش هزینه تولید همچنین پایین بودن موجودی انبارها
رونق فعالیت‌های رسانه‌ای در بازار فولاد تا جایی که واقعیت‌های این بازار را با شفافیت بیشتری رو به رو ساخته و امکان تزریق نوسان و تحریک دست‌ساخته قیمت‌ها را کاهش داده است.
ورود بازارهای جهانی فلزی به یک فاز رونق در شرایطی که به جز فولاد، مس، آلومینیوم، روی و سرب نیز رشد قیمت‌های مهمی را ثبت کرده‌اند.
بی‌رمقی واردات فولاد که در کنار افزایش قیمت‌های جهانی ورق، به رشد بهای ورق نورد گرم در بازار داخلی انجامید.
افزایش قیمت سنگ آهن در بازارهای جهانی و ثبت بالاترین رکورد در 2 ماه اخیر
بروز جرقه‌های قدرتمند از افزایش قیمت فولاد در بازار داخلی چین در حالی که هنوز افزایش قیمت فراگیری در بازار جهانی فولاد ثبت نشده است.
الزامات بین‌المللی برای کاهش ظرفیت تولید و همچنین تقلیل حجم تولید فولاد خام در چین و بسیاری از نقاط در جهان
فشارهای دولتی در کشورهای مختلف برای مقابله با دامپینگ فولادی
انتظار تعمیم رخدادهای جهانی بر بازار داخلی فولاد هرچند که تاکنون چنین رخدادی محقق نشده است.