شاخص بهای تولیدکننده در بهار ۹۹ چه می‌گوید؟
علامت رونق از تورم پیش‌نگر
تورم فصلی تولیدکننده پس از دو فصل ثبت رقم منفی در پاییز و زمستان سال قبل، در بهار سال‌جاری مثبت شده است. کارشناسان معتقدند ثبت تورم منفی در دوره‌های متوالی نشانه نبود تقاضا و در نتیجه رکود است. مثبت شدن تورم تولیدکننده در بهار نشان می‌دهد که تقاضای تولید افزایش یافته و این افزایش تقاضا، موجب مثبت شدن تورم فصلی شده است. البته پیش‌تر نیز رئیس‌کل بانک مرکزی اعلام کرده بود شاخص صنایع بورسی در ماه‌های تیر و مرداد رشد ۵/ ۱ درصدی و ۸/ ۲ درصدی ثبت کرده و در نتیجه مثبت شدن تورم تولیدکننده با آمارهای رئیس کل بانک مرکزی همسو بوده است. آمار منتشرشده از تورم فصلی برای تولیدکننده نشان می‌دهد تورم در فصل بهار ۱۳۹۹ به ۴/ ۱۱ رسیده است که در مقایسه با مقدار همین نرخ در فصل زمستان ۹۸، ۷/ ۱۱ واحد درصد افزایش داشته است. به‌طوری که شاخص بهار پس از دو فصل رکودی مقدار مثبتی را نشان می‌دهد. مقدار رشد فصلی بهار جاری عددی نزدیک به رشد فصلی در بهار سال ۹۸ را نشان می‌دهد. رشد فصلی تورم تولیدکننده امسال تنها ۳ واحد درصد کمتر از تورم ۴/ ۱۴ درصدی بهار گذشته بوده است. با این آمار به‌نظر می‌آید روند رشد فصلی شاخص قیمت تولیدکننده دوباره به ریل خود بازگشته است. همچنین شاخص قیمت تولیدکننده در بهار سال ۹۹ نسبت به فصل بهار سال ۹۸ مقدار ۱۲ درصد را ثبت کرده. اما همین مقدار برای بهار سال گذشته بسیار بالاتر است. سطح قیمت‌های تولیدکننده در بهار سال گذشته به بهار سال ۹۷ رشد ۵/ ۶۹ درصدی را تجربه کرده بود. بنابراین تورم نقطه‌به‌نقطه تولیدکننده نیز در سطح کنترل‌شده‌ای حرکت می‌کند.
چرا شاخص تولیدکننده مهم است؟
شاخص قیمت تولیدکننده با اندازه‌گیری قیمت‌هایی مشخص می‌شود که تولیدکننده‌ها با آن مواجه هستند. شاخص بهای تولیدکننده که اکنون در بسیاری از کشورهای جهان تهیه و مورد استفاده قرار می‌گیرد، طبق تعاریف و مفاهیم استاندارد، اندازه‌ای است از تغییر قیمت کالاها و خدماتی که توسط تولیدکننده خریداری شده و پس از تولید محصول نهایی به فروش می‌رسد. تفاوت اصلی آن با شاخص مصرفکننده در زاویه نگاه به قیمت کالاها و خدمات است. اگر برای شاخص مصرفکننده قیمت کالاها در بازار مصرفی استعلام می‌شود، در محاسبه شاخص تولیدکننده اخذ قیمت در محل کارخانه انجام می‌شود. در ادبیات نظری اقتصاد، از این شاخص به‌عنوان یک شاخص پیش‌نگر یاد می‌شود. در واقع انتظار بر این است که تغییرات شاخص تولیدکننده با یک وقفه زمانی در شاخص مصرفکننده نیز منعکس شود. از طرف دیگر شاخص تولیدکننده می‌تواند نشان دهد که تولیدکننده در بخش‌های مختلف اقتصاد کشور چه دیدی نسبت به تغییرات قیمت دارد.
تورم نقطه‌به‌نقطه ۱۲ درصدی
تغییرات شاخص قیمت تولیدکننده کل کشور نسبت به فصل مشابه سال قبل (تورم نقطه‌به‌نقطه) در فصل بهار ۹۹ به ۱۲ رصد رسید که در مقایسه با همین مقدار در فصل قبل ۳ واحد درصد کاهش داشته است. به عبارتی میانگین قیمت دریافتی توسط تولیدکنندگان به ازای تولید کالاها و خدماتشان در داخل کشور، در فصل بهار نسبت به فصل بهار سال قبل ۱۲ درصد افزایش دارد. در میان بخش‌های مختلف تولیدی کمترین نرخ مربوط به بخش کشاورزی (۶/ ۹ درصد) و بیشترین نرخ مربوط به بخش برق (۶/ ۴۰ درصد) است. اگر این روند به تورم مصرفکننده نیز سرایت کند، می‌تواند اثر کاهشی داشته باشد. بنابراین به‌نظر نمی‌رسد فشاری از تورم تولید بر مصرف وجود داشته باشد.
پیشروی تورم فصلی بهار
آمار تورم گزارش شده شاخص قیمت تولیدکننده در فصل بهار سال ۹۹ مقدار مثبتی را نشان می‌دهد. پس از دو فصل رشد منفی در پاییز و زمستان گذشته این بار تورم نسبتا بالاتر ۴/ ۱۱ درصدی برای قیمت‌های تولیدکننده نسبت به قیمت‌های فصل زمستان ثبت شده است. با نگاه به بخش‌های مختلف تشکیل‌دهنده این شاخص می‌توان دریافت علاوه بر اینکه رشد فصلی شاخص در تمامی بخش‌ها مثبت بوده است، رشدهای فصلی بخش‌های گوناگون نسبت به فصل زمستان نیز افزایش چشمگیری داشته است. بخش معدن در فصل زمستان رشد ۴/ ۳ درصدی داشته است که در فصل بهار به ۱۶ درصد رسیده است. بخش صنعت نیز افزایش بسیاری داشته. صنعت فصل بهار را با ۱/ ۸ درصد سپری کرده درحالی که رشد قیمتی تولیدکننده بخش صنعت در فصل زمستان ۸/ ۱ و در پاییز منفی ۳/ ۲ بود. شاخص بخش خدمات نیز از رشد ۳/ ۴ به ۷/ ۶ رسیده است. در گزارش‌های آماری، در بخش کشاورزی شاخص قیمت‌ها وابسته به فصل است و باید اثر نوسان فصلی از آن کم شود. به همین جهت معیار قابل اعتمادتر برای بخش کشاورزی سطح قیمت‌ها نسبت به فصل مشابه سال قبل است. رشد کشاورزی در بهار امسال نسبت به بهار ۹۸ مقدار ۶/ ۳ درصد بوده است که این مقدار از شاخص کلی بهار نسبت به دوره مشابه سال قبل (۱۲ درصد) جا مانده است.
افت کاهش تورم سالانه
تغییرات میانگین شاخص کل قیمت تولیدکننده در چهار فصل منتهی به فصل بهار ۱۳۹۹ به نسبت دوره مشابه در سال گذشته به ۶/ ۲۳ درصد رسید که نسبت به همین میانگین در فصل قبل ۱/ ۱۳ واحد درصد کاهش نشان می‌دهد. در فصل مورد بررسی یعنی بهار، در میان بخش‌های اصلی تولیدی در کشور کمترین تورم سالانه مربوط به بخش برق (۹/ ۹ درصد) و بیشترین آن مربوط به بخش معدن (۷/ ۳۷ درصد) است.
باقی ماندن رکود بخش نفت
آمار در تمامی بخش‌های صنعت به جز پالایشگاه‌های نفت و تولید زغال سنگ رشد مثبت را نشان می‌دهد. شاخص قیمت تولیدکننده در بخش پالایشگاه‌ها در فصل زمستان ۹۸ نسبت به پاییز کاهش ۸/ ۶ درصدی را تجربه کرد. ارقام منتشرشده توسط مرکز آمار برای این بخش نشان می‌دهد این روند ادامه پیدا کرده است. شاخص پالایشگاه‌های نفت و تولید زغال سنگ در فصل بهار سال‌جاری نسبت به فصل زمستان ۹۸ کاهش ۸/ ۱ درصدی داشته است. همچنین مقایسه اعداد شاخص تولیدکننده در بخش پالایشگاه‌ها بین دو فصل بهار روند فصل‌های اخیر در این بخش را به خوبی منعکس می‌کند. شاخص تولیدکننده در بخش تولید زغال سنگ و پالایشگاه‌های نفت از بهار ۹۸ تا بهار ۹۹ به میزان ۸/ ۲۱ درصد کاهش داشته است. این درحالی است که شاخص کل بخش صنعت در بهار ۹۹ نسبت به بهار گذشته ۷/ ۷ درصد رشد داشته است. ضریب اهمیت بخش پالایشگاه‌های نفت و زغال سنگ در شاخص قیمت تولیدکننده بخش صنعت حدود ۲۰ درصد است. این ضریب نشان از نقش شاخص‌سازی پالایشگاه‌ها برای صنعت دارد. با مقایسه شاخص دیگر بخش‌های مهم صنعت می‌توان دریافت که رشد منفی قیمتی تولید زغال سنگ و پالایشگاه‌ها در شاخص کل صنعت تاثیر بسزایی داشته است.
به‌طور مثال شاخص قیمت تولیدکننده در بهار ۹۹ نسبت به بهار ۹۸ در بخش وسایل نقلیه (با ضریب اهمیت ۲/ ۷ درصد) افزایش ۳۸ درصدی، بخش مواد غذایی و آشامیدنی (با ضریب اهمیت ۲۸/ ۵ درصد) افزایش ۲۱ درصدی و بخش تولید فلزات اساسی (با ضریب اهمیت ۵/ ۷ درصد) افزایش ۳۹ درصدی داشته است. یعنی می‌توان گفت شاخص‌سازی بخش پالایشگاه‌ها باعث تک‌رقمی شدن رشد شاخص قیمتی تولیدکننده برای صنعت نسبت به بهار قبلی شده است.
ثبات روند صعودی خدمات
بخش خدمات در شاخص کل تولیدکننده از ضریب اهمیت ۳۲ درصدی برخوردار است. رشد قیمتی این بخش در فصل بهار امسال نسبت به فصل گذشته ۷/ ۶ درصد بوده است. بخش خدمات در دو فصل قبلی نیز رشد تک‌رقمی را تجربه کرده است. آمار موجود برای فصل زمستان رشد ۱/ ۴ درصدی و در فصل پاییز تورم ۱/ ۶ درصدی را نشان می‌دهد. برخلاف دیگر بخش‌های بزرگ شاخص یعنی صنعت، تولید برق، معدن و کشاورزی، رشد شاخص قیمتی تولیدکننده در بخش خدمات ثبات نسبی داشته است. در بخش خدمات تقریبا تمامی قسمت‌ها تورمی نزدیک به تورم کلی در بخش خدمات دارند. تنها بخشی که اعداد و ارقام، رشد دورقمی آن را نشان می‌دهد واسطه‌گری‌های مالی (بیمه) است؛ رشد این بخش ۵/ ۱۴ درصد بوده است. البته باید خاطرنشان کرد بخش واسطه‌گری مالی در بهار هر سال به علت بازنگری در نرخ‌ها و قیمت خدمات خود رشد چشمگیری نسبت به فصل‌های دیگر دارد. چنان‌که در آمار بهار سال ۹۸ رشد فصلی در بخش واسطه‌گری مالی ۲/ ۱۸ بوده در حالی که رشد فصلی این بخش در تمامی فصل‌های تابستان، پاییز و زمستان ۹۸ کمتر از ۲ درصد بوده است.
