فرصتی برای نسل‌‌‌های آینده؛ مزایای بی‌‌‌شمار اقتصاد چرخشی
براساس گزارشی از کنفرانس تجارت و توسعه سازمان ملل (آنکتاد)، در اقتصاد چرخشی، به جای اسارت در چرخه تولید انبوه و مصرف سریع، رویکردی نوین بر به اشتراک‌‌‌گذاری، اجاره، استفاده مجدد، تعمیر، نوسازی و بازیافت مواد و محصولات موجود تا زمانی که ممکن است، حاکم است. این دگرگونی، چرخه عمر محصولات را به اوج خود می‌‌‌رساند و ضایعات را به حداقل ممکن تقلیل می‌‌‌دهد. مسیر نهایی هر محصول، بازگشت به چرخه اقتصادی است. مواد تشکیل‌دهنده آن، تا حد امکان، بازیافت شده و دوباره به کار گرفته می‌‌‌شوند. این چرخه، ارزش‌‌‌آفرینی پیوسته را به ارمغان می‌‌‌آورد و مفاهیمی مانند دورریز و انباشت زباله را به خاطره‌‌‌ای مبهم تبدیل می‌‌‌کند.
اقتصاد چرخشی در تقابل با مدل‌‌‌های اقتصادی خطی گذشته، رویکردی نوین را به دنیای تولید و مصرف ارائه می‌‌‌دهد. در این مدل، به جای الگوی «استخراج-تولید-مصرف-دور ریختن»، شاهد چرخه‌‌‌ای پویا و پایدار هستیم که مواد و محصولات را تا حد ممکن در چرخه اقتصادی نگه می‌‌‌دارد. مدل‌‌‌های سنتی، وابستگی شدیدی به مواد اولیه ارزان و به راحتی قابل دسترس دارند. این وابستگی، چپاول منابع طبیعی و آسیب‌‌‌های فزاینده به محیط زیست را به دنبال دارد. اقتصاد چرخشی، با تمرکز بر اصولِ به اشتراک‌‌‌گذاری، اجاره، استفاده مجدد، تعمیر، نوسازی و بازیافت، به دنبال کاهش ضایعات، حفظ منابع طبیعی و ارتقای پایداری است.
در مدل‌‌‌های اقتصادی خطی گذشته، چنگال «فرسودگی برنامه‌‌‌ریزی‌شده» بر گلوی محصولات سایه می‌‌‌افکند. طول عمر کوتاه این محصولات، مشتریان را به دام خرید مجدد می‌‌‌اندازد و چرخه مصرف‌‌‌گرایی افراطی را به گردش در‌می‌‌‌آورد. پارلمان اروپا با درک این معضل، خواستار اقداماتی قاطع برای مقابله با این رویه مخرب شده است. اقتصاد چرخشی، طلوعی نو در دنیای گرفتار مصرف‌‌‌گرایی و انباشت زباله است. این راه حل نوین، فرصتی برای ایجاد یک سیستم اقتصادی پایدار و سازگار با محیط زیست ارائه می‌‌‌دهد. با اتکا به این رویکرد، می‌‌‌توان به حفظ منابع طبیعی، ارتقای رفاه جامعه و تضمین آینده‌‌‌ای روشن برای نسل‌‌‌های آینده کمک کرد.
چرخه‌‌‌ای نوین برای نجات زمین: مزایای اقتصاد چرخشی
چرخه‌‌‌ای نو در حال شکل‌‌‌گیری است، چرخه‌‌‌ای که در آن به جای اسارت در بند دور انداختن محصولات، رهایی آنها از طریق استفاده مجدد و بازیافت رقم می‌‌‌خورد. این رویکرد نوین که با نام «اقتصاد چرخشی» شناخته می‌‌‌شود، فواید بی‌‌‌شماری را برای کره زمین و ساکنان آن به ارمغان می‌‌‌آورد. اقتصاد چرخشی، در تقابل با مدل‌‌‌های سنتی خطی، چهره‌‌‌ای نو از تولید و مصرف را به نمایش می‌‌‌گذارد. در این مدل، مواد و محصولات، به جای سرنوشتی غم‌‌‌بار در زباله‌‌‌دان‌‌‌ها، بارها و بارها در چرخه اقتصادی به کار گرفته می‌‌‌شوند.
در دنیای امروز، تاراج منابع طبیعی و انباشت زباله، چالش‌‌‌هایی بزرگ را پیش روی بشریت قرار داده‌‌‌اند. اقتصاد چرخشی به عنوان راه حلی نوین، با ترویج استفاده مجدد و بازیافت محصولات، گامی مؤثر در جهت حفظ محیط زیست و مبارزه با تغییرات آب و هوایی برمی‌‌‌دارد.
کاهش چشمگیر ضایعات و انتشار گازهای گلخانه‌‌‌ای:استفاده مجدد و بازیافت محصولات، مانند ترمز دستی عمل می‌‌‌کند و از تخریب منابع طبیعی و زیستگاه‌‌‌ها جلوگیری می‌‌‌کند. تنوع زیستی، این گنجینه ارزشمند، با اتکا به این رویکرد حفظ خواهد شد.
گامی مؤثر در مبارزه با تغییرات آب و هوایی:طبق گزارش آژانس محیط زیست اروپا، تولید و مصرف محصولات، سهم قابل‌توجهی در انتشار گازهای گلخانه‌‌‌ای دارند. اقتصاد چرخشی با کاهش انتشار این گازها، نقشی حیاتی در مبارزه با تغییرات آب و هوایی ایفا می‌‌‌کند. تولید محصولاتی کارآمدتر و پایدارتر از همان ابتدا، می‌‌‌تواند این سهم را به طور قابل ملاحظه‌‌‌ای کاهش دهد.
ترویج استفاده از محصولات بادوام و قابل تعمیر:تغییر به سمت محصولاتی قابل اعتمادتر که می‌‌‌توان آنها را دوباره استفاده کرد، ارتقا داد و تعمیر کرد، به کاهش چشمگیر حجم زباله‌‌‌های تولیدی منجر می‌‌‌شود. این امر، به ویژه در مورد بسته‌‌‌بندی که معضلی رو به رشد است، از اهمیت بالایی برخوردار است. به طور متوسط، هر فرد اروپایی سالانه نزدیک به ۱۸۰ کیلوگرم زباله بسته‌‌‌بندی تولید می‌‌‌کند. با مقابله با بسته‌‌‌بندی بیش از حد و طراحی بسته‌‌‌بندی‌‌‌های قابل بازیافت و قابل استفاده مجدد، می‌‌‌توان گامی بزرگ در جهت حفظ محیط زیست برداشت.
مزایای اقتصادی و اجتماعی:اقتصاد چرخشی علاوه بر مزایای زیست‌‌‌محیطی، فواید اقتصادی و اجتماعی متعددی نیز به همراه دارد. این رویکرد نوین، فرصت‌‌‌های شغلی جدیدی در زمینه‌‌‌های مختلف مانند بازیافت، تعمیر و نگهداری و طراحی محصولات پایدار ایجاد می‌‌‌کند. با افزایش جمعیت جهان، تقاضا برای مواد اولیه نیز سیر صعودی به خود گرفته است. اما این منابع حیاتی محدود هستند و وابستگی به آنها، چالش‌‌‌های متعددی را به همراه دارد. اقتصاد چرخشی با کاهش وابستگی به منابع اولیه و افزایش بهره‌‌‌وری، راه حلی پایدار برای این چالش‌‌‌ها ارائه می‌‌‌دهد.
گذار به اقتصاد چرخشی، طلوعی درخشان بر تار و پود اقتصاد کشورها است. این رویکرد نوین، دریچه‌‌‌ای نو به سوی رونق اقتصادی و رفاه جامعه می‌‌‌گشاید. رقابت‌‌‌پذیری در سایه این رویکرد، جانی دوباره می‌‌‌گیرد و نوآوری، شتابی فزاینده به خود می‌‌‌گیرد. رشد اقتصادی با قدرتی مضاعف، زمینه را برای ایجاد فرصت‌‌‌های شغلی جدید فراهم می‌‌‌کند. اقتصاد چرخشی، در تقابل با مدل‌‌‌های سنتی خطی، مدلی پایدار و سازگار با محیط زیست ارائه می‌‌‌دهد. در این مدل، مواد و محصولات تا حد ممکن در چرخه اقتصادی باقی می‌‌‌مانند و از دور ریختن آنها جلوگیری می‌‌‌شود. در سایه اقتصاد چرخشی، نوید اتفاقات زیادی داده می‌‌‌شود. اتحادیه اروپا، پیش‌‌‌بینی خلق ۷۰۰هزار شغل جدید تا سال ۲۰۳۰ را در پرتو این رویکرد نوین ارائه می‌‌‌دهد. شغل‌‌‌هایی که نهتنها رفاه جامعه را ارتقا می‌‌‌بخشند، بلکه گامی مؤثر در جهت کاهش نرخ بیکاری نیز به حساب می‌‌‌آیند. طراحی مجدد مواد و محصولات با رویکرد چرخشی، موتور محرکه نوآوری در بخش‌‌‌های مختلف اقتصاد خواهد بود. محصولاتی بادوام‌‌‌تر و نوآورانه‌‌‌تر که کیفیت زندگی را برای مصرف‌‌‌کنندگان ارتقا می‌‌‌دهد.
اقتصاد چرخشی: رویایی دست‌‌‌نیافتنی یا گامی در جهت نجات زمین؟
ایده اقتصاد چرخشی، با نوید رهایی از تار و پود اقتصاد خطی سنتی و گامی در جهت حفظ محیط زیست، در سال‌‌‌های اخیر توجه بسیاری را به خود جلب کرده است. اما آیا عملیاتی کردن این ایده، واقعا ممکن است؟ بلومبرگ، در گزارشی به بررسی چالش‌‌‌های پیش روی اقتصاد چرخشی می‌‌‌پردازد. ایجاد یک چرخه تولید کاملا خودبسنده، تقریبا غیرممکن است. همیشه به ورودی‌‌‌های جدید نیاز خواهد بود و مقداری زباله نیز تولید خواهد شد. اندازه‌‌‌گیری دقیق تأثیرات زیست‌‌‌محیطی اقتصاد چرخشی نیز چالشی دیگر است. این مفهوم، دامنه وسیعی را شامل می‌‌‌شود، از بهبود سیستم‌‌‌های بازیافت تا استفاده از فناوری برای ساده‌‌‌سازی اقتصاد اشتراک‌‌‌گذاری. هزینه اولیه بالای ایجاد یک اقتصاد چرخشی، مانع دیگری در مسیر تحقق این ایده است. سازمان‌‌‌ها برای سرمایه‌‌‌گذاری در فناوری‌‌‌های جدید و آموزش کارمندان و مصرف‌‌‌کنندگان برای تطبیق با عادات جدید، به منابع مالی قابل‌توجهی نیاز دارند.
در دنیای امروز، تار و پود اقتصاد خطی، با چالش‌‌‌های زیست‌‌‌محیطی متعددی روبه‌‌‌رو است. انباشت زباله‌‌‌ها، استخراج بی‌‌‌رویه منابع طبیعی، و تغییرات آب و هوایی، تنها بخشی از این چالش‌‌‌ها هستند. اقتصاد چرخشی، با رویکردی نوین، به دنبال رهایی از بند این چالش‌‌‌ها و گامی در جهت حفظ محیط زیست است. سرمایه‌‌‌گذاری در زنجیره‌‌‌های تأمین اقتصاد چرخشی، کلیدی‌‌‌ترین عامل در تحقق این ایده است. این رویکرد، شامل تغییراتی بنیادین در چرخه تولید و مصرف می‌‌‌شود. استفاده از مواد بازیافتی، افزایش طول عمر محصولات، و بهبود بازیابی آنها در پایان چرخه عمرشان، از جمله این تغییرات هستند. شرکت‌‌‌های پیشرو در این زمینه، گام‌‌‌های مؤثری برداشته‌‌‌اند. شرکت‌‌‌های اس.سی. جانسون اند سان و یونی‌‌‌لیور با تولید بسته‌‌‌های قابل شارژ مجدد برای مواد شوینده و پاک‌‌‌کننده‌‌‌ها، و شرکت زیمنس گامسا با نصب اولین توربین‌‌‌های بادی با تیغه‌‌‌های قابل بازیافت در آلمان، نمونه‌‌‌هایی از این تلاش‌‌‌ها هستند. علاوه بر شرکت‌‌‌ها، سرمایه‌‌‌گذاران نیز در این تغییر رویکرد نقشی مهم ایفا می‌‌‌کنند.
صندوق اقتصاد چرخشی شرکت بلک‌‌‌راک با دارایی تحت مدیریت نزدیک به دو میلیارد دلار، به سرمایه‌‌‌گذاران امکان حمایت از شرکت‌‌‌های در حال گذار به مدل جدید را می‌‌‌دهد. مصرف‌‌‌کنندگان نیز در این میان، نقشی اساسی دارند. گرایش روزافزون به خرید لباس‌‌‌ها و مبلمان دست‌‌‌دوم، نشان‌‌‌دهنده آگاهی عمومی از ضرورت حفظ محیط زیست و گامی در جهت حمایت از اقتصاد چرخشی است. با وجود چالش‌‌‌هایی مانند هزینه اولیه بالا و نبود دانش کافی، مزایای بالقوه اقتصاد چرخشی انکارناپذیر است. کاهش ضایعات، حفظ منابع طبیعی، ارتقای کیفیت زندگی، و ایجاد فرصت‌‌‌های شغلی جدید، تنها بخشی از این مزایا هستند. مسیر پیش رو، مسیری دشوار اما ضروری است. همکاری دولت‌‌‌ها، صنایع و افراد، کلیدی‌‌‌ترین عامل در تحقق این ایده خواهد بود. چرخه‌‌‌ای نو در حال شکل‌‌‌گیری است، چرخه‌‌‌ای که در آن به جای اسیرشدن در بند دور انداختن محصولات، رهایی آنها از طریق استفاده مجدد و بازیافت رقم می‌‌‌خورد. این رویکرد نوین، دریچه‌‌‌ای نو به سوی رونق اقتصادی و رفاه جامعه می‌‌‌گشاید.
برای حرکت به سمت اقتصادی چرخشی، کشورها در حال ایجاد تعهدات فرامرزی و توسعه برنامه‌‌‌های عملیاتی برای تشویق مصرف‌‌‌کنندگان و تولیدکنندگان هستند. کشورهایی مانند کانادا با ممنوعیت استفاده از پلاستیک‌‌‌های یک‌‌‌بار مصرف از جمله کیسه‌‌‌های خرید، قاشق و نی‌‌‌های پلاستیکی، فروشگاه‌‌‌ها و رستوران‌‌‌ها را به سرمایه‌‌‌گذاری در راه‌‌‌حل‌‌‌های سازگار با محیط زیست سوق می‌‌‌دهند. اتحادیه اروپا نیز در مارس ۲۰۲۰، برنامه اقدام جدیدی برای اقتصاد چرخشی را به تصویب رساند.
