شروین شهریاری

* پرسش از آقای «پیام شاولیان» از طریق پست الکترونیک: با توجه به کاهش قیمت‌های جهانی مس، آیا در صورتی که قیمت سهام ملی مس در پایان سال مثلا به ۷۰۰ تومان برسد، شرکت سرمایه‌گذاری توسعه معادن و فلزات مجبور به تعدیل منفی درآمد خود نخواهد شد؟

پاسخ: یکی از حوزه‌هایی که هر تحلیل‌گر بنیادی باید بدان تسلط نسبی داشته باشد، موضوع استانداردهای حسابداری و حسابرسی است که البته احاطه بر این حوزه، نیازمند ممارست و مطالعه در علم حسابداری است. برای پاسخ به این پرسش باید به یکی از استانداردهای حسابداری که مربوط به سرمایه‌گذاری‌ها می‌شود، رجوع کرد. مطابق استاندارد شماره ۱۵ در زمینه طبقه‌بندی یک سرمایه‌گذاری در ترازنامه، هنگامی که در عمل محدودیت‌هایی در واگذاری آن توسط واحد تجاری (شرکت) طی دوره مالی آتی وجود داشته باشد، سرمایه‌گذاری مزبور باید در ترازنامه در بخش دارایی‌های غیر‌جاری و در سرفصل سرمایه‌گذاری‌های بلند مدت طبقه‌بندی شود.

به این ترتیب از آنجا که مالکیت سهام ملی مس تا ۵سال آتی و تسویه اقساط در وثیقه دولت خواهد بود، این سرمایه‌گذاری مطابق شرط بیان شده در استاندارد (غیر‌قابل واگذاری بودن) در سرفصل سرمایه‌گذاری‌های بلند مدت، ترازنامه معادن و فلزات طبقه‌بندی خواهد شد. در بخش دیگری از استاندارد شماره ۱۵ آمده است: «از آنجا که سرمایه‌گذاری‌های بلند مدت برای زمانی طولانی نگهداری می‌شوند، ارزش بازار آنها از نظر ارتباط با اندازه‌گیری سود و زیان یک دوره مالی شرکت اهمیت چندانی ندارد، زیرا که مدیریت شرکت، قصد یا امکان آن را ندارد که این ارزش را از طریق فروش سرمایه‌گذاری متبلور سازد. بنابراین سرمایه‌گذاری‌های بلند مدت به روش «بهای تمام شده پس از کسر ذخیره کاهش دایمی در ارزش» در ترازنامه انعکاس داده می‌شود.

همان‌طور که ملاحظه می‌شود با این رویه مطابق استاندارد حسابداری، ارزش بازار هر سهم ملی مس در تاریخ ۲۹اسفند ۸۶، تاثیری در سود و زیان یا الزام به اخذ ذخیره کاهش برای معادن و فلزات ایجاد نخواهد کرد و «ومعادن» می‌تواند این سرمایه‌گذاری ۳۰۴‌میلیارد تومانی خود را در سرفصل سرمایه‌گذاری‌های بلند مدت در ترازنامه طبقه‌بندی کند. گفتنی است «ومعادن» بهای تمام شده هر سهم ملی مس در سبد خود را (پس از کسر سود خالص تحصیل شده توسط «فملی» در ۶ماهه اول) ۸۲۹۵ ریال به ازای هر سهم ثبت نموده است.

البته در اینجا نکته ظریفی نیز وجود دارد و آن هم قید کلمه «دایمی» در عبارت «بهای تمام شده پس از کسر هرگونه ذخیره کاهش دایمی در ارزش» در متن استاندارد حسابداری است. همین مفهوم دایمی بودن یا نبودن کاهش ارزش در یک سرمایه‌گذاری، اغلب محل اختلافات عدیده‌ای بین حسابرسان و هیات‌های مدیره شرکت‌های سرمایه‌گذاری بوده است.

طبق رویه موجود، اگر در پایان اولین دوره مالی، ارزش بازار سرمایه‌گذاری بلند مدت به نحو قابل‌ملاحظه‌ای کمتر از بهای تمام شده باشد، از آنجا که همواره شاخص ارزش‌گذاری منصفانه سرمایه‌گذاری مطابق استاندارد «ارزش بازار» است، بنابراین حسابرس معمولا این مساله را با مدیریت شرکت سرمایه‌گذاری در میان می‌گذارد و البته در بیشتر موارد نیز با توضیح و ادعای مدیریت در مورد موقتی بودن این کاهش ارزش، مساله در گزارش حسابرس منعکس نمی‌شود.

اما پس از طی چند دوره مالی، در صورتی که ارزش بازار، کماکان کمتر از بهای تمام شده باشد، این بار بازرس قانونی به طور قطع این بند با اهمیت را در گزارش خود به مجمع صاحبان سهام ارائه خواهد کرد که مطابق الزامات بورس معمولا شرکت ملزم به اخذ ذخیره کاهش، به میزان مورد نیاز خواهد شد.

بنابراین با توجه به جمیع توضیحات، می‌توان پیش‌بینی کرد که در صورت کاهش احتمالی قیمت سهام ملی مس، هر چند در پایان سال جاری تهدیدی از بابت الزام به اخذ ذخیره کاهش متوجه خریداران این بلوک نخواهد بود، اما در دوره‌های مالی بعد، در صورت تثبیت قیمت سهام ملی مس در نرخ‌های کمتر از بهای تمام شده، اخذ ذخیره کاهش مطابق استاندارد برای این سرمایه‌گذاری بلند مدت اجتناب‌ناپذیر خواهد بود.

*پرسش از آقای «نادر ادب‌نژاد» از طریق پست الکترونیک: چرا سهام سایپا با وجود گزارش ۶ ماهه مناسب و نسبت قیمت به درآمد پایین، از طرف سهامدار عمده حمایت نمی‌شود و صف فروش این سهام ادامه دارد؟

پاسخ: هر چند افق آتی برای سرمایه‌گذاری در صنعت خودرو برای سرمایه‌گذاران چندان جذاب نیست، اما قیمت سهام سایپا اکنون در محدوده‌ای قرارگرفته که با توجه به گزارش‌های مالی و پتانسیل‌های بنیادی کمتر از ارزش ذاتی خود معامله می‌شود. البته به طور کلی در حال حاضر فشار فروش بر نمادهای پرقدمت بازار وجود دارد که به دلیل ورود شرکت‌های جدید و کمبود نقدینگی سرمایه‌گذاران است و این مساله، گریبان‌گیر «خساپا» نیز شده است. البته در خصوص حمایت سهامداران عمده، گروه صنعتی رنا اخیرا خرید‌هایی از صف فروش سهم داشته است که از فشار عرضه بر نماد نکاسته است. اما در صورت تامین منابع از سایپا، احتمال اجرایی شدن بازار گردانی به شیوه سنتی همانند شرکت‌های پارس‌خودرو و رایان سایپا در نماد «خساپا» نیز وجود دارد.

Shahriary-sh@yahoo.com