عارفه مشایخی : طی هفته گذشته بازار پتروشیمی‌ها شرایط تقریبا متعادلی را پشت‌سر گذاشت. این در حالی بود که در بازار محصولات پلیمری عرضه‌ها تقریبا ثابت مانده اما تقاضا رشد چشمگیری را در حدود ۸۰ درصد تجربه کرده ‌است ولی حجم معاملات اندکی بهبود یافته که تناسبی با تقاضای موجود نداشت. با این حال به دلیل بالا بودن تقاضا قیمت نهایی محصولات پلیمری روند صعودی داشت که نشان می‌دهد شاهد خروج سریع بازارهای پلیمری از رکود هستیم. درخصوص بازارهای محصولات شیمیایی اما شرایط فرق می‌کند و بازار این محصولات در هفته گذشته کاملا در خلاف جهت بازارهای پلیمری گام برداشته است. عرضه و تقاضا در این بازار روندی نزولی در پیش گرفته و حجم معاملات هم کم شده و این در حالی است که قیمت نهایی این محصولات افزایشی بوده است.

در این بین روز دوشنبه هفته جاری و بعد از وقوع برگزیت (خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا) قیمت‌های پایه اعلام شد و این در شرایطی است که برای چند‌بار پیاپی شاهد کاهش نرخ بسیاری از گروه‌های کالایی پلیمری و مخصوصا ترکیبات شیمیایی بوده‌ایم. افت ۳ درصدی انواع PVC، کاهش ۵درصدی پلی‌استایرن‌های معمولی و افت ۹/ ۳درصدی پلی‌استایرن‌های مقاوم، کاهش بهای پلی‌پروپیلن‌های شیمیایی و نساجی، تضعیف نرخ SBR، پلی‌اتیلن‌های سنگین اکستروژن و سنگین بادی و عقب‌نشینی بهای پلی‌اتیلن ترفتالات بطری و پلی‌اتیلن ترفتالات نساجی را می‌توان از واقعیت‌های اعلام قیمت‌های پایه جدید به‌‌‌شمار آورد. افزایش قیمت پلی‌اتیلن سنگین فیلم، سنگین دورانی و سنگین تزریقی، سبک خطی و سبک فیلم را می‌توان از ویژگی‌های دیگر اعلام قیمت‌های پایه به‌شمار آورد.

برخی کارشناسان این بازارها افت قیمت طلای سیاه پس از جدایی انگلستان از اتحادیه اروپا، عقبگرد تقاضا در فصل گرما، فرارسیدن اوج تقاضای فصلی در روزهای گرم، محدود شدن روزشمار بازارهای جهانی محصولات پتروشیمی با کاهش تقاضای بین‌المللی و توجه به بازارهای داخلی، منطقه‌ای و محلی، رونق روزافزون صنایع و تولیدکنندگان پلیمر و اولفین بر پایه زغال‌سنگ مخصوصا در چین، نوسان قیمت خوراک مایع به تبع تغییر بهای نفت‌خام، انتظار برای بازگشت خریداران در روزهای آتی در بازارهای جهانی و همچنین تغییر جهت جدی در بازار محصولات پتروشیمی با امید به افزایش قیمت‌ها را از مهم‌ترین ویژگی‌های این بازار به‌شمار می‌آورند.در این رابطه دکتر میثم باقری کوپایی در مصاحبه با «دنیای اقتصاد» درخصوص پیش‌بینی وضعیت صنعت پتروشیمی کشور با خروج انگلیس از اتحادیه اروپا اظهار کرد: این اتفاق از دو بعد قابل بررسی است: ۱) قیمت مواد پتروشیمی به ضرب دلار و زمانی که قیمت این ارز افزایش می‌یابد با تبعیت از آن افزایش می‌یابد، این در حالی است که در کشور ما با توجه به سیاست‌های دستوری نوسان قیمتی دلار کنترل می‌شود و با این حال با توجه به اخبار برگزیت شاهد افزایش قیمتی دلار بودیم و کشور ما هم از این امر تاثیر گرفت و قیمت دلار در ایران به نرمی روندی صعودی را در پیش گرفت تا جایی که بعد از خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا دلار افزایشی تقریبا ۴۰ تومانی را تجربه کرد و با این حال به دلیل اینکه در محاسبات شرکت ملی پتروشیمی تغییرات قیمتی دلار صفر در نظر گرفته شده، بنابراین شاهد اثر‌گذاری این مولفه بر بازار نبودیم.

۲) قیمت جهانی طلای سیاه: بعد از وقوع برگزیت قیمت نفت خام در مسیری نزولی قدم گذاشت و افتی قابل‌توجه را تجربه کرد. نکته‌ای که در این میان می‌توان به آن اشاره کرد همبستگی بالای نفت خام و مواد شیمیایی است که قیمت مواد شیمیایی تاثیر زیادی از قیمت طلای سیاه می‌گیرند. در طرف دیگر پلیمرها هستند که وابستگی کمتری به قیمت نفت خام دارند و بیشتر به دو گروه اتیلن‌ها و پروپیلن‌ها حساسند و با نوسان این دو گروه تغییر می‌کنند. با این تفاسیر به این نتیجه می‌رسیم که در هفته گذشته در پی برگزیت قیمت‌های مواد شیمیایی متاثر از قیمت نفت خام کاهشی بودند اما شاهد تغییرات محسوسی در گروه پلیمری‌ها نبودیم.

ارزیابی باقری از روند حرکتی بازار آزاد و بورس کالا با توجه به این موضوع که قیمت‌های پایه مجددا کاهشی اعلام شده‌اند آن است که بیش از اینکه ارقام پایین قیمت‌های پایه بتواند سرنوشت بازارهای داخلی را تعیین کند، باید به عوامل جانبی همچون فروش کالا به کدهای معاف از مالیات و اثر‌گذاری این کد‌ها بر بازارها توجه کنیم. کدهای معاف از مالیات به دلیل تاثیر تخفیف ۹ درصدی مالیات که در قیمت‌ها می‌گذارند، می‌توانند به‌شدت در بازارهای غیر‌رسمی اثر‌گذار باشند. این در حالی است که اخیرا اخبار گوناگونی از جلوگیری تخصیص مواد اولیه با کدهای معاف از مالیات می‌شنویم (مثلا اخیرا برای کالای pvc حتما باید مالیات پرداخت شود) که این امر باعث می‌شود اختلاف قیمتی بین بازار و بورس تا حد‌امکان کاهش یافته و معاملات در فضای رقابتی و سالم‌تری انجام پذیرند.

باقری درباره خبری که اخیرا در رسانه‌ها مبنی بر رفع دغدغه تامین مواد اولیه با قرارداد‌های بلند‌مدت و تاثیر آن بر صنایع پتروشیمی منتشر شده، تصریح کرد: قرار بر این است که قرارداد شرکت‌هایی که در بحث صادرات حضور دارند از حالت تک محموله‌ای (‌spot) به سمت قراردادهای بلند‌مدت (cotranct) حرکت کند. به‌طور کلی حرکت به سمت این قراردادها ۲ ریسک را پوشش می‌دهد: ۱) ریسک قیمتی، ۲) ریسک تناژ.

وی در توضیح ریسک قیمتی گفت: به دلیل اینکه قیمت‌های پایه در کشور ما بر اساس قیمت‌های اعلام شده در نشریات تخصصی مشخص می‌شود، طبق این قیمت تولید‌کننده می‌تواند با مشتری، پیمان آتی یا سلف ببندد. به گفته وی درست است که این مدل تعیین قیمت برای قراردادهای بلند‌مدت از ریسک‌های قیمتی می‌کاهد اما درصد رقابت برای تولید‌کننده‌ها را پایین می‌آورد.باقری ریسک تناژ را نیز این‌گونه تشریح کرد: در این اقدام ریسک تناژ عرضه باید توسط پتروشیمی‌ها تامین شود. به‌طور مثال تولید‌کننده قرار‌داد می‌بندد که x تناژ در تاریخ مشخصی تحویل داده شود که ریسک تامین مواد اولیه این قرارداد برای تولید محصولات بر عهده پتروشیمی‌ها است. وی درخصوص روند معاملات اظهار کرد: همان‌طور که در قبل به آن اشاره شد کدهای مالیات می‌توانند بیش از هر آیتم دیگری در بازارها تاثیر‌گذار باشند. در معاملات روز گذشته اجازه خودنمایی به کدهای معاف از مالیات داده نشد که در نتیجه این امر معاملات وارد مچینگ شدند و به این ترتیب تقاضاها و عرضه‌های نزدیک به واقعیت بیشتری را در بازارها شاهد بودیم. باقری در آخر درخصوص فصل تابستان و مباحث مربوط به تامین و نگهداری (overhall) شرکت‌های پتروشیمی و اثرات این موضوع بر بازار تصریح کرد: تقریبا از برج ۲ امسال به تولید‌کننده‌ها ابلاغ شد که با توجه به فرارسیدن فصل گرما و ادامه این داستان تا مرداد ماه حداقل برای ۲ هفته کالا داشته باشند تا خط تولید آنها به مشکل بر‌نخورد. با توجه به انحصاری بودن تولید برخی محصولات (به‌طور مثال pvc) و مصرف بالای این محصول در کشور با اختلال در کار پتروشیمی، چرخه تولید دچار اختلال می‌شود.

چراغ سبز بازار به پلیمرها