بازار فلز سرخ با چهره جدیدی از نگرانیهای قیمتی روبه‌رو شده است
سایه نااطمینانی در پایین دست مس
قیمت جهانی مس از یکسو بر قیمت‌‌های داخلی فلز سرخ تاثیرگذار است و با توجه به اقتصاد جهانی میزان عرضه و تقاضا تعیین می‌شود و نوسانات نرخ ارز در ایران نیز در طرف دیگر بر صنعت مس اثرگذار است. در سال جاری نوسانات ارزی فراوانی را شاهد بوده‌‌ایم و قیمت جهانی مس و فلزات رنگی با توجه به نوسانات بورس کالای لندن(LME) تعیین می‌شود. از عوامل تاثیرگذار بر قیمت جهانی فلزات رنگی می‌توان به چند گزینه اشاره کرد که از این بین سیاست تجاری بین دو کشور بزرگ اقتصادی جهان (چین و آمریکا)، اخذ تعرفه‌های گمرکی بین این دو کشور، میزان STOCK یا موجودی انبار مس و سایر فلزات رنگی، میزان عرضه و تقاضا در بورس لندن، شاخص دلار و وضعیت تولید در کشورهای صاحب معادن تاثیرگذار از قبیل شیلی و پرو ازجمله موارد مهم هستند. موارد نام‌برده تعیین‌‌کننده قیمت جهانی فلزات به‌‌شمار می‌‌آیند که یکی از گزینه‌های اصلی تغییرات و نوسانات قیمتی را در داخل کشور رقم می‌‌زند. بعد از قیمت جهانی، ارزش نیمایی ارز(قیمت دلار) تعیین‌‌کننده پایه‌‌گذاری قیمت‌‌ها محسوب می‌شود. از جمله عوامل تاثیرگذار بر قیمت ارز در کشور می‌توان به مواردی از جمله تحریم‌های کلان اقتصادی و تجاری بر ایران، کاهش مراودات تجاری با سایر کشورها حتی کشورهای همسایه، اجرای سیاست پولی و مالی در کشور و تامین کسری بودجه اشاره کرد. از این رو افزایش قیمت دلار طی یک ماه اخیر فعالیت صنعتگران حوزه مس به‌ویژه صنایع پاییندستی را تحت تاثیر قرار داده که صدای تولیدکننده‌ها را درآورده است.
تمام بخش‌های تولید؛ تحت تاثیر نوسانات ارزی
در این راستا مدیرعامل شرکت راه نورد ماهان مس در گفت‌وگو با خبرنگار «دنیای اقتصاد» اظهار کرد: فعالیت شرکت تمام حلقه‌های تولید را در برمی‌گیرد. از بخش معدن و معدن‌کاری آغاز شده و پس از آن تبدیل خاک معدنی به کاتد مس صورت می‌گیرد و در ادامه کاتد ذوب و به مفتول تبدیل می‌شود و محصول بعدی باسبار و میلگردهای مسی هستند که به کارخانه‌های ترانس‌‌سازی جهت ساخت تابلوی برق و همچنین مصرف سایر صنایع به بازار تحویل داده می‌شود. هر تغییری در قیمت‌‌های جهانی و نرخ ارز در هر بخش از تولید تاثیر مستقیم می‌‌گذارد. به عنوان مثال این نوع نوسانات بر تامین و واردات قطعات ماشین‌‌آلات مورد استفاده در معدن تاثیرگذار است به نحوی که موجب کمیاب شدن قطعات و ماشین‌‌آلات مورد نیاز صنعتگر و معدن‌کار می‌شود. علیرضا راگردی‌کاشانی افزود: تامین مواد اولیه نیز موضوع دیگری است که تحت تاثیر نوسانات ارزی قرار گرفته. ما بخشی از کاتد مورد نیاز را از طریق معادن خود و چیزی حدود ۷۰درصد را از کاتدهای عرضه‌شده شرکت صنایع ملی مس ایران در بورس کالا تامین می‌کنیم. پیش‌‌تر شرکت ملی مس با دلار نیمایی و با سیاست و نگرش خاصی بازار را کنترل و قیمت کاتد را مشخص می‌کرد، اما با اتفاقات اخیر و اختلافی که برای ارز نیمایی و آزاد ایجاد شد عنان کار از دست خارج شد و برای نخستین بار چیزی به نام حراج باز روی کار آمد و با هر سری عرضه کاتد در بورس به قیمت آن شوک وارد می‌شود. به عبارت بهتر طی یک ماه گذشته قیمت کاتد مس در بورس کالا چیزی حدود ۳۰ درصد افزایش داشته است.
وی در ادامه گفت: ما به عنوان تولیدکننده قطعا از پیش با شرکت‌‌هایی قرارداد تنظیم کرده‌‌ایم و موظف به انجام وظیفه و تحویل محصول سفارش داده‌شده هستیم که قراردادهای ما به صورت LC و اعتباری بوده، این در حالی است که باید مواد اولیه مورد نیاز خود را به صورت نقدی از بورس کالا تهیه کنیم. افزایش نرخ دلار در یک ماه اخیر تمام مراحل تولید و سفارش‌ها را تحت تاثیر قرار داده است. سود حاصله برای تولیدکننده از زمانی که مواد اولیه وارد کارخانه می‌شود تا وقتی که محصول در بازار عرضه می‌شود کمتر از ۱۰ درصد ارزیابی می‌شود. تولیدکننده فقط در تامین مواد اولیه با ۳۰ درصد افزایش قیمت ناگهانی مواجه می‌شود، این در حالی بوده که در تامین سایر بخش‌ها نیز چالش ایجاد شده است، به عنوان مثال برای ساخت قالب‌‌های ریخته‌‌گری به فولاد آلیاژی که پایه‌های نیکل و کبالت دارند نیاز است که با افزایش ۲۰ درصدی نرخ ارز در یک ماه گذشته و موضوع خرید نقدی تهیه آنها نیز با معضل جدی مواجه شده است.
تولید به مثابه رینگ مسابقات
مدیرعامل شرکت راه نورد ماهان مس تاکید کرد: این نکته را باید در نظر داشت که دلار روی کاغذ در مدت ۳۰ روز ۲۰ درصد افزایش قیمت را تجربه کرد، اما عملا در دادوستدها با افزایش‌‌های بیش از ۴۰ درصد مواجه هستیم. تولیدکننده هر روز صبح با داستانی جدید روبه‌رو می‌شود و عملا در رینگ مسابقه قرار می‌گیرد و نمی‌‌داند تا شب قرار است برنده یا بازنده مسابقه باشد، همواره با این سوال مواجه است که آیا در صورت فروش محصول خود فردای آن روز می‌تواند مواد اولیه تهیه کند و محصول جدید تولید کند یا نه؟ امروز و فردا شرایط خرید و تولید یکسان خواهد بود یا تغییرات ناگهانی رخ خواهد دهد؟
راگردی‌کاشانی در ادامه عنوان کرد: معاملات در بورس کالا به صورت حراج باز انجام می‌شود و در این حین خریدار روی دلار ۳۶ هزار تومان حساب کرده بود اما اتفاقی که می‌‌افتد افزایش بی‌‌رویه قیمت ارز است و خریداری که هنگام خرید براساس دلار قیمت بالاتر معامله کرده قطعا در این رینگ رقابتی موفق می‌شود. در شرایط فعلی ناامنی اقتصاد را دربرگرفته و این موضوع بیشترین تاثیر را بر عملکرد تولیدکننده می‌‌گذارد و ادامه این روند قطعا در ماه‌های آینده چرخه تولید را فلج خواهد کرد و صنایع پاییندستی ما نیز در خطر نابودی هستند، چرا که آنها مواد اولیه مورد نیاز خود را برای مدت دو ماه از ما خریداری می‌کنند و ما به عنوان تولیدکننده مفتول (و باسبار) باتوجه به شرایط موجود حدود یک ماه است که فروش خود را متوقف کرده‌‌ایم و ادامه این ماجرا قطعا موجب تعطیلی بسیاری از صنایع پاییندستی مس خواهد شد.
تولیدکننده، محصول خود را نمی‌‌فروشد
وی ابراز کرد: کارخانه ماهان مس در شهرک صنعتی شمس‌‌آباد واقع شده و این مکان بزرگ‌ترین شهرک صنعتی خاورمیانه به حساب می‌‌آید و زمانی کارخانه‌های فعال در این شهرک از رونق خوبی برخوردار بودند، این در حالی است که اکنون ۷۰ درصد این شهرک تخلیه شده و کارخانه‌ها تعطیل شده‌‌اند. معضلاتی همچون نوسانات ارزی، تورم، مشکلات دارایی و مالیات و وزارت کار همگی در یک طرف و نااطمینانی اقتصادی نیز در طرف دیگر ماجرا قرار دارد که همگی تولیدکننده را در تنگنا قرار داده است. با شرایط فعلی فقط باید به تولید عشق ورزید که بتوان در این حوزه به فعالیت ادامه داد در غیر این صورت تولید با توجه به شرایط اقتصادی کشور توجیه عقلانی و منطقی ندارد.
وی یادآور شد: همین یک ماه اخیر برای توضیح شرایط نابسامان تولید کافی است و کارخانه‌های پاییندستی حوزه مس عملا در حال تعطیل شدن هستند. تابلوسازها و ترانس‌‌سازها آخرین خریدار باسبارهای مسی هستند و با این اتفاقات اخیر اگر تولیدکننده مفتول و باسبار حاضر به فروش محصول خود نباشند قطعا واحدهای تولیدی تابلو برق و ترانس نیز قادر به ادامه فعالیت نخواهند بود و در ادامه صنایع وابسته به تابلوسازها نیز با بحران مواجه خواهند شد. بنابراین افزایش بی‌‌رویه نرخ ارز ضربه مهلکی به چرخه تولید وارد کرده است که سایر صنایع نیز شرایطی مشابه با صنایع پاییندستی مس را از سر می‌گذرانند. اگر ۷۰درصد واحدهای تعطیل‌شده در شهرک صنعتی شمس‌‌آباد در چرخه تولید همچنان به فعالیت خود ادامه می‌‌دادند در واقع چیزی حدود دو هزار کارخانه فعال بودند و به‌طور تقریبی حداقل ۱۰۰ هزار نفر نیروی انسانی در این واحدهای تولیدی مشغول به کار بودند و به عبارتی یعنی ۱۰۰ هزار نفر زندگی می‌کنند و بروز تدریجی مشکلات و رشد نرخ ارز موجب بیکاری و مختل شدن زندگی این تعداد افراد شده است.
راهکاری برای بهبود شرایط وجود ندارد
در ادامه وحید اسلامیان، مدیرعامل شرکت دنیای مس کاشان به خبرنگار «دنیای اقتصاد» خاطرنشان کرد: افزایش نرخ ارز در تمام بخش‌های صنعت تاثیر منفی گذاشته است و صنایع پاییندستی حوزه مس نیز از این قضیه مستثنی نیست و این اثر مستقیم را می‌توان در حلقه ابتدایی یعنی معدن‌کاری و استخراج خاک تا تامین مواد اولیه، تولید و فروش مشاهده کرد. با افزایش قیمت ارز عملا خرید کاتد از بورس کالا برای واحدهای تولیدی دشوار خواهد شد و در ادامه تولیدکننده برای کنترل وضعیت از فروش محصولات خود خودداری کرده و در واقع صنعت مورد نظر وارد دوره رکود می‌شود. در مقابل با افزایش قیمت‌‌ها قدرت خرید مردم و مشتری نیز کاهش می‌‌یابد و میزان عرضه و تقاضا از تعادل خارج شده و در واقع بازار از مسیر طبیعی خود خارج می‌شود. راهکار تعدیل و بهبود شرایط صنعت در گرو وضعیت اقتصاد کشور بوده و حل بحران اقتصادی نیز در دستان مسوولان مملکت است و گوش شنوایی برای گلایه‌های تولیدکننده نیست و اگر صنعتگری راهکاری ارائه دهد عملا جزو برنامه‌های دولت قرار نمی‌گیرد.
