برزیل،ونزوئلا و پرو از چه جغرافیای فلزات صنعتی برخوردار هستند؟
قطب جدید شرکتهای معدنی
کانیهای معدنی زیادی برای تولید فلزات صنعتی مورد استفاده قرار میگیرند که میتوان آنها را به چهار گروه عمده با تاریخهای زمینشناسی مشابه سازماندهی کرد.
آهن (Fe) و منگنز (Mn) اجزای ضروری تولید فولاد هستند و به همین ترتیب، تقاضای ثابتی از سوی تولیدکنندگان و صنایع ساختمانی دارند. سنگهای آهن و منگنز در سنگهای رسوبی باستانی یافت میشوند که زمانی که اولین موجودات فتوسنتزی در حال تغییر جو زمین بودند به وجود آمدند، زیرا اکسیژن با آهن محلول در اقیانوسهای اولیه واکنش داد و اکسیدهای آهن همچون هماتیت و مگنتیت (Fe۲O۳، Fe۳O۴)را ایجاد کرد. این سنگهای رسوبی باستانی در طول کوهزاییهای باستانی که کراتون آمازون را شکل دادند، بالا آمدند و در سه چشمانداز مجزا از آمازون شرقی قرار دارند.
فلزات پایه، بهویژه مس (Cu)، روی(Zn)، مولیبدن (Mo)، نیکل (Ni) و سرب(Pb) ، توسط طیف وسیعی از صنایع استفاده میشوند، اما بهویژه برای دستگاههای الکتریکی و آلیاژهای صنعتی اهمیت دارند. این فلزات صنعتی بیشتر در سنگ معدنهای چندفلزی مرتبط با ماگمایی که از اعماق پوسته زمین منشأ میگیرند، وجود دارند. در کراتون آمازون، نفوذها با رویدادهای کوهنگاری باستانی مرتبط هستند و توزیع خاص آنها منعکسکننده تکامل پیچیده زمینشناسی دوران پرکامبرین است. در کوههای آند، تودههای نفوذی بهعنوان «پورفیری» وجود دارند که به رویدادهای آذرین نسبتا اخیر در غرب کوردیلرا مرتبط هستند، یا بهعنوان تودههایی که در سنگهای رسوبی کوردیلرای شرقی که در طول دوره زمینشناسی مزوزوئیک بالا آمدهاند، جاسازی شدهاند. به علاوه، پورفیریها منبع فلزات گرانبها مانند طلا (Au) و نقره (Ag)، پلاتین (Pt) و پالادیوم (Pd) هستند که ورودیهای مهم دستگاههای الکترونیکی به شمار میروند. فلزات کمتر رایج نیز وجود دارند که عبارتند از نیوبیم(Nb)، تیتانیوم (Ti)، تنگستن (W) و تانتالم (Ta).
به طور معمول، معدنچیان چندفلزی به دنبال برداشت عناصر متعددی هستند که در کارخانههای ذوب تخصصی از کنسانترههایی که کالای صادراتی اصلی معادن پلیمتال یا چندفلزی هستند، استخراج میکنند. سنگ معدن بوکسیت با کیفیت بالا، مانند آنهایی که در آمازون یافت میشوند، دارای غلظت بالایی از گیبسیت [Al۲(OH)۳] است که آنها را بهویژه برای تولید آلومینیوم اقتصادی میکند. سنگ معدن بوکسیت در فلاتهای مرتفع یافت میشود که در اثر رسوبگذاری در امتداد حواشی سپر برزیل و گویان در دوران مزوزوئیک ایجاد شدهاند.
منطقه معدن کاراخاس
کوههای کاراخاس و مناظر اطراف آن حاوی برخی از قابلتوجهترین ذخایر معدنی در جهان هستند. قدیمیترین و بزرگترین معدن در کاراخاس در سال ۱۹۸۴ برای بهرهبرداری از یک کانی با بالاترین غلظت آهن عنصری روی زمین (۶۷درصد) افتتاح شد. در سال ۲۰۲۲، این تاسیسات شامل هشت گودال (پیت معدنی) مجزا به مساحت ۴ هزار و ۵۰۰ هکتار و تولید بیش از ۱۵۰ میلیون تن سنگآهن در سال بود. تولید در سال ۲۰۱۶ دو برابر شد. علاوه بر این، دو معدن منگنز وجود دارد: آزول که توسط واله اداره میشود و بوریتیراما که متعلق به گروه بوریتی، بزرگترین تولیدکننده منگنز برزیل است.
طبق نرخ فعلی بهرهبرداری، معادن اصلی در تاسیسات واله در سرانورته تا ۱۰ سال دیگر تولید خواهند کرد. با این حال، چند ساختار مستعد اضافی در این نزدیکی وجود دارد که باید عمر استخراج و فرآوری را برای چند دهه افزایش دهد. سراسول دارای ذخایر بزرگتری است و میتواند سطح فعلی تولید را تا ۱۱۰ سال حفظ کند. تاسیسات جنوبی که به عنوان S۱۱D شناخته میشود، یک نمونه کلاسیک از سرمایهگذاری است. واله به دلیل ریسک پایین مرتبط با یک ذخیره معدنی کاملا اکتشافشده، حمایت تزلزلناپذیر دولت و حداقل مخالفتهای محلی، توانست منابع سرمایه زیادی را بسیج کند.
این سرمایهگذاری ۱۴.۷ میلیارد دلار گزارش شده است که شامل ۶.۴ میلیارد دلار آمریکا برای معدن روباز جدید و یک آسیاب پردازش با تسمه نقاله نیمه خودکار با یک مرکز ذخیرهسازی باطله «خشک» پیشرفته است و ۷.۶ میلیارد دلار نیز در زیرساختهای لجستیک سرمایهگذاری شد. صادرات سالانه سنگآهن به ۲۰۰میلیون تن در سال ۲۰۲۰ نزدیک شد که ارزش آن به ۲۸ میلیارد دلار آمریکا رسید که در مقایسه با سال ۲۰۱۵، سال قبل از افتتاح، ۵۰ درصد از نظر حجم و ۱۵۰ درصد افزایش ارزش داشت.اگرچه بیشتر سنگآهن به کارخانههای فولاد در جنوب برزیل صادر شده یا انتقال مییابد، بخش قابلتوجهی از آن در چند کیلومتری معدن در کارخانههای آهن خام و یک کارخانه فولاد در نزدیکی آکایلندیا در ایالت مارانهائو فرآوری میشود.
به علاوه گیاهان منحصر به فردی در این مناطق رشد میکنند؛ از زغال چوب آنها، هم به عنوان منبع انرژی و هم به عنوان عامل احیاکننده در فرآیند تولید فولاد (به جای کک) استفاده میشود. آنها اکنون با افتخار اعتبار ESG خود را اعلام میکنند و تولیدات خود را بهعنوان فولاد سبز به فروش میرسانند. منطقه معدنی کاراخاس برای تودههای معدنی مرتبط با نفوذ ماگمایی که توسط زمینشناسان بهعنوان ذخایر «سنگآهن، مس و طلا» (IOCG) نامیده میشود، قابلتوجه است واله چند مورد از این معادن چندفلزی را در مناظر اطراف «سرا د کاراخاس» توسعه داده است. قدیمیترین آن، ایگاراپه-باهیا، به عنوان یک معدن طلا در سال ۱۹۹۰ افتتاح شد و تنها به مدت ۱۲سال کار کرد. با این حال، یک بدنه سنگ مس در زیر ذخایر تمامشده طلا کشف شد که در نهایت، زمانی که شرایط بازار سرمایهگذاری را توجیه کند، مورد بهرهبرداری قرار خواهد گرفت.
برزیل با پرچمداری واله
اولین معدن مس در مقیاس بزرگ در آمازون برزیل توسط واله در سال ۲۰۰۷ در سالوبو (مارابا) افتتاح شد. این شرکت تولید را در سال ۲۰۱۲ آغاز کرد، ظرفیت خود را در سال ۲۰۱۴ دو برابر کرد و در سال ۲۰۲۰ دوباره گسترش یافت. در سال ۲۰۱۹، حدود ۵۰۰ میلیون دلار درآمد ناخالص با سرمایهگذاری حدود ۷ میلیارد دلار آمریکا ایجاد کرد. انتظار میرود سالوبو تا ۳۰ سال دیگر مس و طلا تولید کند. واله دو معدن بزرگ مس را در منطقه معدنی کاراخاس اداره میکند که هر دو با استفاده از فناوری شناورسازی سولفید مس، سنگ معدن را تغلیظ میکنند. در نتیجه هر دو دارای استخرهای باطله بسیار سمی هستند. سالوبو که در سال ۲۰۱۲ افتتاح شد، دارای یک سد مهاری پاییندست است، در حالی که سوسهگو که در سال ۲۰۰۷ افتتاح شد، دارای یک سد با طراحی خط مرکزی است.
معدنکاری در آمازون در سال ۱۹۵۳ آغاز شد، زمانی که یک سرمایهگذاری مشترک بین یک کارآفرین بانفوذ برزیلی و فولاد بیت لحم، معدن منگنز سرا دو ناویو را در منطقهای که در آن زمان قلمرو فدرال آماپا بود افتتاح کرد. این نمونهای از معدنکاری «محصور» است که در آن مجموعهای از تاسیسات بهعنوان یک نهاد شبهمستقل عمل میکند که معمولا شامل معدن، شهرک شرکت، راهآهن، کارخانه صنعتی و تاسیسات بندری است. سرا دو ناویو در طول عمر ۴۰ساله خود، ۴۰ میلیون تن منگنز با کیفیت بالا تولید کرد که حدود ۵۰ درصد آن را به اروپا و آمریکای شمالی صادر کرد و مابقی، ورودیهای کلیدی صنعت فولاد نوپا در جنوب برزیل را تامین کرد. منابع معدنی اصلی در نهایت تمام شد، اما زیرساختهای صنعتی به بهرهبرداری از ذخایر سنگآهن با عیار پایین (کمتر از ۴۵ درصد آهن) ادامه میدهند که در غیر این صورت از نظر اقتصادی مقرونبهصرفه نبود.
آرکو ماینرو ونزوئلا
در شمال، مجموعهای از ذخایر سنگآهن در کلاس جهانی در امتداد لبه شمالی کراتون آمازون قرار دارد که با دشت سیل اورینوکو در ایالت بولیوار ونزوئلا هممرز است. زمینشناسان نام این سازند را ایماتاکا گذاشتهاند، اما به نظر میرسد که بخشی جدا از همان سازند باستانی است که در سرا د کاراخاس با عیارهای معدنی مشابه سنگآهن (۶۵.۵-۶۰درصد) وجود دارد. ذخایر ایماتاکا قبل از سازند کاراخاس کشف شد و اولین معدن (ال پائو) توسط فولاد بیتلحم در سال ۱۹۵۱ افتتاح شد. معدن و زیرساختهای صنعتی مرتبط در سال ۱۹۷۸ توسط دولت کارلوس آندرس پرز زمانی که او توسعه تهاجمی را آغاز کرد، ملی شد؛ برنامهای که با بهرهبرداری از منابع معدنی کشور تقویت میشود. معدن ال پائو در سال ۱۹۹۸ از رده خارج شد، اما نه قبل از اینکه شرکت توسعه منطقهای (ونزولانا د گوایاناCVG) تولید را در چهار سایت دیگر (لس بارانکوس، سن ایسیدرو، لاس پالاس و آلتامیرا) آغاز کرده باشد. تولید از حدود ۲۰ میلیون تن در سال ۲۰۰۷ به کمتر از پنج میلیون تن در سال ۲۰۱۵ کاهش یافت. معادن در اوج بحران اقتصادی در سال ۲۰۱۹ تعطیل شدند. دولت به طور دورهای برنامههای سرمایهگذاری جدید را اعلام میکند و سطح تولید سالانه آینده را تا ۴۰ میلیون تن در نظر گرفته است.
کل ذخایر سنگآهن این کشور ۲.۲ میلیارد تن تخمین زده میشود که ارزش تقریبی آن در سطح بینالمللی در سال ۲۰۲۲ به ۳۳۰ میلیارد دلار رسید. گزارش شده است که سرمایهگذاران چینی در این فعالیتها به عنوان بخشی از طرح بازنشستگی، مشارکت نسبی دارند. ۳۰ میلیارد دلار وام معوقه به دولت نیکلاس مادورو داده شده است. مناظر مجاور ایماتاکا دارای ذخایر مهم جهانی از طلا و بوکسیت هستند و ونزوئلاییها بخشهای شمالی ایالتهای بولیوار و آمازوناس را با نام آرکو ماینرو مینامند.
پورفیریهای مسی پرو
معادن واقع در مناطق مرتفع در هنگام بحث در مورد صنایع استخراجی در پان آمازون به ندرت ذکر میشوند. با وجود این، تاسیسات فرآوری سنگ معدن این معادن، آب را از انشعابات رودخانه آمازون استخراج کرده و فاضلاب را به داخل آن تخلیه میکند. در مجموع، آنها حدود ۵۰ درصد از صنعت معدنی رسمی پرو را تشکیل میدهند و جزء اصلی اقتصاد ملی هستند. پرو دارای تاریخ طولانی معدنکاری صنعتی است و صدها معدن زیرزمینی فعال و متروکه، بهویژه در نزدیکی شهر سرو دی پاسکو، مرکز صنعت معدن پرو در قرن بیستم وجود دارد. تاریخ اخیر صنعت معدن پرو با گذار از معادن زیرزمینی، که از تودههای سنگی محلی با عیار معدنی بالاتر و تولید سنگهای باطله کمتر بهرهبرداری میکنند، به عملیات معدنکاری روباز، که از تودههای سنگی حجیم با عیار معدنی پایینتر بهرهبرداری میکنند، مشخص میشود؛ با مقادیر زیادی سنگ ضایعات و باطله.
معادن روباز به مقادیر قابلتوجهی سرمایه مالی نیاز دارند، اما زمانی که بر اساس معیارهای عملیاتی ارزیابی شوند، ریسک کمتری نسبت به معدن زیرزمینی دارند. با این حال، اثرات زیست محیطی و اجتماعی آنها به طور کامل توسط سرمایهگذاران مورد توجه قرار نمیگیرد، بهویژه ریسک بلندمدت ذاتی در بسیاری از تاسیسات ذخیرهسازی باطله. قبل از سال ۲۰۰۷، هفت معدن روباز در بخش آمازونی آند پرو فعال بود. با این حال، از سال ۲۰۱۰، شش مورد دیگر افتتاح شده و ۱۴ مورد دیگر در مراحل مختلف توسعه هستند. چهار مورد از هفت مورد اولیه توسط شرکتهای تحت کنترل شرکتهای پرو، دو مورد توسط شرکتهای چندملیتی بزرگ و یک مورد توسط یک متخصص کانادایی استخراج طلا، اداره میشد.
از ۱۴ پروژه جدید، همه آنها به جز چهار پروژه توسط سرمایه خارجی کنترل میشوند، از جمله سه پروژه از چین. تزریق سرمایه در سرمایهگذاری، معمولا بین ۱.۵ تا ۳.۵ میلیارد دلار در هر معدن، اقتصاد پرو را در دو دهه گذشته متحول کرده است. پانزده معدن فعال حدود ۵ میلیارد دلار در سال ۲۰۱۵ تولید کردند که حدود ۲۵ درصد آن متعلق به مالیات و حق امتیاز بود. معادن واقع در حوضههای آبخیز آمازون حدود ۴۰ درصد از صنعت معدن پرو را تشکیل میدهند. آنها حدود ۳۰ هزار شغل مستقیم و شاید دو برابر این تعداد مشاغل غیرمستقیم را پشتیبانی میکنند. طول عمر هر معدن بین ۱۵ تا ۳۰ سال است، اما بیشتر آنها در مجاورت تودههای معدنی با محتوای معدنی مشابه یا کمی کمتر هستند. پتانسیل رشد مداوم در بخش معدن همچنان قوی است.
بخش معدن به دلیل سلامت نسبی اقتصاد پرو است که بالاترین میانگین نرخ رشد تولید ناخالص داخلی را در آمریکای لاتین بین سالهای ۲۰۰۵ تا ۲۰۲۰ داشته است. پرو کشور ثروتمندی نیست و رشد اقتصادی بیسابقه به آن اجازه داد تا نرخ فقر خود را کاهش دهد؛ از ۵۸ درصد به ۲۰ درصد بین سالهای ۲۰۰۵ و ۲۰۱۹. متاسفانه، فقر شدید در سال ۲۰۲۰ به دلیل همهگیری کووید-۱۹ دوباره به ۳۰درصد افزایش یافت و چشمانداز اقتصادی برای وضعیت صنعت معدن پرو، قطعی نشده است. در تضاد اجتماعی، دولتهای قبلی نتوانستهاند فقر را کاهش دهند و انتظارات مردم را برآورده سازند.