هنگامی که نااطمینانی‌های اقتصادی تشدید ‌شوند، یک راه‌حل معمول برای گریز از ریسک افت ارزش دارایی‌ها، سرمایه‌گذاری بر ذخایر امنی مانند طلا و ین ژاپن است. تضعیف اونس در ماه‌های اخیر از دو جنبه اهمیت زیادی دارد؛ از یکسو، تنش‌های مربوط به جنگ تجاری در فضای بین‌الملل برخلاف انتظارات معمول، نتوانست از فلز زرد حمایت کند و از سوی دیگر، صعود پرشتاب شاخص دلار آمریکا در همین بازه، اجازه رشد ارزش فلز گرانبها را نداد. در واقع سیر نزولی طلا تا دیروز، فلز گرانبها را به زیر مرز روانی ۱۲۰۰ دلاری کشاند. جنگ تجاری حتی روی کاغذ نیز شرایط لازم برای بروز نااطمینانی را فراهم می‌کند؛ اما نیروی نااطمینانی اقتصادی کمتر از قدرت دلار آمریکا (حداقل در رابطه با طلا) بود. با توجه به نیروی غالب شاخص دلار و شدت اثر آن بر بازارهای نوظهور به ویژه ترکیه و آرژانتین (پس از بحران مالی دهه گذشته)، تضعیف اونس در شرایط نااطمینانی از رنگین شدن نقش ارز ایالات‌متحده در بروز نوسانات ارزی اخیر حکایت دارد.

 نجات سندروم ارزی با شناسایی علل

زمانی‌‌که تلاش برای طراحی بسته نجات از شرایط بحرانی آغاز می‌شود، شناسایی تفاوت بین نشانه‌ها و علل بروز بحران الزامی است. درخصوص بحران ترکیه به عنوان نماینده گروه بازارهای نوظهور (جز چین)، نشانه‌ها و علل مختلفی از سوی کارشناسان مطرح می‌شود. با این حال، روشی که کمتر از آن استفاده شده، رصد بازار ذخایر امن به‌ویژه طلا است که در شرایط بحرانی علائم رفتاری گسترده‌ای را بازگو می‌کنند. زمانی که بازارهای نوظهور دچار نوسانات ارزی محسوس شده‌اند، روند خروج سرمایه از این بازارها به عنوان پیامد همیشگی، حاوی پیامی است که از دو جهت مخابره می‌شود. در یک جهت، علت بروز نوسانات قرار می‌گیرد و در جهت دیگر، رفتار غالبی که از پروسه خروج سرمایه محرز می‌شود. درخصوص التهابات ارزی در بازارهای نوظهور، علت کلی، تقویت شاخص دلار است و رفتار غالب ناشی از این نوسانات، نشانی از رشد تقاضای سرمایه‌گذاری در بازار جهانی طلا ندارد؛ بنابراین عدم‌تقویت ارزش فلز گرانبها، همزمان با تداوم صعود شاخص دلار، ریشه شکل‌گیری سندروم ارزی در بازارهای نوظهور را دلار آمریکا معرفی می‌کند؛ چراکه بروز نااطمینانی در بازارهای جهانی نیز نتوانسته از فلز زرد حمایت کند و شاخص دلار در همین دوره تقویت شده است. رشد ارزش دلار آمریکا همواره فشار شدید بر ارز اقتصادهای نوظهور وارد می‌کند. وجود این فشار با توجه به تضعیف روبل روسیه، لیر ترکیه و پزو آرژانتین اثبات شده است.

  نقشه بی‌طلا و با دلار برای نوظهورها

از ماه آوریل سال‌جاری میلادی با گذر از ماهی به ماه دیگر جز سقوط شاخص ارزهای بازارهای نوظهور با استناد بر معیار سنجش عملکرد ارزهای «جی‌پی‌مورگان» فشار دلاری به راحتی بر ارزهای این گروه مشخص می‌شود. ارز آرژانتین به تازگی حتی پس از وام‌گیری از صندوق بین‌المللی پول، بازهم تحت فشار دلار باقی مانده است. فشار دلار از مرزهای آمریکای لاتین عبور کرده و به اروپای مرکزی و شرقی نیز رسید. ارز مجارستان، روبل روسیه، اتمام پرواز دلار نبود و در مرزهای آسیا و خاورمیانه بر لیر فشار خود را تحمیل کرد و حتی درحرکت به سمت آسیا نیز بر هند، مالزی و اندونزی نیز تاثیر گذاشت. اگر چه نقشه‌خوانی از طلا شروع شده بود؛ اما در نهایت کلید عمومی را شاخص دلار معرفی کرد. به این ترتیب، فرای نظریاتی که سیاست را عامل اصلی شکل‌گیری نوسانات ترکیه می‌دانستند، یک دلیل ارزی دیگر نیز وجود دارد که بتوان از طریق آن به نتایج دیگری رسید به خصوص در رابطه با جنگ ارزی چین و آمریکا که نقش یوآن و دلار را درکنار نقشه‌خوانی از بازار فلز گرانبها نشانه‌های جالبی به همراه دارد و در روزهای آینده در همین صفحه «دنیای اقتصاد» بررسی خواهد شد.