ماکری برای بقا در مقام ریاست‌جمهوری گام‌های آخر را برداشت
سپر جریان سرمایه در آرژانتین
دلیل اجرای کنترل سرمایه
از زمانی که مائوریسیو ماکری، رئیس‌جمهوری آرژانتین در انتخابات مقدماتی شکست سنگینی از رقیب «پرونیستی» خود متحمل شد [پرون‌ها نزد بسیاری از مردم آرژانتین محبوبیت گسترده‌ای داشتند و امروز هم به‌عنوان نماد حزب پرونیست شناخته می‌شوند. پیروان پرون‌ها تلاش‌های آنان را برای محو فقر و تکریم کارگران می‌ستایند، در حالی که منتقدان، آنها را عوام‌فریب و دیکتاتور می‌دانند.
پرون‌ها نام خود را به جنبش سیاسی شناخته شده‌ای به نام «پرونیسمو» دادند که در آرژانتین امروز عمدتا به وسیله حزب عدالتخواه نمایندگی می‌شود.] بازارهای این کشور دچار نوسانات شدیدی شدند. این نوسانات منجر به صدمات سنگینی به بازار ارز آرژانتین شده است؛ یک‌پنجم پزو و دیگر ذخایر ارزی که برای آرام کردن فضای ملتهب بوئنوس آیرس استفاده شدند، ذوب شده‌اند و با توجه به تاریخچه مملو از ابرتورم و بحران اقتصادی، مردم آرژانتین از لحاظ رفتاری هنگام بروز شوک‌های اقتصادی شرطی شده‌اند؛ به‌طوری که هنگام بروز نوسانات در بازارهای این کشور مردم به سرعت برای مبادله پزو خود با دلار آمریکا روانه صرافی‌ها می‌شوند.
از همین رو، پزو در برابر دلار تضعیف می‌شود. همزمان با نوسانات بازارهای مالی در بوئنوس آیرس و با اعلام دولت مبنی بر به تعویق انداختن بخش زیادی از پرداخت‌های کوه بدهی ۱۰۱میلیارد دلاری این کشور، ذوب شدن ذخایر ارزی شتاب بیشتری گرفت. پزو از روز انتخابات اولیه تا روز رونمایی از برنامه کنترل سرمایه حدود ۵/ ۲۹ درصد در برابر دلار تضعیف شد. اما پس از اجرای برنامه ۸ درصد تقویت شد. در واقع پزو از نرخ برابری ۴۵ تا ۶۱ به ازای هر دلار بالا رفت و به ۵۴ بازگشت.
آیا این سیاست نتیجه‌بخش خواهد بود؟
برخی معتقدند در کوتاه‌مدت موفقیت این برنامه محتمل است؛ از آنجا که دولت مجبور است کمبود ذخایر ارزی خود را جبران کند تا بیش از این بر نرخ‌های برابری پزو فشار وارد نشود می‌توان این طرح را برای کوتاه‌مدت مناسب ارزیابی کرد. ترکیب طرح کنترل سرمایه با افزونه پرداختی که هفته گذشته رونمایی شد می‌تواند به کاهش تقاضای دلار و به تبع آن افزایش توانایی دولت برای پرداخت بدهی‌هایش کمک کند. از سوی دیگر این برنامه کلیه سرمایه‌های ورودی و خروجی را کنترل نمی‌کند بنابراین از برنامه موسوم به «پتو» (Blanket) که توسط رئیس‌جمهوری قبلی (کریستینا کرشنر) اجرا شده بود هزینه کمتری به بار خواهد آورد.
تجربه کشورهای دیگر در کنترل جریان سرمایه
تجربه کنترل سرمایه در یونان، ایسلند و قبرس تقریبا موفقیت‌آمیز بود و توان استقلال خروج سرمایه شدید پس از بحران مالی دهه گذشته را به این کشورها داد. تجربه موفق دیگر به چین مربوط می‌شود. چین برنامه عریض و طولانی‌مدتی برای کنترل ورود و خروج سرمایه از کشور به اجرا گذاشت و توانست تا حدود زیادی کنترل یوآن را در دست گیرد و همزمان ذخایر ارزی خود را به ۳۱۰۰ میلیارد دلار افزایش دهد. نیجریه نیز به‌عنوان یکی از تجربه‌های دیگر، به دلیل تداوم بیش از اندازه محدودیت بر دسترسی واردکنندگان به دلار آمریکا از سوی بانک مرکزی برای خرید کالاهای مورد نیاز، فعالیت‌های اقتصادی را به کندی کشانده و منجر به استحکام نظام ارزی موازی (دو نرخی) در این کشور شده است.
امید به بازرونق آرژانتین
یکی از اهداف دولت اصلاح‌گرای «مائوریسیو ماکری» خلق بستری مناسب برای بازیابی آرژانتین با اقتصادی معمولی است؛ درواقع پاکسازی آلودگی‌های برجامانده از ۱۲ سال حکمرانی فساد مالی بر آرژانتین با محوریت خانواده «کرشنر» برای دولت کنونی حیاتی به نظر می‌رسد. سال‌هایی که کمترین میزان توجه به شناسایی ریشه‌های رکود بزرگ سال ۲۰۰۰ میلادی شد و گامی در راستای ترمیم ساختار اقتصاد زنگار بسته و ناکارآمد آرژانتین برداشته نشد. بدتر از انفعال کرشنرها در برخورد با دوره پسابحران، فعالیت گسترده آنها در تقویت ریشه‌های مسموم همان اقتصاد رکودزده و آسیب‌پذیر بود.
فساد مالی، تلنبار کردن بدهی‌ها، حجم‌دادن به کسری‌های مزمن و از بین بردن اعتماد عمومی به سیاستمداران و نهادهای اقتصادی، دستاورد ۱۲ ساله دولت تخریب امید (کرشنرها) به‌شمار می‌رود. هرچند چنین دیدگاهی نیم‌قرن جوهره کتابچه تاریخ آرژانتین را دربرگرفته است؛ اما ۱۲ سال تخریب کرشنرها، سختی اجرای موفق اصلاحات تیم تکنوکرات ماکری را برای پایان دادن به نیم‌قرن سکوت در برابر فساد و ناکارآمدی به مرز ناممکن‌ها نزدیک خواهد کرد.
فاکتورهای ناامیدکننده
کسری‌های دوقلو: کسری حساب جاری آرژانتین در پایان سال ۲۰۱۷ میلادی به بیش از ۸/ ۴ درصد از تولید ناخالص داخلی این کشور رسید.
همزمان، کسری بودجه این کشور نیز حدود ۹/ ۳ درصد تولید ناخالص داخلی را تشکیل می‌دهد. در ماه‌های ابتدایی ریاست جمهوری ماکری، سرمایه‌گذاران آرژانتینی چند دهه بدبینی به سیاستمداران را در رفتارهای اقتصادی خود کنار گذاشتند. بازگشت اعتماد منجر به افزایش ورود سرمایه به بازارهای داخلی شد و بدهی‌های سنگین دولت را به‌مرور کاهش داد؛ اما نوسانات ارزی در ماه‌های اخیر جریان خروج سرمایه را جایگزین روند سابق کرده است. بی‌اعتمادی به پزو و پناه جستن مجدد به ارزهای خارجی، نوسانات را تا جایی تشدید کرد که بانک مرکزی ناچار به ثبت نرخ بهره ۶۰ درصدی برای مقابله با بحران ارزی و تورم فزاینده شد.
تردید به توان تسویه بدهی: نگرانی‌های کهنه درخصوص حجم کسری‌های دوقلو با تکرار خاطره ناخوشایند استقراض از صندوق بین‌المللی پول، وارد خودآگاه جمعی آرژانتین شده است. نزدیک شدن به تاریخ سررسید اعتبارات قرضی کوتاه‌مدت بازارهای بوئنوس‌آیرس را در حالت آماده‌باش قرار داده بود تا اینکه انتشار خبر درخواست ماکری از IMF برای تخصیص خط اعتباری ۵۰ میلیارد دلاری به‌عنوان بسته نجات از بحران ارزی، وضعیت آماده‌باش را به هراسی فراگیر تبدیل کرد. هراسی که سرمایه‌گذاران را به اقدام برای جلوگیری از کاهش ارزش دارایی‌هایشان سوق داد. با تغییر رفتار عمومی، پزو بیش از پیش در برابر دلار تضعیف شد و سرمایه بیشتری از مرزهای آرژانتین بیرون رفت.
حتی زمانی‌که درخواست افزایش خط اعتباری با موافقت صندوق بین‌المللی پول به ۱/ ۵۷ میلیارد دلار رسید نیز نگرانی از بدهی‌های تلنبار شده، واکنش منفی مشابهی را در رویه بازارهای این کشور بروز داد. با این اوصاف، حساسیت ریشه‌دار مردم به بدهی‌های دولت کاملا مشهود و تاثیرگذار است. بازگشت سیاستمداران ضدبازار: زمان زیادی تا پایان دوره ریاست جمهوری ماکری باقی نمانده است. در صورت ادامه وضعیت ملتهب فعلی، انتخاب مجدد وی برای بار دوم با شانس اندکی همراه خواهد بود و تغییر دولت ماکری به معنای پایان دوره توجه به اهمیت تشکیل بازارهای منسجم و اصلاحات اقتصادی است که عدم رسیدگی به آنها ریشه نابسامانی بلندمدت آرژانتین به‌شمار می‌رود. چنانچه این تیم سیاسی و اقتصادی نیز به‌رغم تلاش‌هایش برای ترمیم ساختار اقتصاد با شکست به کار خود پایان دهد، امید به ثبات در آرژانتین نیز رنگ خواهد باخت.
ارسال نظر