دولت چگونه باید از معادن زیرزمینی منگنز حمایت کند؟
چهار نگرانی معدن‌کاری منگنز
فلز منگنز جزو آن دسته از فلزات کاربردی است که در صنایع مختلف استفاده می‌شود. ویژگی خاص فیزیکی و شیمیایی این فلز باعث شده است که به عنوان فلزی راهبردی و استراتژیک شناخته شود. حدود ۸۰ درصد از مصرف منگنز در جهان در صنایع فولاد به کار می‌‌رود که خاصیت اکسیژن‌‌زدایی دارد و موجب خلوص و برخی از پارامترهای کیفی در آهن می‌شود. یکی از علت‌‌های مهم کیفیت و مرغوبیت تیرآهن و میلگرد تولیدی در واحدی همچون ذوب‌‌آهن اصفهان به جهت برخورداری از منگنزی است که این مجموعه استفاده می‌کند.
محمدرضا راغبیان؛ مدیرعامل شرکت معادن منگنز ایران در گفت‌وگو با خبرنگار «دنیای‌اقتصاد» اظهار کرد: شرکت معادن منگنز ایران سابقه‌‌ای ۵۵ ساله در حوزه استخراج منگنز کشور دارد و به نوعی در حال حاضر بزرگ‌ترین استخراج‌کننده و تامینکننده منگنز ایران است. حدود ۶۰ درصد نیاز شرکت ذوب آهن اصفهان که یکی از بزرگ‌ترین بنگاه‌های تولید فولاد است را شرکت معادن منگنز ایران تامین می‌کند و همچنین نیمی از نیاز شرکت فولاد زرند ایرانیان و ۴۰ درصد از نیاز به منگنز صنایع فروآلیاژ، کوره‌های قوس الکتریکی و واحدهای تولیدکننده فروسیلیکو منگنز را نیز فراهم می‌کند.
هزینه سنگین استخراج معادن منگنز ایران
راغبیان افزود: در حال حاضر تمرکز استخراج شرکت معادن منگنز ایران در عمق ۲۹۰ متری زیرزمین است و از این جهت هزینه‌های استخراج و بهای تمام‌شده نسبت به معادن روباز بسیار بالاتر است. در ایران تعداد محدودی معادن روباز منگنز وجود دارد. در دنیا بزرگ‌ترین معادن منگنز که در کشورهای آفریقایی همچون تانزانیا و نامیبیا قرار دارد، روباز هستند و شیب این معادن کم و روبه افق است. شیب لایه منگنز ایران حدود ۸۵ تا ۸۸ درجه و نزدیک به عمود است. این موضوع نیز موجب افزایش هزینه‌های استخراج می‌شود. وی در ادامه با اشاره به معضلات موجود در این حوزه خاطرنشان کرد: چالش‌‌هایی که در معدن‌کاری منگنز با آن مواجه هستیم فراتر و پیچیده‌‌تر نسبت به سایر معادن است. با توجه به زیرزمینی بودن معادن منگنز به ماشین‌‌آلات تخصصی نیاز است که تحریم‌ها اثر خود را روی موضوع واردات ماشین‌‌آلات معدنی گذاشته و با وجود تحریم‌ها هزینه خرید هر دستگاه و ماشین‌‌آلات به چند برابر نرخ‌‌های قبل رسیده است.
به عنوان مثال برای خرید لودرهای سطح‌‌الارضی و بیل‌‌های مکانیکی به دلیل عمومی بودن مصرف این نوع دستگاه‌ها خیلی از افراد وارد میدان شده و بر تحریم‌ها فائق می‌شوند و براساس دستورالعمل‌‌هایی تامین آنها تسهیل می‌شود. در حوزه تامین ماشین‌‌آلات تخصصی کاملا با چالش مواجه هستیم و بنابراین به تحمیل افزایش قیمت تمام شده مجبور می‌‌شویم. مدیرعامل شرکت معادن منگنز ایران عنوان کرد: متاسفانه آن چیزی که اکنون به عنوان چالش جدی وجود دارد موضوع عدم حمایت مجموعه قانون‌‌گذاری دولت است. دولت علاوه بر حمایت، نظارت و کنترل باید اولویت‌‌بندی را نیز در دستور کار خود قرار دهد. شرکت معادن منگنز ایران به عنوان مجموعه‌‌ای که بیش از ۵۵ سال در حوزه استخراج معادن منگنز فعالیت دارد و سهامی عام بوده و در بورس اوراق بهادار با نماد کمنگنز پذیرفته شده و تامینکننده مواد مورد نیاز شرکت ذوب آهن است انتظار دارد که دولت با نگاه حمایتی به این شرکت بنگرد و به نوعی حمایت‌‌ها مضاعف شود.
محاسبه حقوق دولتی ناعادلانه برای معادن زیرزمینی
راغبیان با اشاره به اینکه در دو سال اخیر، حقوق دولتی نخستین چالشی بوده که شرکت معادن منگنز ایران با آن مواجه بوده، یادآور شد: حقوق دولتی 5 درصد بهای فروش منگنز در معدن محاسبه می‌شود. با وجودی که عوامل افزایش قیمت تمام شده زیاد است، این 5 درصد نیز رقم سنگینی به حساب می‌‌آید. شاید این عدد برای معادن روباز قابل توجه نباشد اما برای معادن زیرزمینی همچون منگنز مبلغ زیادی به حساب می‌‌آید. از آنجا که شرکت معادن منگنز ایران یک شرکت بورسی بوده، تمام آمارهای تولید و فروش به صورت شفاف بیان می‌شود، بنابراین کاملا مشخص است که برای چنین فروشی محاسبه 5 درصد حقوق دولتی مطلوب نیست.
وی تاکید کرد: موضوع مجوز ورود ماشین‌‌آلات نیز برای معادن منگنز که به دستگاه‌های خاص نیاز دارند مانند سایر معادن و شرکت‌‌ها رسیدگی می‌شود. به‌طور کلی حمایت و تمایزی را که از دولت انتظار می‌‌رود، شاهد نیستیم. در سال گذشته مکلف به تعیین بازارگردان شدیم که از نماد کمنگنز حمایت کنیم، در صورتی که برای تمام شرکت‌‌هایی که در بورس حضور دارند قابل پیش‌‌بینی بود که شاخص، ریزشی خواهد بود و حبابی که در سال 1399 به وجود آمده بود مشخص بود در سال 1400 به آرامی کاهش خواهد یافت، اما شرکت معادن منگنز ایران ملزم به حمایت از سهم بود و با وجود این یک شرکت بورسی که از ریزش سهم جلوگیری می‌کند با شرکت غیر بورسی تفاوتی ندارد و از حمایت‌‌های ویژه‌‌ای در حوزه حقوق دولتی و مالیات برخوردار نیست.
این مدیرعامل در ادامه ابراز کرد: واردات منگنز و فروسیلیکومنگنز یکی دیگر از چالش‌‌هایی است که با آن مواجه هستیم. برای جلوگیری از خام‌فروشی در مجموعه احداث یک کارخانه تولید فروسیلیکومنگنز را در دستور کار قرار دادیم. در سه ماه نخست سال جاری بیش از 50 هزار تن منگنز از آفریقا و 14 هزار تن فروسیلیکو منگنز از هند وارد شد که شرایط را برای واحدهایی که تولید داخلی دارند دشوار کرده است. زمانی که امکان تولید منگنز و فرو سیلیکومنگنز در کشور وجود دارد، برای سر و سامان دادن به این شرایط باید تعرفه واردات افزایش یابد تا انگیزه برای تولید داخلی و ایجاد اشتغال همچنان پایدار باشد. چراکه در حال حاضر 400 نفر به صورت مستقیم و دو هزار نفر به صورت غیر مستقیم در این مجموعه مشغول به کار هستند و بیش از 35 هزار سهامدار در مجموعه داریم که هرگونه خلل وارده به نوع فعالیت این شرکت، امنیت شغلی این افراد را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
احتمال افزایش ذخایر قطعی به بیش از 5/ 6میلیون تن
وی یادآور شد: معادن بزرگ و یکپارچه منگنز در کشور به تعداد زیاد وجود ندارد و بیش از 200 هزار تن منگنز به صورت سالانه در ایران تولید می‌شود که 100 هزار تن از این میزان به شرکت معادن منگنز ایران تعلق دارد. با توجه به چشم‌‌انداز تولید 55 میلیون تنی فولاد تا سال 1404 نیاز به منگنز افزایش خواهد یافت. برای حمایت از معدنداران داخلی و ایجاد انگیزه محدودیت در واردات و افزایش تعرفه‌های واردات می‌تواند نتیجه‌‌بخش باشد.
راغبیان گفت: با توجه به اینکه در کشور نیاز به منگنز وجود دارد اما در این بخش صادرات انجام نمی‌شود. ذخیره قطعی و شناسایی شده در معادن شرکت ما حدود 5/ 5 میلیون تن برآورد شده است و پیش‌‌بینی می‌شود طی عملیات اکتشاف آتی میزان ذخایر قطعی به بیش از 5/ 6 میلیون تن افزایش یابد و در این صورت معادن منگنز به تنهایی نیاز کشور را تا 25 سال آینده مرتفع می‌کند. اکنون با توجه به معضل خاموشی برق که دو روز در هفته قطعی برق داریم و با توجه به افزایش حقوق و دستمزد، قسمت قابل توجه بهای تمام‌شده صرف حقوق و دستمزد که در سال جاری با افزایش بیسابقه 57 درصدی همراه بوده، می‌شود. این نوع موارد انگیزه تولید را برای تولیدکنندگان داخلی کاهش می‌دهد و در مجموع برای ادامه سال جاری برنامه تولید 110 هزار تنی را در دستور کار داریم که در صورت عدم بروز هرگونه مشکل محقق خواهد شد.
وی عنوان کرد: در بخش اکتشاف معادن که اکنون نیز تا عمق یک هزار و 100 متری حفاری و مغزه‌‌گیری انجام شده که منجر به تعیین ذخیره قابل اطمینان شده ساخت کارخانه برای تولید فروسیلیکومنگنز نیز با مالکیت عمده معادن منگنز در منطقه صنعتی نیزار بوده و پیش‌‌بینی اولیه برای اجرای طرح چیزی حدود 280 میلیارد تومان برآورد شده بود. اما با توجه به تورم پیش رو سرمایه لازم برای این طرح به بیش از 400 میلیارد تومان رسیده که در حال حاضر نیمی از پروژه پیش رفته است.
مدیرعامل شرکت معادن منگنز ایران مطرح کرد: از آنجا که در کشور به منگنز نیاز است و شرایط عرضه بین‌الملل و سیاست‌های خارجی و همچنین روند واردات پایدار نیست، این موضوعات موجب تغییر در روند تولید داخل کشور می‌شود. به عنوان مثال اوکراین به عنوان دومین قطب تولیدکننده مگنز طی چند ماه اخیر با بحران و جنگ مواجه شد. به همین دلیل دولت باید توجه خود را به معدنداران و تولیدکنندگان داخلی معطوف سازد. موضوع واردات به عنوان مسکنی عمل می‌کند که به هیچ عنوان قابل اتکا نیست و برای تحقق چشم‌‌انداز 1404 و باتوجه به هزینه‌های سنگین تولید منگنز و همچنین اشتغال‌زایی حمایت دولت از معدن‌کاران منگنز به ویژه افرادی که در حوزه مشتقات منگنز فعالیت می‌کنند، باید بیش از پیش باشد تا تنش‌‌های سیاست‌های خارجه و سایر اتفاقات تولیدکنندگان داخلی را تحت تاثیر قرار ندهد.
