شروین شهریاری

*پرسش از خانم سرمدی از طریق پست الکترونیک: تاثیرات کاهش قیمت جهانی سنگ آهن در شرکت‌های داخلی و وضعیت آینده این صنعت را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ پاسخ: بررسی مساله مطرح شده توسط خواننده محترم نیازمند تحلیل وضعیت کلان صنعت در جهان است که مستلزم بررسی مشروحی است. در ادامه به برخی نکات اجمالی در این خصوص اشاره شده است.مصرف اصلی سنگ آهن (حدود ۹۹‌درصد) در تولید فولاد است. عمده‌ترین علت رشد تقاضای فولاد در جهان در چند سال گذشته به نقش کشور چین مربوط می‌شود. مصرف فولاد این کشور از ابتدای قرن میلادی تاکنون نزدیک به سه برابر شده و این در حالی است که مصرف فولاد در آمریکا و اروپا از رشد ناچیزی برخوردار بوده است. همچنین باید در نظر داشت که چین بیش از یک سوم تولید فولاد جهان را در اختیار دارد و بزرگ‌ترین صادر کننده فولاد در جهان است. از سوی دیگر این کشور بزرگ‌ترین مصرف‌کننده سنگ‌آهن صادراتی سایر کشورها نیز هست. این مقایسه کلی نشان می‌دهد که نقش کشور چین در معادلات بازار سنگ‌آهن و فولاد کاملا تعیین کننده است. مصرف جهانی سنگ آهن در سال‌های اخیر با نرخی حدود ۱۰درصد در حال رشد بوده است. همچنین بازار سنگ آهن صادراتی تقریبا انحصاری بوده و در اختیار چند کشور مشخص (برزیل، استرالیا و ...) می‌باشد. رشد تقاضا از سوی چین باعث افزایش قدرت چانه‌زنی شرکت‌های بزرگ تولید‌کننده سنگ آهن در چند سال اخیر شده، به طوری که قیمت سنگ آهن جهش کم‌سابقه‌ای را شاهد بوده است. یک مطالعه تاریخی نشان می‌دهد که قیمت هر تن سنگ‌آهن در قراردادهای بلند‌مدت در سال‌جاری به محدوده ۹۰ تا ۱۰۰‌دلار رسیده، که در چند دهه اخیر بی سابقه است. از سوی دیگر قیمت تک محموله‌ها (SPOT) نیز در سال‌جاری به رکورد ۲۰۰‌دلار در هر تن نیز دست یافت؛ هرچند در حال حاضر قیمت‌ها در محدوده قیمت قراردادهای یک‌ساله (و حتی کمتر از آن) قرار دارد. تولید و مصرف فولاد به عنوان یکی از شاخص‌های توسعه به شمار می‌رود؛ بنابراین رشد تقاضای فولاد ارتباط مستقیمی ‌با رشد اقتصادی کشورها خواهد داشت. رشد بی‌سابقه اقتصاد چین نقش اصلی را در افزایش مصرف سنگ‌ آهن و تولید فولاد داشته است. با توجه به این توضیحات به نظر می‌رسد برای تحلیل وضعیت آتی بازار سنگ آهن باید به بررسی اقتصاد کشور چین بپردازیم.

پیش‌بینی‌های موجود نشان می‌دهد که در پی بحران مالی جهانی و احتمال بروز رکود و کاهش مصرف در آمریکا و کشورهای غربی، میزان تولید فولاد و متعاقب آن صادرات چین در کوتاه مدت با چالش مواجه خواهد شد. بنابر پیش‌بینی شبکه خبری بلومبرگ چین در سال آینده میلادی احتمالا کندترین رشد خود را طی دو دهه اخیر تجربه خواهد کرد که علت اصلی آن کاهش تقاضای صادراتی عنوان شده است. این کاهش رشد اقتصادی به این معنا است که رشد تقاضا و تولید فولاد در سال آینده میلادی متوقف خواهد شد و این مساله احتمالا امکان افزایش قابل توجه قیمت‌های فولاد را منتفی خواهد ساخت. از سوی دیگر موجودی بالای انبارها در حال حاضر و نیز کاهش فعالیت‌های سفته بازی در بازار فولاد (به علت زیان سنگین اخیر بازار‌های مالی) به عنوان دو عامل مهم در رکود قیمت‌ها در کوتاه مدت موثر خواهند بود. بدین ترتیب این انتظار وجود دارد که با کاهش تقاضای غیرعادی در چین، قیمت نهاده‌های تولید فولاد (از قبیل سنگ آهن، انرژی، زغال سنگ، نرخ حمل و ...) در افق زمانی مذکور با رکود مواجه شود و علت کاهش شدید قیمت این نهاده‌ها در چند ماه اخیر نیز ناشی از همین مساله بوده است.با توجه به این توضیحات می‌توان گفت افزایش نرخ سنگ آهن نسبت به سطوح کنونی در سال آینده میلادی از احتمال کمی‌برخوردار است و صرف نظر تولیدکنندگان از افزایش قیمت قرارداد‌های بلندمدت و حتی درخواست فولادسازان مبنی بر کاهش نرخ سنگ‌آهن نیز شاهدی بر همین مدعا است. بدین ترتیب به نظر می‌رسد بازار محصولات صادراتی سنگ آهن ایران نیز با رکود مواجه شده و با توجه به نرخ حمل و قیمت کنونی سنگ آهن فوب چین، جذابیت صادرات تک محموله‌ها از ایران برای تجار کاهش یابد. البته در خصوص وضعیت سودآوری آتی چادرملو و گل گهر باید به دو نکته توجه داشت: نخست این که قیمت‌های کنونی سنگ آهن داخلی (حدود ۴۵ تا ۵۵‌دلار) کماکان فاصله قابل توجهی با نرخ جهانی تک محموله‌ها دارد و با توجه به قیمت حمل، واردات سنگ آهن برای فولاد‌سازان مقرون به صرفه نخواهد بود. این مساله امکان تحقق افزایش ۲۰درصدی قیمت سنگ آهن داخلی در سال آینده را همانند رویه گذشته کماکان محتمل می‌سازد. از سوی دیگر باید در نظر داشت که چادر ملو و گل گهر در سال آینده از ظرفیت‌های جدید در تولید گندله برخوردار خواهند شد که حتی در صورت عدم افزایش نرخ سنگ‌آهن و محدودیت صادرات، خواهند توانست از محل تولید و فروش این محصول (که ارزش افزوده بالاتری نسبت به کنسانتره دارد) باز هم سودآوری خود را در سطوح کنونی حفظ کنند. البته باید توجه داشت با وجود مطالب مطرح شده، «کچاد» و «کگل» به علت تغییر شرایط کلی صنعت نیاز به اصلاح P/E دارند که این موضوع در حال حاضر به صورت افزایش تقاضای فروش این سهام در بازار نمایان شده است.

Shahriary_sh@yahoo.com