با گسترش خدمات وب ۳.۰، ارائه جایگزینی برای سیستم احراز هویت سنتی اهمیت پیدا کرده است
هویت نوین دیجیتال
بنابراین همراه با توسعه و گسترش اینترنت نسل آینده، توجهات زیادی پیرامون نحوه اشتراک‌گذاری هویت دیجیتال و مدیریت آن وجود دارد و بسیاری در تلاش برای ارائه یک راه‌حل جایگزین با روش سنتی هستند. یکی از این راه‌حل‌ها هویت غیرمتمرکز است که می‌تواند با بهره‌گیری از نقاط قوت بلاک‌چین و فناوری رمزنگاری، عصر جدیدی را برای هویت دیجیتال را رقم بزند و با حفظ حریم خصوصی، روشی امن، کارآمد و سریع‌تر را برای احراز هویت در پلتفرم‌ها در اختیار کاربران قرار دهد.
شناخت هویت دیجیتال
با توجه به اینکه اینترنت امروزه به بخشی جدانشدنی از زندگی روزمره تبدیل شده و اغلب زمان عموم مردم در فضای مجازی صرف می‌شود، درک ماهیت هویت دیجیتال اهمیت بسیاری پیدا کرده است. هویت دیجیتال، نشان‌دهنده اطلاعات هویتی کاربران در فضای دیجیتال و آنلاین است که شامل موارد مختلفی از جمله نام و سن می‌شود. هویت دیجیتال محدود به اطلاعات شخصی نیست و می‌تواند ردپای دیجیتال از جمله مواردی مانند تاریخچه جست‌وجو، فعالیت در شبکه‌های اجتماعی و تعاملات در پلتفرم‌های مختلف آنلاین را شامل شود. این هویت در سرویس‌های مختلفی مانند رسانه‌های اجتماعی، بانکداری آنلاین و بسیاری از پلتفرم‌های دیجیتال دیگر به اشتراک گذاشته می‌شوند و به کاربران امکان دسترسی به طیف گسترده‌ای از خدمات آنلاین مانند تجارت الکترونیک، بانکداری، آموزش و دیگر موارد را می‌دهد.
درحالی‌که هویت دیجیتال باعث بهبود تجربه فعالیت در فضای اینترنت شده است و دسترسی به خدمات متنوع را آسان می‌کند، اما آسیب‌پذیری‌هایی را نیز به دنبال دارد. داده‌های شخصی مرتبط با هویت دیجیتال همواره در معرض تهدیدات سایبری، هک و سرقت هویت هستند. محدودیت و ضعف‌های مرتبط با هویت‌های دیجیتال امروزه اینترنت در درجه اول متوجه سیستم‌های متمرکز است؛ زیرا در اکثر زمان‌ها سرقت داده‌ها در نتیجه ضعف امنیتی این پلتفرم‌ها رخ می‌دهد. با این حال، فرآیند احراز هویت و داشتن هویت دیجیتال ضروری است و آنها را نمی‌توان حذف کرد. در قانون بسیاری از کشور‌ها از جمله ایران پلتفرم‌های مالی برای ارائه خدمات نیازمند تایید هویت کاربران هستند تا به‌عنوان مانعی برای انجام فعالیت‌های مجرمانه عمل کند. همچنین بسیاری از پلتفرم‌های آنلاین دیگر و به‌ویژه شبکه‌های اجتماعی نیازمند راهی برای دریافت و تایید هویت دیجیتال کاربران هستند تا از فعالیت بات‌ها و هرزنامه‌ها جلوگیری کنند.
بنابراین درحالی‌که حذف کلی نیاز به احراز هویت امکان‌پذیر نیست، اما می‌توان برای هویت دیجیتال و فرآیند احراز هویت سنتی راه‌حل‌ها و ابزار‌های جدیدی را معرفی کرد. امروزه با افزایش وابستگی کاربران به پلتفرم‌های دیجیتال برای جنبه‌های مختلف زندگی، کشف این راه‌حل جایگزین برای مدیریت هویت به شکل ایمن و قابل اعتمادتر اهمیت بیشتری پیدا کرده است. پلتفرم‌های مدیریت هویت غیرمتمرکز می‌توانند ابزار‌های مناسبی در راستای دستیابی به سیستم هویتی جدید و بهتر باشند. با بهره بردن از بلاک‌چین و فناوری رمزنگاری، هویت غیرمتمرکز می‌تواند علاوه بر امنیت بالا، کنترل بیشتری بر هویت دیجیتال در اختیار کاربران قرار دهد و از حریم خصوصی آنها محافظت کند.
فناوری بلاک‌چین و هویت غیرمتمرکز
بلاک‌چین به‌طور خلاصه یک فضای ذخیره‌سازی و اشتراک‌گذاری داده است که هک و نفوذ به آن نسبت به سرور‌های متمرکز بسیار دشوار است. همچنین بلاک چین با اعتبارسنجی مداوم داده‌ها، از دستکاری اطلاعات جلوگیری می‌کند. این ویژگی‌ها، بلاک‌چین را به بستر ایده‌آلی برای ذخیره اطلاعات مهم مانند هویت دیجیتال تبدیل می‌کند و باعث شده است تا فرآیندی به نام احراز هویت غیرمتمرکز شکل بگیرد. امروزه پلتفرم‌ها و ابزار‌های مختلفی در فضای وب۳.۰ عرضه شده‌اند که به‌عنوان راه‌حلی برای احراز هویت به شکل ایمن و غیرمتمرکز فعالیت می‌کنند. احراز هویت در وب۲.۰ به شکل مجزا انجام می‌شود و هر سایت و اپلیکیشن از کاربران اطلاعات هویتی مورد نیاز خود را درخواست می‌کند.
این شرایط باعث می‌شود تا کاربران مجبور به ارائه اطلاعات شخصی خود در سایت‌ها و پلتفرم‌ها مجزا باشند که به معنی ذخیره این اطلاعات مهم در سرور‌های متمرکز مختلف است. در وب۳.۰، این فرآیند می‌تواند به شکل بهتری انجام شود و پلتفرم‌ها این امکان را خواهند داشت تا به جای دریافت مستقیم اطلاعات از کاربران و ذخیره آنها، از ابزار‌ها و پلتفرم‌های هویتی غیرمتمرکز استفاده کنند. در این ابزار‌ها کاربران با یک‌بار احراز هویت، می‌توانند اطلاعات خود را با هر سایت و پلتفرم مورد نظر خود به اشتراک بگذارند و هویت خود را تایید کنند. ابزار‌های تایید احراز هویت غیرمتمرکز در اکثر زمان‌ها داده‌های خصوصی کاربران را در اختیار پلتفرم‌ها قرار نمی‌دهند و تنها به‌عنوان یک اعتبارسنج عمل می‌کنند.
به‌عنوان مثال، ورلدکوین یکی از پروژه‌های جدید بلاک‌چینی است که در راستای احراز هویت کاربران فعالیت می‌کند. در این پروژه، کاربران تنها کافی است تا از چشمان خود اسکن بگیرند تا هویت خود را به‌عنوان یک انسان تایید کنند. پس از آن، شبکه‌های اجتماعی و پلتفرم‌های مختلف وب۳.۰ می‌توانند به جای احراز هویت مستقیم کاربران، از داده‌های ورلدکوین استفاده کرده و از روبات نبودن کاربران ثبت‌نامی خود اطمینان حاصل کنند.
همچنین درصورتی‌که ارائه اطلاعات الزامی باشد، ابزار‌های احراز هویت غیرمتمرکز به کاربران این امکان را می‌دهند تا آزادی و کنترل کاملی بر میزان اشتراک‌گذاری اطلاعات خود داشته باشند. به‌عنوان مثال، فرد می‌تواند نام و سن را در اختیار پلتفرم قرار دهد؛ اما از اشتراک‌گذاری تصویر خود جلوگیری کند. بنابراین به کمک بلاک‌چین و هویت غیرمتمرکز، این امکان برای افراد و سازمان‌ها فراهم می‌شود تا کنترل کاملی بر داده‌های خود داشته باشند و تعیین کنند که چه زمانی، چگونه و با چه کسانی اطلاعات آنها به اشتراک گذاشته می‌شود.
این فرآیند نیاز به سیستم نظارتی متمرکز را از بین می‌برد و کاربران این فرصت را پیدا خواهند کرد تا به‌صورت هوشمند هویت خود را تایید کرده و به خدمات متنوع آنلاین دسترسی داشته باشند. هویت غیرمتمرکز علاوه بر افزایش امنیت و حفظ حریم خصوصی کاربران، سرعت فرآیند احراز هویت را نیز افزایش می‌دهد و تجربه بهتری را در زمان فعالیت در فضای دیجیتال و استفاده از پلتفرم‌های آنلاین رقم می‌زند.
معایب هویت غیر متمرکز
با این حال، هویت غیرمتمرکز مشکلاتی را نیز دارد. ابزار هویت غیرمتمرکز برای نشان دادن عملکرد و مزایای خود، مهم است که به‌صورت یکپارچه عمل کند و با اکثر پلتفرم و برنامه‌ها همکاری داشته باشد. درحالی‌که با گسترش وب۳.۰ و پیشرفت اینترنت شکل‌گیری این همکاری گسترده و ایمن می‌تواند امکان‌پذیر باشد؛ اما تا آن زمان فاصله زیادی باقی مانده است و در حال حاضر هویت غیرمتمرکز نمی‌تواند برای عموم مردم کاربردی داشته باشد.
در مجموع، هویت غیرمتمرکز نوید یک اکوسیستم دیجیتالی ایمن‌تر و کاربر محور را می‌دهد؛ فضایی که کاربران می‌توانند با اطمینان خاطر و با حفظ حریم خصوصی فرآیند‌های احراز هویت را تکمیل کرده و به تمام خدمات مورد نیاز خود دسترسی داشته باشند. درحالی‌که تا استفاده گسترده از هویت غیرمتمرکز زمان زیادی باقی مانده است، اما این ویژگی یکی از جذابیت‌های اصلی وب۳.۰ در حال توسعه باقی خواهد ماند و می‌تواند در آینده به جایگزین مناسبی برای سیستم احراز هویتی سنتی تبدیل شود.
