نوسانات چند ماه اخیر نرخ ارز، آشفتگی بازارهای اقتصادی، اعمال تحریم‌های اقتصادی از سوی دولت آمریکا و... همگی موجب شد اقتصاد ایران در ۶ ماه نخست سال ۹۷ یکی از سخت‌ترین دوره‌هایش را تجربه کند. کار تا جایی بالا گرفت که مجلس شورای اسلامی در اقدامی کم‌سابقه طی ۲ ماه گذشته سه تن از وزرای اقتصادی کابینه دولت دوازدهم را استیضاح و رئیس‌جمهور را برای پاسخ به سوالات اقتصادی نمایندگان به بهارستان فراخواند. البته دولت نیز در این مدت با تغییراتی در تیم اقتصادی و اصلاح برخی از سیاست‌های خود در حوزه پولی و بانکی، توانست تا حدودی وضعیت بازار ارز و دیگر بازارهای اقتصادی که به‌دنبال افزایش نرخ ارز در ماه‌های اخیر، بسیار پر‌نوسان و پر‌ریسک شده بودند را به یک وضعیت ثابت و آرام برساند.

 اما به راستی چالش ارزی که اقتصاد ایران در حال حاضر با آن دست و پنجه نرم می‌کند، تا کجا می‌تواند ادامه داشته باشد و پایان دادن به آن، چه ملزوماتی را طلب می‌کند؟

برای پاسخ به این سوال و واکاوی تاثیر نوسانات نرخ ارز در ماه‌های گذشته، با علی صالح‌آبادی، مدیرعامل بانک توسعه صادرات به گفت‌وگو نشستیم که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید:

  اقدامات بانک توسعه صادرات برای شرایط جدید ارزی و برجامی چیست؟

اصولا برقراری و توسعه روابط کارگزاری با بانک‌های دنیا تحت‌تاثیر مستقیم روابط سیاسی کشورهای ذی‌ربط است؛ بنابراین با توجه به باقی ماندن تحریم‌های آمریکا علیه ایران، خروج آمریکا از برجام و سایر چالش‌های بین‌المللی، سختگیری بانک‌ها در رعایت قوانین مبارزه با پولشویی، مبارزه با تروریسم و در مجموع تطبیق، محدودیت‌هایی وجود دارد. اما در چارچوب محدودیت‌های اشاره شده، حداکثر تلاش برای حفظ، نگهداری‌ و توسعه روابط‌ مطلوب و پایدار‌ با کارگزاران فعلی بانک انجام شده است؛ ضمن اینکه برنامه‌ریزی لازم به‌منظور برقراری روابط کارگزاری در کشورهای هدف بانک انجام شده است.

  پیشنهادتان برای بانک‌های توسعه‌ای در وضعیت حاضر چیست؟

دستگاه‌های نظارتی، بانک توسعه صادرات و دیگر بانک‌های تجاری را یکسان می‌بینند. با توجه به وضعیت بانک‌های توسعه‌ای، لازم است این نگاه تغییر کرده و مقررات خاص برای این بانک‌ها لحاظ شود.

لزوم معافیت از مالیات و سود سهام دولت به‌عنوان یکی از راهکارهای پیشنهادی ارتقای جایگاه بانک‌های توسعه‌ای مانند بانک توسعه صادرات اهمیت دارد و در صورت تحقق این امر، ارقام یاد شده تبدیل به سرمایه برای بانک‌ها خواهد شد.

  نرخ ارز در بازار ثانویه و افزایش آن از ۴۲۰۰ تومان تا قیمت‌های جدید (۸ هزار تومان و بالاتر) چه تاثیری بر تولید، صادرات، تسهیلات ارزی و بدهی‌های ارزی خواهد داشت؟

با وجود اینکه افزایش نرخ ارز باعث افزایش درآمدهای صادراتی می‌شود، اما هزینه‌های تامین مواد اولیه و خرید کالا نیز افزایش می‌یابد. همچنین تولیدکنندگان و صادرکنندگان به‌منظور اتخاذ تصمیم مطمئن برای قیمت‌گذاری کالاهای خود، ترجیح می‌دهند که بازار ارز باثبات باشد یا افزایش نرخ ارز به‌صورت تدریجی و براساس تفاوت تورم داخلی و خارجی باشد تا توان برنامه‌ریزی با سهولت بیشتری را داشته باشند. از این رو بهتر است سیاست‌های اقتصادی کشور در تمام بخش‌ها به‌گونه‌ای اعمال شود که اجازه نوسانات شدید نرخ ارز داده نشود؛ زیرا به‌دنبال گرانی دلار، واردات نیز قطعا گران‌تر تمام خواهد شد.

در وضعیت ملتهب بازار ارز، تولیدکنندگان و توزیع‌کنندگان کارهای خود را به تاخیر می‌اندازند تا ثبات بر بازار حاکم شود. در صورت اجرای درست بسته جدید ارزی دولت، می‌توان انتظار داشت که ثبات نسبی در بازار ارز حاکم شود و در نتیجه تولیدکنندگان نسبت به افزایش فعالیت‌های خود اقدام کنند.

از سوی دیگر، افزایش نرخ ارز منجر به تورم داخلی شده و افزایش قیمت‌ها باعث کاهش داخلی تقاضای خرید کالا می‌شود. لازم است برای این مورد در کوتاه‌مدت برنامه‌ریزی شود. به هرحال امیدوارم همه ما به سمت نوعی ثبات حرکت کنیم و جلوی نوسانات یکباره و شدید را بگیریم.

  در پی التهابات ارزی اخیر، چه مشکلاتی برای تسویه تسهیلات ارزی به وجود آمده و تا به حال چه اقداماتی انجام شده است؟

افزایش لحظه‌ای نرخ ارز در ماه‌های اخیر باعث شد که عده‌ای سودجو وارد بازار ارز شده و وضعیت را متلاطم‌تر کنند. تولیدکننده و واردکننده هم که نیازمند ارز بوده و با کمبود آن مواجه شده است. از آنجا که بسیاری از صادرکنندگان فروش مدت‌دار دارند، در وضعیت نوسان نرخ ارز نمی‌توانند تصمیمات درستی را برای فروش محصولات خود بگیرند. تسهیلات ارزی برای برخی صنایع بزرگ ضروری است؛ اما با وضعیت نوسانی نرخ ارز، این تسهیلات مقرون به صرفه نخواهد بود، زیرا تولیدکننده نمی‌داند در آینده این تسهیلات را با چه نرخ ارزی باید پرداخت کند. البته باید به این نکته اشاره کنم که با طراحی سامانه نیما مشکلات شناسایی ورود و خروج ارز و تامین ارز و تبدیل آن به پول ملی تا حدود زیادی برطرف شده است. در این سامانه باید تمام صرافی‌ها ثبت‌نام کنند و از آنجا که نرخ‌گذاری ارز در این سامانه براساس عرضه و تقاضا انجام می‌شود، ثبات خوبی را در بازار حواله ارزی ایجاد کرده است.