فرش قرمز بازار‌های کالایی ایران

بهروز سعید

مدیر کمیته واردات و بازرگانی داخلی اتاق بازرگانی کرمان

با توجه به برنامه‌ریزی برای دستیابی به اهداف چشم‌انداز ۱۴۰۴، ایران کشوری توسعه یافته با جایگاه نخست اقتصادی، علمی و فناوری در سطح منطقه، با هویت اسلامی و انقلابی، الهام‌بخش در جهان اسلام و با تعامل سازنده و موثر در روابط بین‌الملل تصویر شده است. در این سند برای بخش صنایع معدنی از جمله فولاد، آلومینیوم، مس و سیمان نیز اهدافی درنظر گرفته شده است. در شرایط پسابرجام و درحالی که بسیاری از کشورها برای همکاری در بخش صنایع معدنی ایران اعلام آمادگی کرده‌اند، این سوال مطرح می‌شود که آیا ورود سرمایه‌گذاران خارجی به کشور به پیشبرد اهداف سند چشم‌انداز ۱۴۰۴ بخش صنایع معدنی کمک خواهد کرد؟ و روش جذب سرمایه‌گذاران با چه طرح توجیهی امکان‌پذیر است؟ و در آخر، آیا انداختن فرش قرمز زیر پای سرمایه‌گذاران چه شاخص‌های کیفی و کمی از دید سرمایه‌گذاران باید داشته باشد؟ اینها سوالاتی است که باید بررسی شود و برای آن طرح و برنامه داشت تا در گرداب توهم در‌گیر نشویم.

افزایش صادرات فولاد

امروزه، یکی از اساسی‌ترین پایه‌های اقتصادی کشورهای جهان را صنایع آهن و فولاد تشکیل داده و تولید و مصرف فولاد یکی از شاخص‌های اصلی توسعه‌یافتگی کشورها و جوامع به‌شمار می‌آید.

در سند چشم‌انداز صنعت فولاد کشور در افق ۱۴۰۴ نیز که با هدف هدایت ایران به سمت کشوری توسعه‌یافته با جایگاه نخست اقتصادی، علمی و فناوری در سطح منطقه تدوین شده، افزایش تولید این کالای استراتژیک مورد توجه ویژه قرار گرفته و دستیابی به ظرفیت تولید ۵۵میلیون تن فولاد به‌عنوان یک هدف مهم عنوان شده است، علاوه بر آن صادرات ۱۴میلیون تنی فولاد نیز یکی دیگر از اهدافی است که در افق ۱۴۰۴در نظر گرفته شده است. اولویت نخست، سرمایه‌گذاری داخلی در کشور است یعنی برای رسیدن به اهداف چشم‌انداز صنعت فولاد باید بر سرمایه‌گذاری داخلی تمرکز کرده و از تمام توان خود در این زمینه بهره برد.

البته درصورتی که سرمایه‌گذاران خارجی در کشور اقدام به احداث کارخانه کنند میزان تولید نیز افزایش پیدا خواهد کرد. نکته مهم در مشارکت با خارجی‌ها در صنعت فولاد کشور ارتقای فناوری برای ساخت و تولید فولاد است زیرا یکی از شاخص‌های تاثیرپذیر در قیمت تمام‌شده نوع فناوری مورد استفاده در تولید فولاد است. در واقع با استفاده از تجربه و دانش فنی مورد استفاده در کشورهای پیشرو و موفق در عرصه فولادسازی می‌توان برای ورود به بازارهای رقابتی آماده شد و زمینه برای صادرات نیز فراهم خواهد شد.


دستیابی به اهداف صنعت مس

تولید یک‌میلیون و ۲۰۰هزار تن مس کاتد یکی از اهداف سند چشم‌انداز صنعت مس در افق ۱۴۰۴ است. اهداف سند چشم‌انداز صنعت مس در صورتی دست یافتنی است که سرمایه‌گذاری خارجی در این بخش انجام شود. با توجه به نزدیکی هزینه‌های تمام‌شده با قیمت فروش مس، ورود سرمایه‌گذاران خارجی نقش موثری در پیشبرد صنعت مس و رسیدن به اهداف و افق چشم‌انداز ۱۴۰۴ دارد. شنیده‌ها حاکی است که گروه‌های متعددی برای مذاکره از کشورهای مختلف برای همکاری در صنعت مس اعلام آمادگی کرده‌اند و باید در چند ماه آینده منتظر نهایی شدن این مذاکرات باشیم. به اعتقاد من و با در نظر گرفتن جوانب کارشناسی، بهتر است این هدف مورد بازنگری قرار گیرد زیرا در افق ۱۴۰۴ اعدادی بیش از اعدادی که امروز تعیین شده است، قابل تصور نخواهد بود. درحال‌حاضر به واسطه معادن کوچک و متوسطی که در حال توسعه هستند می‌توان ۴۰۰هزار تن مس را از معادن فعلی ایران تولید کرد که تولیدی به‌صرفه و قابل قبول خواهد بود. در سال‌های گذشته دستیابی به تولید ۷۰۰هزار تن مس در پایان برنامه پنجم هدف‌گذاری شده بود که بررسی‌های فنی و اقتصادی دقیق‌تر، تکمیل اکتشافات تفصیلی در معادن موجود و همین طور تغییر شرایط اقتصادی صنعت، بازنگری این هدف و کاهش آن به ۴۰۰ هزار تن کنونی را در پی داشته است.


جذابیت آلومینیوم برای خارجی‌ها

تولید ۱/ ۵ میلیون تنی آلومینیوم یکی دیگر از اهداف سند چشم‌انداز این صنعت در افق ۱۴۰۴ است. صنعت آلومینیوم سرمایه بر و انرژی‌بر است و در کشورمان از ظرفیت انرژی کافی برخوردار است، بنابراین صنعت آلومینیوم ایران برای سرمایه‌گذاران خارجی جذابیت لازم را دارد. در صورتی که سرمایه‌گذاران خارجی به ایران راه پیدا کنند فرصت مناسبی برای این صنعت و برای رسیدن به اهداف سند چشم‌انداز افق ۱۴۰۴فراهم می‌شود.


صنعت سیمان

کسب جایگاه سوم جهان با ظرفیت تولید سالانه ۱۲۰میلیون تن و کسب رتبه نخست در صادرات جهانی و ظرفیت تولید در منطقه را می‌توان از اهداف برنامه‌ای بخش سیمان در افق ۱۴۰۴ دانست. با توجه به چشم‌انداز ترسیم شده صنعت سیمان در افق ۱۴۰۴ برای این صنعت نیز ۶ هدف کلی در نظر گرفته شده که می‌توان به ارتقای بهره‌وری، افزایش توان رقابت‌پذیری، بهینه‌سازی مصرف انرژی و آب اشاره کرد. از سوی دیگر برای این بخش ۴ برنامه راهبردی منتخب در نظر گرفته شده که از میان آنها می‌توان به توسعه و ایجاد زیرساخت‌ها و ایجاد نظام یکپارچه در بخش توزیع سیمان اشاره کرد. بدیهی است در حال حاضر، سرمایه‌گذاران خارجی به‌طور مستقیم در ایران سرمایه‌گذاری نمی‌کنند و به اعتقاد من دستیابی به تولید بیش از ۴۰۰میلیون تن سیمان که یکی از اهداف سند چشم‌انداز صنعت سیمان در افق ۱۴۰۴ به‌شمار می‌رود دشوار است اما احتمالا با آغاز رونق اقتصادی کشور و افزایش پروژه‌های عمرانی امکان از رکود بیرون آمدن این صنعت وجود دارد. نتیجه‌گیری: با توجه به فرصت‌های پیش رو، و گنج‌های نهفته در ایران، باید قبل از هر گونه اقدامی به دور از هرگونه سیاسی کاری و جناح بازی، برنامه‌هایی روشن و زمانبندی شده و با طرح‌های توجیهی و مشخص بودن زمان بازگشت سرمایه و با مذاکره با سرمایه‌گذاران خارجی راهکارهای ورود آنها را هموار کرد تا بتوان به اهداف سند چشم‌انداز 1404 دست یافت.