میخ آهنین بازار در سنگ رکود

محمدحسین بابالو: بازار فولاد در هفته‌ها و ماه‌های اخیر صعود وسقوط بسیاری را تجربه کرده و رخدادهای مهمی را نیز از سر گذرانده است. تاثیرپذیری قیمت‌های داخلی از نوسان قیمت‌های جهانی، رخدادهای تاثیرگذار بر قیمت تمام شده در ایران یا اقصی نقاط جهان، رقابت منفی بین بسیاری از فعالان بازار و رفتار کژ‌دار و مریز برخی خریداران باعث شده تا بازاری پرالتهاب، مبهم و حتی خطرناک برای برخی از فعالان بازار تجربه شود؛ هرچند که هنوز هم ثبات به این بازار بازنگشته است. به نظر می‌رسد این وضعیت شکننده باز هم میهمان این بازار باقی بماند در شرایطی که برخی سیگنال‌های موثر بر روند فعالیت بازار هنوز هم کاملا شفاف و هویدا نشده است. سقوط قیمت‌ها در اولین روز فعالیت بازار در هفته جاری مخصوصا برای انواع فولادهای ساختمانی با محوریت میلگردهای نوردی فضایی را فراهم‌ آورده است تا بتوان ادامه این روند شکننده و غیرقابل پیش‌بینی را حداقل در کوتاه مدت هشدار داد.

بازار فولاد در روزهای اخیر شرایط چندان جذابی ندارد؛ هرچند که این وضعیت ناپایدار بیش از سایر زیرمجموعه‌های بازار فولاد، بر معاملات فولادهای ساختمانی و دقیق‌تر بهای میلگرد تاثیر گذاشته است. کاهش روزشمار قیمت‌ها، ابهام درخصوص دورنمای بازار، ضعف نقدینگی در بازار، وجود محموله‌هایی با قیمت تمام شده بالا در بازار داخلی، رفتارهای مبهم عرضه‌کنندگان اصلی، نوسان قیمت‌های جهانی و تاثیر آنها بر بازار آزاد، شایعه یا شبهه مهاجرت نقدینگی از بازار فولاد و عقب‌نشینی مجدد برخی فعالان برجسته از این بازار مهم، نزدیکی به روزهای گرم سال و امید به بهبود تقاضا، اما و اگرهای قیمت‌گذاری شمش و حجم تقاضای موثر بر این کالا و مدیریت دست ساخته بازار برخی مصنوعات فولادی از مواردی است که این روزها بر بازار فولاد حاکم است. در عین حال تاثیر معاملات بورس کالا بر بازار آزاد، بسته شدن بسیاری از واحدهای تولیدی در کنار ورود برخی واحدهای صنعتی جدید به سیکل فعالیت در این بازار، بارش باران و مشکلات حمل و نقل در روزهای گذشته، نوسان قیمت قراضه و تضعیف عرضه آن در قیمت‌های پایین فعلی، اما و اگرهای صادرات مصنوعات فولادی به کشورهای دیگر، تاثیر متقابل بازارهای فولادی بر یکدیگر همچون تاثیر نوسان قیمت میلگرد بر کلاف یا تیرآهن، نوسان هزینه تولید و تاثیر بهای شمش بر قیمت تمام شده مصنوعات نوردی، چسبندگی قیمتی در بازار فولاد و میل به کاهش نرخ در بازار آزاد، رقابت منفی بین تولیدکنندگان برای افزایش حجم فروش، تلاش برای بقا در برخی از واحدهای تولیدی و بسیاری از این قبیل موارد ویژگی‌های این روزهای بازار فولاد است که هر کدام از این رخدادها به تنهایی شاید به چند جلسه بحث و بررسی نیاز داشته یا تحلیل‌های بسیاری را می‌طلبد. از این پس تلاش داریم تا با نگاهی تحلیلی به واقعیت‌های این بازار پرداخته و داده‌های موثر بر قیمت‌ها و حجم مبادلات را بررسی کنیم.

در ماه‌های اخیر بر بازار فولاد چه گذشت؟

ابتدای اسفندماه شاهد قیمت‌های بسیار پایینی در بازار فولاد بودیم تا جایی که بهای میلگرد فولاد خراسان ( میلگرد نیشابور) و حتی ذوب آهن اصفهان در بازار تهران به پایه ۱۱۰۰ تومان نیز کاهش یافته بود تا جایی که کف قیمتی یکی از عمیق‌ترین رکودهای تاریخی در بازار فولاد را شاهد بودیم. البته این دوران شرایطی را برای تغییر جهت بازار داخلی فولاد به سمت رشد شتابان قیمت‌ها فراهم کرد؛ هرچند که افزایش قیمت‌های جهانی را باید دلیل اول این رشد نرخ‌ها در بازار داخلی به شمار آوریم. از همین زمان با افزایش قیمت نفت در بازارهای جهانی شاهد رشد قیمت سنگ آهن در بازار نقدی و آتی چین بودیم هرچند که برخی سفته بازی‌های مشکوک نیز بر این روند در شرق آسیا تاثیر گذاشت. در ادامه رشد قیمت سنگ آهن به افزایش بهای فولاد چین منتهی شد تا جایی که غالب بازارهای جهانی را در نوردید و قیمت فولاد و البته سایر فلزات همگام با افزایش قیمت‌های جهانی نفت خام وارد یک فاز افزایشی پرشتاب شدند.

نکته حائز اهمیت این مطلب است که هرچند بازار فولاد به نسبت قیمت‌های پایین آن دوران مستعد رشد نرخ بود، ولی افزایشی نزدیک به ۲۰ درصد در چند هفته با واقعیت‌های تقاضای جهانی و همچنین موجودی بالای انبارها همخوانی نداشته است هرچند برخی داده‌ها از سفته بازی برخی سرمایه گذاران بزرگ نیز در خلال این رشد قیمت‌ها حکایت داشت. باید به این نکته نیز اشاره داشت که پتانسیل‌های فنی رشد قیمت برای سایر فلزات پایه همچون روی، سرب یا آلومینیوم بسیار بیشتر از فولاد بوده و هست هر چند که این فلزات نیز در مسیر افت قیمت قرار گرفته‌اند. در عین حال کاهش روزشمار قیمت سنگ آهن در بازار شرق چین نیز دلیل دیگری بر احتمال ادامه روند کاهشی قیمت‌های فولاد در بازارهای شرقی است. به‌عنوان مثال بهای هر تن سنگ آهن از نزدیک به ۷۰ دلار در پایان ماه آوریل هم‌اکنون به ۵۵ دلار و ۲۶ سنت برای دهم ماه می ‌رسیده که هنوز هم این روند کاهشی می‌تواند ادامه یابد.

با این حال افزایش نرخ‌های جهانی تنها دلیل رشد قیمت‌ها در بازار داخلی نبوده است، بلکه برخی واقعیت‌های زیرپوستی در بازار فولاد نیز در بروز و ظهور این جهش بازار موثر بودند. از سوی دیگر با توجه به پایین بودن محسوس موجودی انبارها در بازارهای داخلی و قرار گرفتن مسیر اصلی عرضه از چند کانال خاص و همچنین کاهش شدید تولید در واحدهای نوردی، توانمندی برخی فعالان بزرگ بازار به شدت افزایش یافته هرچند که رکود محسوس تقاضا اجازه خودنمایی این پتانسیل را از بازار فولاد دریغ می‌کند. این وضعیت در حالی پیش رفت که چند شایعه و همچنین ورود نقدینگی به بازار از طرق مختلف همچنین کاهش سود بانکی بازار شکننده فولاد را به سمت جهش قیمتی پیش برد. این افزایش نرخ که تقریبا تمامی بازارهای زیر مجموعه فولاد را در بر گرفت باعث شد تا قیمت هر کیلوگرم میلگرد ذوب‌آهن اصفهان در بازار تهران حتی تا نزدیکی ۱۹۰۰ تومان در هر کیلوگرم افزایش یابد. این وضعیت چند کارکرد جدی برای برخی فعالان بازار به همراه داشت که از آن جمله می‌توان به خالی شدن موجودی انبارهای بسیاری از تولیدکنندگان اشاره کرد، هرچند که شائبه برخی بازارسازی‌ها را نیز در ذات خود نهفته داشته است.

واقعیت‌های این روزهای بازار فولاد

پس از التهاب بازار فولاد در هفته‌ها و ماه‌های گذشته این انتظار در بدنه این بازار ایجاد شده که شاید تا تثبیت نرخ‌ها فاصله‌ای باقی نمانده باشد. از سوی دیگر جهش اعجاب آور پیشین قیمت‌ها که شاید تنها بتوان آن را با بازار سهام و جهش قیمت برخی سهم‌های خاص مقایسه کرد، وضعیتی را ایجاد کرد که خروجی آن فرار خریدار یا سرمایه‌گذار از این بازار بود. سقوط حجم تقاضا، پراکندگی قیمت‌های پیشنهادی، رقابت منفی بین فعالان بازار و حتی تولیدکنندگان، عقب‌نشینی خریداران واقعی، نوسان حجم عرضه‌ها در بازار آزاد و افزایش حجم تولید و از همه بدتر خروج برخی سرمایه‌ها از بازار فولاد البته با سودی مطلوب واقعیت‌های دیگری از بازار بوده که وضعیت فعلی را رقم زده است. این وضعیت باعث شد تا در روز ابتدایی هفته جاری قیمت‌ها در بازار داخلی با کاهش محسوس رو به رو شود که چشم انداز ضعیفی را پیش روی معاملات در این هفته ترسیم می‌کند.

شاید بتوان رکورد دار کاهش قیمت‌ها در بازار داخلی را برای روز شنبه بهای میلگردهای نوردی سایزهای کوچک همچون میلگرد قزوین دانست تا جایی که در بازار تهران و در برخی لیست‌های فروش کاهشی تا ۶۰ تومان در هر کیلوگرم را نیز تجربه کرده است که سقوطی جدی در بازار به شمار می‌آید. با توجه به جایگاه خاص و روند عمومی قیمت‌گذاری میلگرد قزوین در بازار تهران باید گفت که این روند قیمتی قاعدتا بر سایر انواع میلگرد تاثیر خواهد داشت یعنی زمانی کاهشی در بازار میلگرد تهران تجربه شده است.

درخصوص بازار تیرآهن وضعیت به گونه‌ای دیگر است زیرا شتاب جهش قیمت‌ها و همچنین سرعت افت نرخ‌ها در مقایسه با نوسان قیمت میلگرد، شرایط متعادل تری را نشان می‌دهد، هرچند که روند نوسان قیمت‌ها البته با شتابی کمتر تقریبا با بازار میلگرد یکسان است. ذات بازار تیرآهن در سال‌های اخیر با بازار میلگرد تفاوت‌های عمیقی پیدا کرده است زیرا از یکسو عرضه‌کنندگان تیرآهن در کشور محدود بوده ولی عرضه میلگرد در اغلب استان‌های کشور از طریق تولیدکننده در جریان است. این ویژگی باعث شده تا مدیریتی نانوشته در بازار تیرآهن ایجاد شود یعنی روند عمومی تغذیه بازار از چند کانال خاص صورت می‌پذیرد که البته با هماهنگی با یکدیگر نیز فعالیت می‌کنند. باید به این نکته نیز اشاره کرد که هرچند این روند عمومی با انتقادهایی بحق رو‌به‌رو است ولی باز هم موجب شده تا این بازار مهم از انسجامی منطقی برخوردار بوده و نوسانات نامتعارف چندانی را تجربه نکند. البته باید به این نکته نیز اشاره داشت که حتی در عمق رکود در سال گذشته، باز هم قیمت تیرآهن در سطوحی بالاتر از میلگرد قرار داشت تا جایی که فاصله قیمتی غیرمتعارفی را شاهد بودیم که دقیقا نشان‌دهنده مدیریت بازار داخلی از چند کانال خاص بود. در هر حال باید گفت که مدیریت بازار از یک یا چند کانال خاص را باید همچون تیغی دو دم به شمار آورد که هرچند مزایای خاص خود را دارد ولی مضراتی را نیز برای سایر فعالان بازار به همراه می‌آورد که اهمیت نظارت را در ذهن تداعی خواهد کرد. در آینده به این بحث بیشتر خواهیم پرداخت.

نگاهی جدید

همان‌گونه که پیش‌تر در این رسانه به آن اشاره شد؛ در روزهای اخیر و با خودنمایی محسوس رسانه‌های دیجیتال و شبکه‌های اجتماعی حجم بزرگی از اطلاعات از اقصی نقاط جهان در دسترس فعالان بازار قرار داشته و می‌توانند به سادگی و حتی با زبان بومی خود داده‌های خام بسیاری را از بازارهای مختلف کسب کنند. همین ویژگی تا حدی نقش رسانه‌های مکتوب را در ارائه اطلاعات و آمار تحت‌الشعاع قرار داده بنابراین مخاطبان به سبک و شیوه دیگری از ارائه اطلاعات نیازمند شده‌اند که از آن جمله می‌توان از تحلیل آمارها و اطلاعات، ارائه دورنما و راهبرد مفید، بررسی نحوه فعالیت فعالان بازار، رخدادهای تاثیرگذار بر بازارهای جهانی پیش از وقوع و رخدادهای مغفول بازار و همچنین جمع‌بندی اطلاعات مفید و ارائه بسته‌ای خبری و تحلیلی به مخاطب نام برد. به‌عنوان مثال هم‌اکنون نوسان قیمت نفت در بازارهای جهانی، بررسی قیمت‌های تمام شده فلزات، سنگ آهن و فولاد، وضعیت تقاضا در اقصی نقاط جهان و واقعیت‌های تولید در صنایع داخلی یا موارد تاثیرگذار بر بازار داخلی رخدادهای مهمی به شمار آمده که از این پس تلاش داریم تا به آنها بپردازیم.