بازار بی‌‌‌کشش داخلی برای صنایع پایین‌‌‌دستی فولاد
بنبست صادراتی نوردکاران
در این رابطه مجید سعیدیان کارشناس فولاد در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» عنوان کرد: یکی از مهم‌ترین مشکلات صنایع تکمیلی یا پایین‌‌‌دستی فولاد، موضوع صادرات است. در زمینه صادرات قوانین دولتی مشکلات بسیاری را برای تولیدکنندگان و صادرکنندگان ایجاد کرده است؛ در این راستا دولت صادرکنندگان را مجبور کرده که ارز خود را به سامانه نیما بدهند و در انتظار دریافت ارز برای واردات مورد نظر خود در صف دریافت ارز بمانند. البته پیش از این، صادرکنندگان، ارز خود را به بازار متشکل ارزی می‌‌‌دادند یا با ارز خود واردات انجام می‌‌‌دادند، اما دولت و قوانین بانک مرکزی به شدت جلوی این امر ایستاده است.
صادرات بدون سود
سعیدیان با اشاره به این موضوع که بیشترین مشکل را تولیدکنندگان کوچک در زمینه بازگشت ارز دارند، خاطرنشان کرد: فولادسازان بزرگ اگر ارز خود را نیز به سامانه نیما بازگردانند، ضرر چندانی نمی‌‌‌کنند، چراکه این تولیدکنندگان بیش از آنچه ارز به سامانه نیما بدهند، از دولت پول یا یارانه و ارز دولتی به نحوی دریافت کرده‌‌‌اند، به فرض مثال اگر ۱۰ میلیون دلار به دولت بدهند، از آن سو، برای پروژه‌‌‌های خود از دولت پول دریافت می‌‌‌کنند. وی در ادامه با توضیح این موضوع که حتی اگر تولیدکنندگان بزرگ فولاد، ارز خود را به سامانه نیما بدهند، در مقابل واردات انجام می‌‌‌دهند، گفت: این در حالی است که در انتهای زنجیره فولاد و صنایع پایین‌‌‌دستی که نوردکاران قرار دارند واردات خاصی انجام نمی‌‌‌دهند که بخواهند ارز خود را به واردات اختصاص بدهند، در نتیجه دیگر صادرات برای آنها سودی به همراه نخواهد داشت.
این کارشناس فولاد در ادامه با اشاره به این موضوع که قیمت شمش جهانی ارزان‌‌‌تر از قیمت داخلی شده است، عنوان کرد: کارخانه‌‌‌های نورد مجبور هستند به قیمتی گران‌‌‌تر از قیمت جهانی شمش مورد نیاز خود را از داخل تهیه کنند، بنابراین در چنین شرایطی کارخانه‌‌‌های نورد و میلگرد باوجود دو شیفت کاری، تنها یک شیفت کار می‌‌‌کنند و حتی کار برخی از کارخانه‌‌‌ها نیز به تعطیلی کشیده شده است.
بازار بی‌‌‌کشش داخلی
سعیدیان در ادامه با تاکید بر این موضوع که در چنین شرایطی که بازار داخلی کشش لازم را ندارد، گفت: تولیدکنندگان پایین‌‌‌دست در صنعت فولاد برای ماندن در چنین بازاری، چاره‌‌‌ای جز صادرات ندارند، این درحالی است که این تولیدکنندگان به زحمت وارد بازارهای هدف صادراتی شده‌‌‌اند و ۵ سال زمان برده تا بتوانند بازار را در اختیار خودبگیرند، اما شاهد هستیم که با مصوبه‌‌‌های دولتی این بازارها از دست می‌‌‌روند و دیگر مشتریان به تولیدکنندگان ایرانی اعتماد نخواهند کرد. وی در ادامه تاکید کرد: باید تصمیم‌‌‌هایی گرفته شود که بازارهای هدف صادراتی را به سمت تعطیلی نکشاند. در این راستا وزارت صنعت، معدن و تجارت، سازمان توسعه تجارت ایران و بانک مرکزی باید تصمیمات منطقی در راستای حمایت از تولید و صادرات بگیرند، این در حالی است که صادرکننده نمی‌‌‌داند با چه کسی طرف حساب است. وظیفه بانک مرکزی، کنترل قیمت ارز است و نباید ارز صادرکنندگان را دریافت کند، در این راستا برخی سازمان‌ها به این اقدامات بانک مرکزی انتقاد دارند، اما بانک مرکزی با قدرت این سیاست‌‌‌های خود را دنبال می‌‌‌کند. این کارشناس فولاد در ادامه خاطرنشان کرد: مساله آن است زمانی که صنایع پایین‌‌‌دست ارز نیمایی از دولت دریافت نمی‌‌‌کنند، چرا باید صادرات خود را با قیمت ارز نیمایی به دولت بدهند. اگر صنایع پایین‌‌‌دست فولاد دچار مشکل شوند، در میان‌‌‌مدت بالادست این زنجیره تولید نیز دچار مشکل خواهد شد و تعادل این زنجیره به هم خواهد خورد.
بازار متشکل ارزی، بهتر از سامانه نیمایی
سعیدیان در ادامه با تاکید بر این موضوع که بازار متشکل ارزی، بهتر از سامانه نیمایی است بیان کرد: در شرایط سخت اقتصادی که باید از صادرات حمایت شود، چنین به نظر می‌رسد که واردات بیشتر مورد حمایت قرار می‌گیرد، چراکه نظارتی روی واردات انجام نمی‌گیرد. دولت باید بازار متشکل ارزی ایجاد کند، روال این بازار این‌‌‌گونه است که صادرکننده ارز خود را وارد این بازار می‌‌‌کند و واردکننده نیز میزان درخواست ارز خود را اعلام می‌‌‌کند و قیمت نیز توافقی است؛ البته در این میان دولت نیز بر این بازار و قیمت‌ها نظارت دارد و هم عرضه‌‌‌کننده ارز و هم متقاضی آن راضی هستند.
شرایط صادرات مازاد فولاد مهیا نیست
وی با اشاره به ظرفیت تولید فولاد در کشور عنوان کرد: تولید واقعی فولاد در کشور به ۳۲ میلیون تن در سال رسیده است که از این میزان ظرفیت، ۱۰ میلیون تن آن به مصرف داخلی می‌رسد و ۱۲ میلیون تن آن باید صادر شود. سال گذشته به دلیل نبود بودجه کافی ،پروژه‌‌‌های عمرانی بازار در رکود به سر می‌برد و باید ۱۷ تا ۱۸ میلیون تن از فولاد تولید شده را به صادرات اختصاص می‌‌‌دادیم، این در حالی است که با چنین قوانین دست و پاگیری، صادرات روز به‌روز کمتر خواهد شد، زیرا این قوانین دولتی در حال از بین بردن انگیزه‌‌‌های صادراتی است. این کارشناس فولاد در ادامه یادآور شد: موضوع دیگر، تعیین قیمت در بورس کالاست که قیمت‌ها ارزان‌‌‌تر از قیمت تمام‌‌‌شده برای تولیدکننده است. تولیدکننده باید مال خود را زیر قیمت بدهد تا بتواند هزینه‌‌‌های نیروی انسانی خود را پرداخت کند.
ناترازی انرژی
سعیدیان همچنین خاطرنشان کرد: موضوع بعدی که میزان تولید را کاهش می‌‌‌دهد و تولیدکنندگان را با مشکل روبه رو کرده، مشکل ناترازی انرژی است که در تابستان با قطعی برق و زمستان با قطعی گاز خودش را نشان می‌‌‌دهد.
دولت جدید، انگیزه صادراتی ایجاد کند
وی در ادامه با اشاره به رکود بازار فولاد در سال‌جاری عنوان کرد: تا سر کار آمدن دولت جدید، بازار در رکود خود کماکان باقی خواهد ماند. این کارشناس فولاد در پاسخ به این پرسش که به عنوان فعال حوزه فولاد چه انتظاری از دولت جدید دارید، عنوان کرد: از دولت توقع داریم به‌‌‌گونه‌‌‌ای تصمیم‌گیری کند که تولید نخوابد و انگیزه صادراتی از بین نرود. اگر واحدهای پتروشیمی و فولادسازان بزرگ خصولتی هستند و ارز خود را به دولت می‌‌‌دهند، در مقابل ارز دولتی نیز دریافت می‌‌‌کنند، اما مساله بر سر این است که دولت باید هوای بخش خصوصی واقعی را داشته باشد. بخش خصوصی واقعی در صنعت فولاد تحت فشار است، البته بدهکار دولت نیست و ارزی نیز از دولت نگرفته است، چرا باید ارز خود را به دولت بدهد، در صورت ادامه این سیاست، این واحدها تعطیل خواهند شد و دولت باید با تصمیمات درست، از این امر پیشگیری کند.
