«دنیای‌اقتصاد» وضعیت تولید کالاهای خاص صنعتی را بررسی می‌کند
شوک دانش‌بنیان‌ها از تکانه‌های ارزی
ریسک بهای محصولات «های‌تک» برای صنعت
با پیشرفت صنایع و رشد روزافزون نیاز به فرآوری مواد سخت، پدیده سایش به یکی از مشکلات بزرگ صنایع مادر تبدیل شده است که علاوه بر تحمیل هزینه‌های بسیار بالای تعمیر و نگهداری، مشکلات ناشی از خارج شدن قطعات از سرویس را جهت انجام تعمیرات به همراه دارد. در گذر زمان پوشش‌‌های ضد سایش تغییرات زیادی داشته و نسل جدید این مواد که چند سالی است وارد بازارهای بزرگ جهانی شده است، می‌توانند مقاومت به سایش و در نتیجه عمر قطعات را بسته به شرایط و کاربرد تا چند برابر افزایش دهند. این مورد در فضای صنعت بسیار رایج بوده و در ایران نیز با توجه به مشکلات تهیه کالاها در شرایط تحریم و سختی‌های واردات، نمود زیادی دارد. در این شرایط برخی شرکت‌ها هستند که به صورت تخصصی عمل کرده و کمک می‌کنند که وضعیت استفاده از وسایل مستهلک‌شده‌‌ای همچون قطعات ماشینآلات معدنی و کالاهای تحت سایش بهتر شود. محصولات تولید شده این نوع شرکت‌ها در زمینه صنایع سیمان، فولادسازی، معدن، حفاری، راه‌‌سازی و ... کاربرد بسیار زیادی دارد.
مدیرعامل شرکت «نماد» که عمده فعالیت این شرکت در زمینه توسعه و تولید سیمجوشهای توپودری بر پایه فولادهای نانوساختار متمرکز شده در گفت‌وگو با روزنامه «دنیای اقتصاد» شرایط تولید و موانع موجود را تشریح کرده است.
محسن عسگری ابتدا درباره فعالیت این شرکت گفت: «سیمجوشهای توپودری با قطرهای مختلف و در کنار آن نیز ۱۱ محصول صفحات ضد‌سایش جوشکاری نازک و ضخیم در این کارخانه تولید می‌شود. در حقیقت با جوشکاری روی قطعات که عمدتا در صنعت کاربرد دارند، طول عمر آنها را در برابر سایش و استهلاک افزایش داده و به این ترتیب صرفه اقتصادی ایجاد می‌شود. به عنوان مثال ناخن‌‌های بیل‌های لودر یا زنجیر چرخ بلدوزرها که دچار سایش می‌شوند با انجام این نوع جوش‌ها طول عمر آنها به شکل مفهومی افزایش پیدا می‌کند.»
وی با توضیح اینکه عمده کاربرد این سیم‌جوش‌ها در صنایع معدنی، فولاد، کاشی و سرامیک و آجرنسوز است ادامه داد: «در کشور حدود ۸۰ تولیدکننده سیمان خاکستری و ۲۵ شرکت تولیدکننده سیمان سفید داریم. در کنار آنها ۳۰ کارخانه فولادسازی و ... و همچنین دستگاه‌های سنگ‌شکن و انواع ماشینآلات و لوازم حمل مواد مختلف هستند که به این نوع سیم‌جوش‌ها نیاز اساسی دارند چرا که عمدتا ماشینآلات آنها درگیر ذرات بوده و به مرور دچار سایش می‌شوند. به این ترتیب و با انجام این کار هزینه‌های این کارخانه‌ها کاهش پیدا کرده و تولید کارخانه‌ها متوقف نخواهد شد.»
این تولیدکننده مواد نانو در ادامه با اشاره به این موضوع که هزینه خرید تجهیزات صنعتی در ایران بسیار بالا بوده و کارخانه‌ها مجبور هستند مدام قطعات خود را تعویض یا تعمیر کنند درباره مهم‌ترین چالش‌های پیش روی تولیدکنندگان این بخش گفت: «بازار محصولات ضد‌سایش با انبوهی از مشکلات و چالش‌ها مواجه است. یکی از آنها این است که محصولات تقلبی یا کم‌کیفیت در بازار بسیار زیاد شده و متاسفانه این قبیل کالاها با بسته‌بندی برندهای معتبر دنیا در بازارهای داخلی در حال فروش هستند. این اتفاق علاوه بر تضعیف جایگاه تولید داخل که منجر به بی‌اعتمادی به برندهای داخلی می‌شود باعث ایجاد آسیب‌هایی به بدنه صنعت کشور نیز می‌شود. چالش بعدی مربوط به سختی‌های تامین مواد اولیه است. در شرایط فعلی واردات موضوعی زمانبر است و به این صورت سرمایه در گردش شرکت‌ها با مشکلات جدی مواجه می‌شود.»
مدیرعامل شرکت نماد در ادامه این گفت‌وگو درباره برخی از مشکلات شرکت‌های دانش‌بنیان نیز گفت: «بنا بود از ظرفیت شرکت‌های دانش‌بنیان استفاده بیشتری شود اما در عمل گاهی خلاف این موضوع مشاهده می‌شود. به نظر می‌رسد حمایت از این نوع شرکت‌ها بیشتر در حد حرف و صحبت است و عملیاتی نمی‌شود. یعنی در قبال این شرکت‌ها بیشتر متکی به ارائه برخی آمارها می‌شوند و حمایت لازم شکل نمی‌گیرد. در این خصوص هم ما تعدد صندوق‌های حمایتی را داریم که بعضا موازی‌کاری می‌کنند. با این شرایط باید پرسید آیا واقعا تمایل به افزایش تولید داخل وجود دارد؟ اگر جواب مثبت است پس دولت باید به بازارمصرف هم توجه کافی داشته باشد و فرهنگ‌سازی و سیاستگذاری مناسب در این خصوص داشته باشد. اگر غیر از این باشد تولیدکننده در بعد صادرات نیز با مشکلات جدی مواجه خواهد شد. درنهایت اینکه با وجود تبلیغات گسترده درباره اهمیت شرکت‌های دانش‌بنیان در عمل نگاه و توجه به آنها ضعیف بوده است.»
محسن عسگری با انتقاد از رویکرد دولت در مواجهه با بخش خصوصی درباره مشکلات این بخش گفت: «در ایران بخش خصوصی به خوبی تقویت نشده است به همین دلیل برخی از سرمایه‌گذاران به ناچار به سمت مسیرهای غیر‌مولد و غیر‌اشتغال‌زا کشیده شده‌اند، چرا که با شرایط ضعیف حمایتی این بخش ترجیح می‌دهد کمتر وارد عرصه تولید شود. پس بخش خصوصی باید از لحاظ قوانین حمایتی اطمینان حاصل کند تا سرمایه‌گذاری مناسب انجام شود. به این صورت وقتی بخش خصوصی در عرصه رقابت در حوزه اقتصاد ضعیف شود، بخش مقابل یعنی بخش دولتی قدرت می‌گیرد و اداره بخش‌های اقتصادی به صورت دولتی هم با مشکلات جدی همراه می‌شود. متاسفانه ما قوانین حمایتی مناسب هم برای بخش خصوصی نداریم که این هم خود عاملی برای تضعیف این بخش شده است. بنابراین شرایط ایجاد شده باعث می‌شود که سرمایه‌گذار بخش خصوصی در یک بازار نا‌امن با قدرت لازم وارد نشود.»
چالش‌های سرمایه‌گذاری
وی در ادامه به چالش‌های سرمایه‌گذاری در این بخش پرداخت و گفت: «مهم‌ترین موضوع بحث ثبات بازار و فروش است. شرکت‌هایی که فعالیت «های‌تک» و دانش‌بنیان دارند باید زمان زیادی برای پویایی برند خود در بازار داشته باشند و این خود چالش بزرگی برای این شرکت‌ها محسوب می‌شود. از سوی دیگر برخی سرمایه‌گذاران با دیدن این وضعیت که گاهی کالاهای خارجی به نوع (حتی با کیفیت) داخلی ترجیح داده می‌شود به این نتیجه می‌رسند که سربار مملکت هستند و بنابراین انگیزه سرمایه‌گذاری را از دست می‌دهند.»
اثرات نوسان‌های ارزی
مدیرعامل شرکت دانش‌بنیان نماد در پایان درباره اثرات نوسان‌های ارزی بر این صنعت نیز گفت: «نوسان‌های ارزی مانند بسیاری از بازارها و دیگر بخش‌ها، بر تولیدات ما نیز اثرات منفی دارد. بزرگ‌ترین آن این است که هزینه تهیه مواد اولیه وارداتی را به‌‌شدت بالا می‌برد و این قیمت هر چقدر بالاتر رود قیمت تمام‌شده محصول هم رشد بیشتری خواهد داشت. اگر با افزایش قیمت کالایی همچون گوشت قرمز، مصرف آن 50درصد کاهش پیدا کرده باشد مشابه همین اتفاق در صنعت هم افتاده است. بنابراین وقتی قیمت تمام شده بالا می‌رود فروش نیز پایین‌تر می‌آید و به این ترتیب تولید کشور آسیب‌های فراوانی را متحمل می‌شود. به صورت کلی در ایران تورم و نوسان‌های ارزی دو عامل اساسی افزایش هزینه تولید هستند. در مرحله بعد از افزایش هزینه تولید نیز به کاهش مصرف و کاهش تولید خواهیم رسید که همه برای عرضه و تقاضا و همچنین رشد اقتصادی کشور مضر هستند ولی با حمایت بیشتر از بخش خصوصی می‌توان بخش زیادی از این آسیب‌ها را جبران کرد.»
