آمار شاخص بهای مصرف‌کننده آذر ماه منتشر نشد
پارازیت در انتشار آمار تورمی
گزارش تورم اقتصاد ایران، معمولا توسط دو نهاد «مرکز آمار ایران» و «بانک مرکزی» منتشر می‌شود، مرکز آمار ایران معمولا گزارش شاخص بهای مصرف‌کننده را در نخستین روز هر ماه منتشر می‌کند که وضعیت تورمی ماه قبل را منعکس می‌کند. بانک مرکزی نیز روزهای چهارم یا پنجم هر ماه روایت خود از تورم ماه قبل را در اختیار مخاطبان و افکار عمومی قرار می‌دهد. این رویه عمدتا در ماه‌های گذشته، وجود داشته است. حتی در تقویم آماری که بانک مرکزی سال گذشته برای اولین و آخرین‌بار منتشر کرده بود به جز ماه اسفند برای سایر ماه‌ها متعهد شده بود نرخ تورم هر ماه را چهارم یا پنجم ماه بعد منتشر کند.
با وجود اینکه تقویم آماری منتشرشده در ابتدای سال ۹۶ در سال ۹۷ تکرار نشد، اما رویه انتشار آمار بر اساس همان روند ادامه یافت و آمارهای تورمی در روز پنجم هر ماه در اختیار مخاطبان قرار می‌گرفت. به بیان دیگر، اگر چه یک تقویم آماری برای سال جاری وجود نداشت، اما طبق یک قاعده عرفی این آمار تورم تا روز پنجم هر ماه در اختیار مخاطبان قرار می‌گرفت. تا اینکه روز چهارشنبه ۵ دی ماه سال جاری، بانک مرکزی برخلاف رویه معمول، گزارش خلاصه شاخص بهای مصرف‌کننده در آذر ماه سال جاری را منتشر نکرد و در روز پنج‌شنبه ۶ دی نیز آمار تورمی بر روی سایت اطلاع رسانی بانک مرکزی قرار نگرفت. البته اخبار غیر رسمی حکایت از آن داشت که در روز چهارشنبه، بانک مرکزی در بخش محاسبه‌گر تورم متوسط کل در آذر ماه را ۲/ ۲۱ درصد ثبت کرد کلیشه‌ای دیجیتالی نیز در برخی شبکه‌های اجتماعی از بخش محاسبه‌گر تورم منعکس شده بود. البته این منابع گزارش دادند ساعتی بعد به‌روزرسانی نرخ تورم در این بخش تعلیق شده و مجددا نرخ تورم آبان در این بخش درج شده است. این موضوع باعث شد که ابهاماتی درخصوص قرار دادن آمار تورم و حذف آن در اذهان به وجود آید.
رمزگشایی از تورم آذر ماه
اگر خبر غیررسمی منتشر شده صحت داشته باشد، می‌توان بر اساس آن، نرخ تورم ماهانه و نقطه به نقطه آذر ماه را رمزگشایی کرد. بر اساس این آمار با فرض نرخ تورم میانگین ۲/ ۲۱ درصدی نرخ تورم ماهانه در آذر ماه رقمی معادل ۴ درصد بوده که نسبت به ماه قبل افزایش ۵/ ۰ واحد درصدی را ثبت کرده است. همچنین نرخ تورم نقطه به نقطه نیز رقمی حدود ۸/ ۴۲ درصد خواهد بود که نسبت به ماه قبل افزایش ۸/ ۲ واحد درصدی را ثبت خواهد کرد. البته درخصوص این آمارها نمی‌توان اظهار نظر دقیق کرد و احتمال خطای ۴/ ۰ واحد درصدی وجود دارد؛ زیرا اظهارنظر دقیق نیاز به رقم شاخص بهای مصرف‌کننده دارد، اما می‌توان به‌طور قطع عنوان کرد که آمار ماهانه و نقطه به نقطه آذر ماه نسبت به آبان ماه افزایشی خواهد بود. بررسی‌ها نشان می‌دهد که نرخ تورم نقطه به نقطه ۸/ ۴۲ درصدی در دولت یازدهم و دوازدهم یک رکورد محسوب می‌شود و بیشترین رقم نرخ تورم از مرداد ماه سال ۱۳۹۲ است. البته با توجه به آمار ماه‌های گذشته ثبت این رکورد قابل پیش‌بینی بود.
رویه انتشار آمار در دنیا
اصولا در کشورهای پیشرفته، مرکز آماردهی هر کشور یک تقویم مشخص آماری دارند که بر اساس این تقویم عمل می‌کنند و حتی ساعت و لحظه انتشار آمار نیز در این تقویم آماری مشخص شده است. ارائه تقویم آماری از یکسو به اعتبار مراکز آماردهی افزوده است و از سوی دیگر، امکان برنامه‌ریزی محققان و مسوولان را برای بهره‌برداری از آمار در یک زمان مشخص فراهم کرده است. در کشورهای منطقه‌ای نیز این تقویم آماری وجود دارد و متناسب با شرایط هر کشور، آمارها در اختیار مخاطبان قرار می‌گیرد. «دنیای اقتصاد» پیش‌تر در گزارشی با عنوان «سه گام آماری ایران» روند انتشار آمار در کشورهای اردن، امارات متحده عربی، بحرین، ترکیه، سوریه، عربستان، قطر و سایر کشورهای منطقه را مورد بررسی قرار داده است، این بررسی نشان می‌دهد عمده کشورها که از لحاظ تاریخ آماری قدمت کمتری از کشور ما دارند، توانسته‌اند ظرفیت‌ها و نظم‌های آماردهی خود را ارتقا دهند. بنابراین این نیاز در کشور نیز مشاهده می‌شود که علاوه بر انتشار تقویم آمارهای اقتصادی، این آمارها را نیز بر اساس این زمان بندی در اختیار مخاطبان قرار دهند. انتشار تقویم آماری این مسوولیت را ایجاد می‌کند که نهادهای آماردهی مطابق با این زمان‌بندی آمارهای اقتصادی را در اختیار مخاطبان قرار دهند و در صورت عدم انتشار به موقع، علت تاخیر را برای مخاطبان توضیح دهند.
دو پرسش اصلی
مساله عدم انتشار آماری یا حداقل عدم انتشار به موقع این آمار در سال‌های گذشته به دفعات تکرار شده است. در برخی از سال‌ها منازعات آماری میان مرکز آمار ایران و بانک مرکزی، باعث شده بود که روند انتشار برخی آمار متوقف شود. در برخی مواقع نیز ملاحظات بیرونی و دستورات فرادستگاهی باعث حبس آماری گزارش‌ها بوده است. در نتیجه این موضوعات باعث شده که در برخی مواقع تقویم عرفی انتشار آمارها نیز رعایت نشود؛ حتی در حال حاضر، این انتظار وجود دارد که بانک مرکزی آمار رشد اقتصادی تابستان را که عموما پس از یک فصل منتشر می‌شود، در اختیار مخاطبان قرار دهد؛ اما تاریخ دقیق انتشار این آمار مشخص نیست. درخصوص عدم انتشار آمارهای تورمی نیز دو پرسش اصلی مطرح است که لازم است به آن پاسخ دقیق داشته باشد. نخست اینکه علت تاخیر در آمارهای تورمی در آذر ماه چه بوده و چرا توضیحی درخصوص این تاخیر درج نشده است. آیا در این خصوص بحث ملاحظات بیرونی مطرح است یا عامل دیگری مانع از انتشار به موقع آمارها شده است. سوال دوم این است که چرا در روز چهارشنبه آمار تورم متوسط در آذر ماه به شکل لحظه‌ای در پایگاه خبری قرار گرفت و پس از مدتی حذف شد. «دنیای اقتصاد» برای روشن شدن این دو پرسش سعی در تماس با مسوولان مرتبط بانک مرکزی داشت؛ اما موفق به یافتن پاسخ مناسب برای این پرسش‌ها نشده است.
ارسال نظر