محمدحسین بابالو : محدود شدن کدهای معاف از مالیات بر ارزش افزوده به‌صورت‌های مختلف را باید رخداد مهم این روزهای بازار محصولات پتروشیمی دانست که در کنار فرارسیدن زمان تقاضای فصلی برخی گریدها به تغییر شکل بازار منجر شده است تا جایی که شاهد روند افزایشی قیمت‌ها در بازار هستیم. به نظر می‌رسد در روزهای اخیر، حجم تولید در صنایع پایین‌دستی خود را برای جهشی جدی آماده می‌کند، هرچند که تاثیرگذاری اصلی آن به هفته آینده و پس از پایان یافتن تعطیلات ماه رمضان موکول خواهد شد. سرکوب تقاضا از سوی بسیاری از خریداران در روزهای اخیر، افزایش قیمت تمام شده محصولات در بازار محصولات پتروشیمی به دلیل محدودشدن روزشمار و ادامه دار کدهای معاف از مالیات، افزایش قیمت دلار و تثبیت در سطوحی بالاتر از ۳۵۰۰ تومان، افزایش قیمت جهانی نفت خام پس از اثرگذاری خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا و رشد قیمت محصولات پتروشیمی در بازارهای جهانی در کنار انتظار برای افزایش تقاضا با پایان یافتن ماه رمضان مواردی است که دورنمای این بازار را تعیین خواهد کرد.

این در حالی است که هفته آینده زمان اعلام قیمت‌های پایه جدید خواهد بود بنابراین چهره غالب بازار و قیمت‌ها را باید در هفته پیش رو جست‌وجو کنیم، زیرا واقعیت‌های کلی اینگونه رخ‌نمایی خواهد کرد. در هفته گذشته حجم معامله پلیمرها در بورس کالا با ۶/ ۱۱ درصد کاهش رو به رو شده تا جایی که این حجم به رقمی نزدیک به ۴۳ هزار و ۷۰۰ تن بالغ شده است. کاهش ۸ درصدی عرضه‌ها در کنار افت ۵۳ درصدی تقاضا را می‌توان از دیگر ویژگی‌های این بازار به شمار آورد که بر روند معاملات موثر بود. وجود سفارش تولید در شرکت‌های بزرگ پتروشیمی و کاهش حجم تولید آنها در اواسط ماه رمضان به همراه دلایل فنی تاکنون به افت حجم عرضه‌ها منجر شده، ولی محدودشدن محسوس کدهای معاف از مالیات بر ارزش افزوده را باید مهم‌ترین دلیل کاهش حجم تقاضا به شمار آورد. این موارد در حالی است که هنوز هم شرایط کلی در بازار پلیمرها از وضعیت نسبتا مطلوبی حکایت داشته که با توجه به نزدیک شدن به پایان ماه مبارک رمضان می‌توان انتظار روزهای بهتری را داشت. در روزهای اخیر بازار PVC با التهابی کم‌نظیر رو به‌رو شده؛ هرچند که این وضعیت سابقه تاریخی نیز داشته است، زیرا هم اکنون به‌صورت سنتی در زمان اوج تقاضای فصلی این کالا قرار داریم. حال در این وضعیت شاهد عقب‌نشینی عرضه‌ها در هفته‌های اخیر بودیم که همین وضعیت در نهایت با برتری تقاضا بر عرضه‌ها به التهابی جدی در بازار منتهی شد تا جایی که بهای PVC گرید S۶۵ در معاملات هفته گذشته به نسبت قیمت‌های پایه تا ۴۱ درصد رشد قیمت داشته‌اند.

این در حالی است که همین وضعیت باعث شد تا با تقویت جذابیت خرید، سفته‌بازی و واسطه‌گری نیز افزایش یافته تا جایی که به‌صورت متوسط در این فاصله زمانی حجم تقاضا بیش از ۳۰ درصد افزایش یافته است. این رشد تقاضا در شرایطی اهمیت بیشتری پیدا می‌کند که بخش بزرگی از کدهای معاف از مالیات بر ارزش افزوده نیز به‌صورت واقعی و عملی از خرید منع شده‌اند یعنی باید به این رشد تقاضا با اهمیت و توجه بیشتری نگریست. در هر حال تجربه نشان داده است که با افزایش قیمت‌ها در بورس کالا، عرضه‌کنندگان اصلی برای استفاده از شرایط موجود و قیمت‌های بالاتر تلاش خواهند کرد تا با افزایش تولید از یکسو تقاضای موجود در بازار را تغذیه کرده و از سوی دیگر سودآوری بیشتری داشته باشد. در صورت صحت این طرز فکر که از شواهدی بنیادین نیز برخوردار است می‌توان به افزایش عرضه‌ها و بهبود وضعیت بازار امیدوار بود.

بررسی بازار PVC در نشستی با فعالان این صنعت

در نشستی که در دفتر اتحادیه سراسری تعاونی‌های تامین نیاز صنایع پایین دستی پتروشیمی برگزار شد واقعیت‌های بازار PVC مورد بحث و بررسی قرار گرفت هرچند که بخشی از این جلسه تنها به اظهارنظر بخش‌های این صنعت گذشت ولی به نتایجی نیز منتهی شد. تصمیم به ایجاد کارگروهی برای تنظیم بازار PVC، ابراز تمایل برای اظهارنظرهایی صریح تر از سوی واحدهای مصرف‌کننده مواد اولیه، اعلام تلاش برای محدود کردن کدهای معاف از مالیات با ابزارهای قانونی یا شیوه‌های دیگر همچون مذاکره، رایزنی و گفت‌وگو از سوی نهادهای تصمیم ساز و ناظر، اظهار امیدواری نسبت به بهبود بازار PVC در روزهای پیش رو، اعلام آمادگی بورس کالا برای عرضه محموله‌های وارداتی PVC یا گریدهای مشابه را می‌توان بخشی از مهمترین موارد مطرح شده در این نشست دانست.

مهندس روح‌الله وحیدکیانی، رئیس امور هماهنگی و نظارت بر تنظیم بازار دفتر صنایع تکمیلی شرکت ملی صنایع پتروشیمی، مهندس عباس یعقوبی، مدیر امور ناظران و تالارهای بورس کالا، مسعود میرزایی برزی مدیرعامل اتحادیه صنایع پایین‌دستی پتروشیمی، حسین در معاون اجرایی اتحادیه صنایع پایین‌دستی پتروشیمی، مهندس خرازی به نمایندگی از تعاونی PVC ایرانیان و تنی چند از دست‌اندرکاران این صنعت از حاضران در این جلسه هم اندیشی بودند. در ابتدای این نشست روح‌الله وحیدکیانی ضمن انتقاد از برخی کدهای معاف از مالیات بر ارزش افزوده گفت: هم اکنون بسیاری از کدهای معاملاتی در بورس کالا و اعضای سامانه بهین یاب شرایط واقعی ندارند یعنی از سهمیه‌هایی بالاتر از حجم تقاضای خود برخوردار هستند. از سوی دیگر شاهد هستیم که در پاره‌ای از اوقات حتی سهمیه‌ای که به این قبیل کدهای معاف تعلق می‌گیرد به نسبت شرایط بازار تغییر کرده یعنی با جذابیت بازار سهمیه آنها نیز افزایش یافته سپس به حالت عادی بر می‌گردد. با توجه به این شرایط و التهاب موجود در بازار بهتر است واحدهای مصرف‌کننده، خود به‌صورت مستقیم بخشی از مواد اولیه مورد نیاز خود را وارد کنند. در پاسخ به این صحبت مهندس خرازی به نمایندگی از تولیدکنندگان لوله‌های PVC اعلام کرد: تولیدکننده وقتی نمی‌تواند از ثبات تولید خود مطمئن باشد، قطعا نخواهد توانست در نوسان فعلی قیمت‌های داخلی و جهانی و همچنین در کج دار و مریز تولید و عرضه مواد اولیه، اقدام به واردات گسترده مواد اولیه کند.

وی در ادامه افزود: هم‌اکنون در این جلسه شاید ۹۵ درصد از ظرفیت تولید لوله و مصنوعات PVC حضور داشته باشند و باید به صراحت عنوان داشت با توجه به رشد عجیب قیمت‌ها در بازار داخلی و همچنین در رقابت با واردات و یا شرکت‌های رقیب در کشورهای منطقه، نمی‌توان با قیمت تمام شده فعلی رقابت کرد. این وضعیت تا جایی به سمت وخامت پیش رفته است که واحدهای صنعتی در این صنف به ورطه نابودی افتاده‌اند. حسین در نیز در ادامه افزود: هم اکنون تعداد تولیدکنندگان بزرگ PVC در کشور به تعداد انگشتان یک دست نمی‌رسد یعنی شاهد انحصار شدید در بخش عرضه هستیم که این وضعیت به معنی آن است که قوانین حاکمیتی باید در این خصوص اعمال شود. از طرف دیگر در رقابت با سایر کشورها باید به این نکته اشاره کرد که قیمت‌های جهانی این کالا چیزی نزدیک به ۷۰۰ دلار در هر تن است؛ ولی با احتساب قیمت بیش از ۳۴۰۰ تومان در بورس کالا برای هفته گذشته، مصرف‌کننده این کالا قیمتی نزدیک به ۱۰۰۰ دلار در هر تن را باید برای مواد اولیه خود بپردازد. در صورت ادامه این وضعیت شاید ماده اولیه داخلی از محصول نهایی کشورهای دیگر هم ارزان‌تر شده یعنی تولید قطعا سودآوری نخواهد داشت.

بورس کالا تمایلی به افزایش قیمت‌ها ندارد

در ادامه این جلسه عباس یعقوبی التهاب موجود در بازار را مقطعی دانست و با توجه به رشد ۳۰درصدی تقاضا عنوان کرد: هم اکنون از یکسو سهمیه‌های خرید به جای ظرفیت سالانه، به‌صورت ماهانه مجوز خرید پیدا کرده‌اند و با توجه به محدودیت‌های ایجادشده در مسیر خرید از سوی کدهای معاف از مالیات، این انتظار وجود دارد که باز هم بازار به سمت تعدیل و تثبیت قیمت‌ها حرکت کند. باید به صراحت عنوان داشت که بورس کالا تمایلی به افزایش قیمت‌ها نداشته و ندارد و هم اکنون نیز تعاونی‌های خریدار در بورس کالا بهترین وضعیت خرید را در ماه‌های گذشته در اختیار داشته‌اند. همچنین بورس کالا آمادگی خود را برای پذیرش عرضه‌کنندگان خارجی اعلام می‌کند. با توجه به شفافیت موجود در بورس کالا باید به این نکته نیز اشاره کرد که افزایش تقاضا غالبا از سوی مصرف‌کنندگان PVC ایجاد شده یعنی واحدهای مصرف‌کننده خود نیز باید برای مدیریت تقاضا اقدام کنند. در پایان این نشست مسعود میرزایی برزی پیشنهاد تشکیل کارگروهی خاص را برای مدیریت بازار PVC مطرح کرد و مقرر شد پس از تعیین کف تقاضای واقعی در این صنعت، این کارگروه نیز ایجاد شود.

آماده‌سازی بازار برای رونق؟