راه‌های تامین منابع برای لیزینگ‌ها

حسین عابدی: در شرایط حاضر، بحث تامین منابع ارزان‌قیمت‌تر، دغدغه اصلی لیزینگ‌ها است.

اگرچه این بحث، پیش از مصوبه اخیر شورای پول و اعتبار درخصوص تعیین نرخ ۱۷درصدی نیز همواره مطرح بود اما اکنون، یافتن منابع مالی با قیمتی که بتواند هزینه‌ها و سود مورد انتظار موسسات لیزینگ با نرخ تسهیلات ۱۷درصد را پوشش دهد، بحثی بسیار حیاتی است. قطع‌نظر از راه‌های مرسوم تامین منابع مالی که عمدتا حول آورده سهامداران به صورت نقدی و غیر نقد، استقراض از سیستم بانکی دولتی و خصوصی در قالب عقود مختلف و همچنین منابع اداره شده موسسات تولیدکننده که هر یک مسائل مربوط به خود را دارند، می‌گردد،بررسی راه‌های دیگر، می‌تواند در وضعیت حساس کنونی، کمکی به ادامه حیات شرکت‌های لیزینگ باشد.

منابع مالی مستاجر:

اگرچه شورای پول و اعتبار دریافت هرگونه سپرده یا پیش‌پرداخت از سوی دریافت‌کننده تسهیلات را ممنوع اعلام کرده اما از آنجا که ارتباط موجر و مستاجر در موسسات لیزینگ دارای ماهیتی متفاوت از تسهیلات گیرندگان بانک‌ها و موسسات اعتباری شبه‌بانکی است، بنابراین امکان مانور روی پیش‌دریافت‌ها در قبال مال‌الاجاره وجود دارد، در کشور پاکستان، هنگام تحویل مورد اجاره، ودیعه‌ای را به نام «ودیعه حسن انجام عملیات» دریافت می‌کنند.

این ودیعه که در حوزه اجاره مسکن در کشور خودمان نیز مرسوم است و موجر جهت اطمینان از دریافت اقساط اجاره، این ودیعه را از مستاجر دریافت می‌کند می‌تواند یکی از راه‌هایی باشد که به طور مقطعی لیزینگ‌ها را حداقل نسبت به کاهش هزینه‌های مربوط به مطالبات معوق، مطمئن کند.

موسسات لیزینگ همواره بابت مطالبات معوق متحمل هزینه ۲ تا ۳درصدی در سال می‌شوند. نکته اساسی آن است که این ودیعه متفاوت از پیش دریافت‌هایی است که موسسات لیزینگ از مستاجر دریافت و از همان زمان یا به فاصله زمانی کوتاهی به تولیدکننده جهت خرید کالای اجاره‌ای پرداخت می‌کنند.

بنابراین مساله اساسی در اینجا ایجاد نسبت‌های مناسب بین میزان ودیعه و میزان پیش دریافت مورد نظر تولیدکننده است که طبعا باید از طریق چانه‌زنی موسسات لیزینگ با مستاجر و تولیدکننده به این نسبت دست یابند.

معمولا میزان این ودیعه بین ۱۰ تا ۲۰درصد ارزش مورد اجاره است.

مانور روی وجوه در گردش:

بررسی چنین روشی برای تامین منابع بیشتر می‌تواند برای موسسات لیزینگ وابسته به بانک‌ها و تا حدودی وابسته به تولیدکننده‌ها کاربرد داشته باشد.

در حالی که منابع در گردش بانک‌ها همواره حجم قابل توجهی را تشکیل می‌دهد،چنانچه یک مدیریت قوی بر اداره این وجوه حاکم باشد قاعدتا امکان استفاده از آن حداقل تا سقف ۵۰درصد وجود دارد.

در خصوص لیزینگ‌های وابسته به تولیدکننده نیز این بحث صادق است.

با توجه به این که همواره حجمی از منابع مالی شرکت تولیدکننده و شرکت‌های تابعه (سرمایه‌گذاری یا تولیدکننده) تا زمان هزینه شدن کامل مدتی در حساب‌های موسسه باقی می‌ماند. در نتیجه شرکت‌های لیزینگ وابسته می‌توانند از این منابع تا حدودی استفاده کنند.

این فرآیند می‌تواند علاوه بر آن که مدت «خواب سرمایه» را به حداقل برساند ابزاری برای گردش هر چه بیشتر مالی موسسات پولی و تولیدکننده باشد وبالطبع هزینه پول را در این موسسات کاهش دهد.

توسعه عاملیت: هنگامی که به هر دلیلی برای بنگاه‌هایی محدودیت قیمت به وجود می‌آید این بنگاه‌ها برای برآورده کردن سود مورد انتظار سهامدارانشان راهی جز افزایش گستره فروش ندارند که از سوی دیگر هنگامی که تولیدکنندگان در بازاری فعال هستند که متقاضی واقعی به صورت خریدار نقدی بسیار کمتر از حجم تولید موجود است. در چنین موقعیتی راهی نیست جز استفاده از امکاناتی که قدرت خرید متقاضیان را به هر طریقی بالا برد. طبیعی است، در اینجا فروش قسطی از طریق کارگزارانی به نام لیزینگ که ریسک فروش را به حداقل می‌رسانند می‌تواند منافع و حیات تولیدکننده را در بلندمدت تضمین کند. این فرآیند عاملیت علاوه بر آنکه بازار فروش تولیدکنندگان را گسترش می‌دهد، باعث افزایش حجم فعالیت عاملان (لیزینگ‌ها) می‌شود و قاعدتا سودی را در قالب کارمزد، برای این موسسات به ارمغان می‌آورد.

منابع خارجی:

اگر چه بسیاری از کارشناسان جهت تامین منابع نشانی کشورهای خارجی به خصوص دبی را به لیزینگ‌ها می‌دهند اما واقعیت آن است که این روش چندان هم ساده نیست.

با این حال هنوز موسساتی چون بانک توسعه اسلامی وجود دارند که دریافت تسهیلات از آنها امکان‌پذیر است. همچنین افراد حقیقی یا حقوقی نیز احتمالا وجود دارند که فاصله نرخ تورم داخل و خارج از ایران، برای آنان جذابیت ایجاد و آنان را به سرمایه‌گذاری در ایران ترغیب کند.

این افراد به راحتی می‌توانند از طریق قانون سرمایه‌گذاری خارجی، یا مشارکت با یک موسسه لیزینگ، سرمایه خود را به جریان بیاندازند.

استفاده از منابع حساب ذخیره ارزی

یکی از اهداف تاسیس حساب ذخیره ارزی، تقویت بخش خصوصی و تقویت سرمایه‌گذاری‌های مولد است، در حالی که لیزینگ‌ها یکی از ابزارهای مهم در توسعه تولید است، طبعا موسسه‌ها و شرکت‌های لیزینگ به عنوان بخش خصوصی حق دارند از منابع حساب ذخیره ارزی استفاده کنند.

بنابراین شرکت‌های لیزینگ، به تناسب سرمایه‌شان می‌توانند به صورت فردی یا تشکیل گروه (کنسرسیوم) از این منابع که از نرخ پایین برخوردار است و این اطمینان است که حتما در چرخه تولید قرار می‌گیرد، استفاده کنند.

نتیجه

البته ممکن است راه‌های دیگر نیز برای تامین منابع مالی پیش روی شرکت‌های لیزینگ باشد که طبعا از این قلم یا از سوی دیگر کارشناسان مطرح خواهد شد که مجموعه این راه‌ها یا ترکیبی از این راه‌ها می‌تواند بخش عمده مشکل صنعت لیزینگ را در خصوص تامین مالی حل کند.

نکته اساسی آن است که بپذیریم هنر مدیریت در واقع، تصمیم‌گیری درست در مواقع وجود محدودیت‌ها و خطرها است.