تهدیدهای بین‌المللی صنعت فولاد ایران حامد سلطانی‌نژاد
گروه بورس کالا: ششمین همایش بین‌المللی فولاد طبق روال سال‌های گذشته امسال نیز با حضور چهره‌های معتبر داخلی و جهانی برگزار شد. به گزارش «دنیای اقتصاد» در سخنرانی‌های روز گذشته این همایش محمد ابکاء، مدیرعامل شرکت بین‌المللی فولاد تکنیک با اشاره به این نکته که در 60 سال گذشته همواره رشد اقتصادی کشور و شدت مصرف فولاد با یکدیگر ارتباط مستقیمی داشته‌اند، گفت: بررسی‌ها نشان می‌دهد چهار مولفه رشد اقتصادی، قیمت سنگ‌آهن، قیمت نفت و رشد مصرف فولاد کاملا با یکدیگر هماهنگ بوده‌‌اند. او در ادامه با اشاره به کاهش تولید فولاد در دنیا طی دو سال گذشته به فاصله گرفتن میزان تولید فولاد از ظرفیت‌های تولید اشاره کرد و گفت: در سال‌های گذشته میزان تولید فولاد به 75 تا 65 درصد ظرفیت‌ رسیده است. به گفته ابکاء پیش‌بینی‌ها برای سال 2020 نشان می‌دهد که به‌رغم کاهش تولید فولاد چین 400 میلیون تن به ظرفیت تولید فولاد جهان اضافه خواهد شد. مدیرعامل فولادتکنیک با اشاره به ظرفیت دو میلیارد و 721 میلیون تنی ذخیره سنگ‌آهن در ایران براساس آخرین مطالعات گفت: خلوص کمتر از 51 درصد و نیز مشکلاتی برای استخراج، بزرگ‌ترین چالش‌های پیش‌روی سنگ‌آهن ایران است. او در ادامه گفت: به نظر می‌رسد برای رسیدن به هدف 55 میلیون تن تولید فولاد در سال 1404 دچار کمبود سنگ‌آهن خواهیم شد.

ابکاء ظرفیت تولید فولاد خام در کشور را ۲۴ میلیون تن اعلام کرد که در سال ۲۰۱۵، ۱۷ میلیون تن از آن به تولید رسید. همچنین ظرفیت تولید فولاد نهایی در سال ۲۰۱۵ رقم ۳۴ میلیون تن بوده که تنها ۱۶ میلیون تن آن به تولید منجر شده است. ابکاء در ادامه با اشاره به ظرفیت‌های موجود برای ساختمان‌سازی در کشور و پیش‌بینی‌های موجود گفت: ما در افق ۱۴۰۴ بیش از ۳۴ میلیون تن مصرف فولاد نخواهیم داشت بنابراین بر روش‌های صادراتی تمرکز کنیم. تعیین تکلیف مجوزهای بهره‌برداری نکته‌ای دیگر بود که ابکاء در سخنرانی خود به آن اشاره کرد و گفت: بسیاری از مجوزهای بهره‌برداری در زنجیره‌ فولاد از ظرفیت‌های در نظر گرفته شده برای آنها بسیار دور هستند که باید آنها را واقعی کرد. وی سرمایه‌ لازم برای توسعه زنجیره فولاد کشور را ۱۰ میلیارد یورو اعلام کرد که تاکنون ۵۰ درصد از آن تعهد شده است. او سرمایه لازم برای توسعه زیرساخت‌های صنعت فولاد را هم ۱۶ میلیارد یورو اعلام کرد که فقط ۲۷‌درصد از آن تعهد شده است. ابکاء در ادامه با اشاره به مطالعات جامع فولاد برای جانمایی واحدهای فولادی گفت: طبق مطالعات و محدودیت‌های زیست‌محیطی مناطق حاشیه جنوب ایران، بخش‌هایی از مناطق مرکزی و بخش‌هایی از مناطق شمال‌شرقی برای احداث واحدهای فولادی دارای مزیت هستند. وی در نهایت با اشاره به وجود مزیت‌هایی مانند منابع گاز و برق در ایران یکی از الزامات رسیدن به اهداف بلندمدت فولادی را تمرکز در سیاست‌گذاری و تدوین استراتژی دانست و گفت: تامین منابع مالی به‌منظور تکمیل زنجیره فولاد و زیرساخت‌ها، بررسی واحدهای مشکل‌دار از لحاظ زیرساخت، بسترسازی برای بازارهای صادراتی، ادغام واحدهای تولیدی و رسیدن به مقیاس‌های بالا برای تولید، احداث واحدها در ظرفیت‌های بهینه اقتصادی و کاهش هزینه‌های تولید از دیگر الزامات رسیدن به اهداف بلندمدت است.


اقدامات درون بنگاهی و دولتی برای نجات فولاد

در ادامه این همایش بهرام سبحانی، رئیس انجمن فولادسازان و مدیرعامل شرکت فولاد مبارکه اصفهان سخنرانی خود را با مروری بر بازار جهانی فولاد و اثر آن بر بازار داخلی آغاز کرد. سبحانی در ابتدای صحبت‌های خود با طرح این سوال که اگر مشکل رکود بازار حل نشود چه کار باید کرد و سرمایه‌گذاری‌ها با چه امیدی باید ادامه پیدا کنند، گفت: درست است که این سوال مطرح می‌شود اما در کشوری با قابلیت‌های بی‌نظیر ایران که فرصت‌های زیادی برای سرمایه‌گذاری وجود دارد ما نباید نگران تولید بالای 50 میلیون تن در فولاد باشیم زیرا تمام پیش‌زمینه‌های آن در کشور فراهم است. سبحانی در ادامه گفت: قیمت فولاد در بازارهای جهانی در سه سال گذشته از 750‌دلار در هر تن به زیر 300 دلار رسیده است. در بازار داخلی هم محصولات ساختمانی از هزار و 900 تومان به هزار و 300 تومان رسید. او در ادامه به نقش دامپینگ چین در این بحران اشاره کرد و گفت: حتی خود چینی‌ها هم که سالانه بالای 100 میلیون تن صادرات دارند آن طور که خودشان می‌گویند سال گذشته 8 میلیارد دلار زیان دیده‌اند. سبحانی با تاکید بر این نکته، اجرای هرچه سریع‌تر قوانین مبارزه با دامپینگ را در کشور خواستار شد. مدیرعامل شرکت فولاد مبارکه اصفهان با طرح این سوال که در سال 95 باید چه کرد؟ گفت: بر اساس پیش‌بینی‌ها بعید است که کاهش یا افزایش قیمت‌ها در سال 95 با توجه به قیمت نفت از دامنه 10 درصد فراتر برود بنابراین برای اینکه در چنین شرایطی طرح‌های توسعه را پیش ببریم نیاز به اقداماتی درون‌بنگاهی و همچنین دولتی داریم که اقدامات درون‌بنگاهی شامل مدیریت کاهش هزینه‌ها برای واحدهای موجود، مدیریت منابع بنگاه‌ها، تولید محصولات کیفی، تولید محصولات صادراتی، گسترش بازارهای صادراتی و ادغام واحدهای فولادی کوچک است. سبحانی به اقدامات دولت نیز اشاره کرد و گفت: دولت می‌تواند با ارائه تسهیلات ارزان‌قیمت برای سرمایه در گردش، تثبیت نرخ انرژی، ارائه یارانه انرژی، حمایت تعرفه‌ای از فولادسازان داخلی، توجه به جوایز صادراتی و بازنگری‌های مالیاتی در سال آینده به کمک فولادسازان بشتابد.


ابزارهای بورس کالا در خدمت صنعت فولاد

دکتر حامد سلطانی‌نژاد، مدیرعامل بورس کالای ایران نیز در این همایش به ایراد سخن پرداخت. وی با اشاره به فلسفه راه‌اندازی بورس کالا در ایران و نقش این بازار در توسعه فولاد به معرفی ابزارهای مالی مورد استفاده در صنعت فولاد برای تامین مالی و پوشش ریسک که سازوکارهای آن در بورس کالای ایران فراهم است، پرداخت. به گفته وی توجه ویژه دولت و سیاست‌گذاران مملکت به صنعت فولاد و نیز استفاده از مکانیزم‌های بازاری برای قیمت‌گذاری، موجب شده طی سال‌های اخیر با روند افزایش تولید فولاد مواجه باشیم. در این میان شرکت بورس کالای ایران نیز بخشی از این آزادسازی قیمت‌ها و تشویق فعالان به تولید فولاد را سازماندهی کرده تا به این ترتیب فرآیند معاملات محصولات فولادی و نیز قیمت‌گذاری آنها در بستر بورس کالا تسهیل شود. سلطانی‌نژاد گفت: بورس کالا یکی از مشوق‌های مهمی بوده که باعث شده صنعت فولاد با توان بیشتری به تولید محصولات خود پرداخته و ظرفیت‌های خود را افزایش دهد. به گفته وی چنانچه بخواهیم نگاهی به نقش بورس کالای ایران بر معاملات فولاد داشته باشیم خواهیم دید به عنوان مثال امسال که وضعیت رکودی حاکم بوده، چیزی حدود ۴/ ۵ میلیون تن محصولات فولادی به ارزش ۷۷ هزار میلیارد ریال در بورس کالای ایران مورد دادوستد قرار گرفته است. همچنین در مورد سنگ‌آهن نیز طی رکود ۱۱ ماهه سال ۹۴ شاهد معاملات ۶/ ۲ میلیون تن محصول به ارزش حدود ۵/ ۱ هزار میلیارد ریال در بورس کالای ایران بوده‌ایم. سلطانی‌نژاد در بخش دیگری از صحبت‌های خود با اشاره به اینکه ابزارهای متعددی در بورس کالای ایران وجود دارد که در شرایط مختلف رکودی و کمبود نقدینگی قادر است تولید را از بحران نجات دهد به اوراق سلف و اوراق سلف موازی اشاره کرد و گفت: تاکنون طی مدت کوتاه استفاده از قراردادهای سلف، این اوراق برای شرکت‌های مختلفی منتشر شده‌اند که اولین آنها شرکت سنگ‌آهن گل‌گهر بوده است و به این طریق حدود دو هزار میلیارد تومان تامین مالی این شرکت از طریق بورس کالا انجام شده است. به گفته وی تولیدکنندگان کالا به پشتوانه کالاهای موجود در انبار خود امکان انتشار اوراق را پیدا می‌کنند و از این طریق در راستای تامین مالی خود گامی بلند برمی‌دارند. سلطانی‌نژاد افزود: این مدل ساختار مالی برای محصول ذرت در بورس کالا پیاده شده که به کاسته شدن از بار مالی دولت کمک شایانی کرده است. مدیرعامل بورس کالای ایران در پایان گفت: بورس کالا باید بتواند به تمام کسانی که در حوزه صنعت فولاد فعال هستند این ابزارهای مالی نوین را معرفی کند.