آخرین مذاکرات پیمان جهانی پلاستیک؛ پیشرفتها و ناکامیها
کشورهای غربی با محوریت کشورهای شمال و غرب اروپا، بسیار بیشتر از سایر کشورها به سمت محدودیت‌های پلاستیکی حرکت کرده‌‌‌‌اند که باید این نکته را از دو مسیر متفاوت تعقیب کرد؛ یکی کاهش گازهای گلخانه‌‌‌‌ای و دیگری آلودگی‌‌‌‌های زیست‌‌‌‌محیطی پلاستیک‌ها با محوریت آلایندگی دریاها. اگرچه گازهای گلخانه‌‌‌‌ای برای اقصی‌‌‌‌نقاط کره زمین مخرب است ولی شاید آلودگی‌‌‌‌های پلاستیکی، وزن یکسانی از اهمیت برای نقاط مختلف جهان نداشته باشد. اما در هر حال مذاکرات پیمان جهانی پلاستیک که بحث‌‌‌‌های مهمی از آن در کنیا انجام گرفته و می‌تواند از تبعات پیمان اروگوئه به شمار رود. در هر حال کشورها به فراخور شرایط خود از رویکردهای جهان‌‌‌‌شمول حمایت می‌کنند و الزاما نیازهای اروپایی‌‌‌‌ها به معنی پیگیری آن توسط سایر کشورها نیست. همین روند به وضوح در حوزه پلاستیک‌ها و مقابله با آلایندگی آنها در کنار وضع جریمه برای تولید در این زنجیره از بالادست تا پایین‌دست در حال خودنمایی است و به‌رغم اهمیت این قبیل پیمان‌‌‌‌های زیست‌‌‌‌محیطی؛ اما الزاما اجرایی شدن به معنی تامین منافع همه نیست. این واقعیت را باید جدی گرفت شاید عدم‌موفقیت قطعی این قبیل پیمان‌‌‌‌های زیست‌‌‌‌محیطی برای مقابله با پلاستیک‌ها به معنی موفقیت کشورهای تولیدکننده اصلی در صنعت پتروشیمی باشد تا جایی که عنوان شده در این نشست‌‌‌‌ها قوانین تضعیف و تمرکز از سمت تولید به مدیریت ضایعات منحرف شد.
از ناامیدی تا خوش‌بینی محتاطانه
تحولات اخیر در مذاکرات برای پیمان جهانی پلاستیک، سهامداران را با احساسات متفاوتی از ناامیدی گرفته تا خوش‌بینی محتاطانه مواجه کرده است. ویلمیجن پیترز، مدیرعامل و موسس آژانس پلاستیک چرخشی، به بررسی این موارد می‌پردازد:
گاهی اوقات در زمینه پایداری، با زمان‌‌‌‌های چالش‌‌‌‌برانگیزی مواجه می‌‌‌‌شوید. کنگره جهانی پلاستیک مانند یک بحران سیاسی از کنیا آغاز شد و به دنبال آن کاهش شدت مقررات اروپایی بسته‌‌‌‌بندی و زباله‌‌‌‌های ناشی از آن (PPWR)، به کنترل آفت‌‌‌‌کش‌‌‌‌ها در قرارداد سبز رسید و در نهایت مذاکرات با «کمتر از حد مطلوب» پایان یافت.
تاخیر عمدی، اما همه چیز از دست رفته نیست
متاسفانه، مذاکرات در INC-۳ با تصمیمات مهمی که در هاله‌‌‌‌ای از ابهام قرار داشتند، چرخشی غیرمنتظره به خود گرفت. به گزارش کارشناسان، شرکت‌کنندگان حتی نمی‌توانستند خودشان تصمیم بگیرند. این ناامیدی در مذاکرات محسوس بود و باعث شد که بسیاری در کارآمدی این فرآیند شک کنند. در این میان، درک اهمیت استفاده مجدد برای کاهش مصرف پلاستیک قبل از تبدیل شدن به آلودگی مطرح شد، مطلبی که چند سال پیش، حتی در دستور کار نبود. مسوولیت توسعه‌یافته تولیدکننده (EPR) نیز با شروع بحث‌‌‌‌ها مورد توجه قرار گرفت. این سیگنالی از تغییر مسیر به سمت پایین‌دست و مدیریت ضایعات و هدف از بیان این مطلب، دور نگه داشتن موضوع از هر مطلب بحث‌‌‌‌برانگیزی مانند سقف تولید بود. با این حال، EPR یک مکانیزم حیاتی برای ایجاد و تامین مالی برنامه‌‌‌‌های اقدام ملی خواهد بود، بنابراین خوب است که تعدیل‌‌‌‌های زیست‌‌‌‌محیطی بیشترگنجانده شود. خوشبختانه، اکثر مردم می‌‌‌‌دانند که پیشگیری بهتر (و ارزان‌‌‌‌تر) از درمان است. کشورهای بلند پرواز موافق هستند که ما باید از صفر شروع کنیم. این سوال مطرح می‌شود: آیا کشورهایی با جاه‌‌‌‌طلبی کمتر باید از این روند کنار گذاشته شوند؟
کسب و کار برای آینده
پلاستیک چیزی بیش از زباله است. این موضوع نیازمند توجه جداگانه در کل چرخه عمر خود است، از محدود‌‌‌‌کردن استخراج سوخت‌‌‌‌های فسیلی جدید تا کنار گذاشتن مواد شیمیایی نگران‌‌‌‌کننده، محدود‌‌‌‌کردن انواع پلیمرها، ساده‌‌‌‌سازی طراحی محصول و حمایت از مدل‌‌‌‌های جایگزین مانند استفاده مجدد.
کسب و کارهایی که با پلاستیک (بسته‌‌‌‌بندی) کار می‌کنند و سرمایه‌گذاران، تحت اطمینان نظارتی شکوفا می‌‌‌‌شوند. آنها قوانین جهانی شفاف و الزام‌‌‌‌آور قانونی می‌‌‌‌خواهند که راه رو به جلو را به آنها نشان دهد و زمینه بازی برابر برای همه ایجاد کند.
هماهنگ‌‌‌‌سازی در اتاق‌‌‌‌های جلسات مختلف مانند ائتلاف تجاری که خواستار قوانین، استانداردها، تعاریف و ابزار یکپارچه‌‌‌‌ای بود، به یک کلید واژه تبدیل شد.
اقدام مشترک: فراتر از دیپلماسی و سیاست
به نظر می‌رسد برای پیشبرد اهداف کاهش مصرف پلاستیک انگیزه تغییر باید چیزی فراتر از دیپلماسی باشد. هم کسب و کارها و هم کشورهای منفرد این قدرت را دارند که به عنوان مثال، استانداردهای صنعتی را تعیین کنند و یک اثر موجی ایجاد کنند که فراتر از این تاکتیک‌‌‌‌های تاخیر بوروکراتیک است. تصمیمات و فعالیت‌‌‌‌های واقعی در خارج از INC اتفاق می‌‌‌‌افتد. این اتفاق در سازمان‌های غیردولتی، موسسات تحقیقاتی، اتاق‌‌‌‌های هیات‌مدیره و بخش‌‌‌‌های تحقیق و توسعه برندهای پیشرو و تولیدکنندگانی رخ می‌دهد که منتظر مقامات خارجی برای تصمیم‌گیری درباره سرنوشت خود، نمی‌‌‌‌مانند. در این میان، مشارکت‌‌‌‌های دولتی و خصوصی سهامداران جاه‌‌‌‌طلبی را گرد هم می‌‌‌‌آورد که می‌توانند اقدامات عملی را برای متحول کردن اقتصاد دایره‌‌‌‌ای پلاستیک حتی قبل از تایید دامنه معاهده انجام دهند. نشست اتاوا ممکن است با چالش‌‌‌‌هایی همراه باشد، اما عزم جمعی کشورها، مشاغل و افراد به عنوان راهنما عمل خواهند کرد.
